سيره نبوي و ائمه در حج
منبع‌شناسی
سیره نبوی (ص) و ائمه (ع) در حج
سیره نبوی (ص) و ائمه (ع) در حج
الف- کتاب‌ها
از حج آدم علیه السلام تا حج خاتم صلی الله علیه و آله و سلم: مروری به داستان مکه و حج از ابتداء آفرینش. بهاء‌الدین قهرمانی‌نژاد شائق، بی‌جا، مؤسسه فرهنگی ولیعصر (عج)، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۱۱۵ص، رقعی.
بررسی چگونگی اجرای مناسک حج توسط رهبران دینی و تحولات تاریخی نماد‌ها و اعمال حج است. این نوشتار، به برخی زوایای حج از جمله تاریخ حج، جایگاه حج در فقه شیعه و مکتب اهل‌بیت (ع) و حج انبیاء می‌پردازد. مکه و توجه انسان به حج به عنوان سمبل و نماد خدا‌شناسی از ابتدای تاریخ انسان مطرح بوده؛ اما با اینکه خدا‌شناسی اصل ثابتی در جوامع انسانی بوده ولی سمبل‌های آن تحولاتی داشته است. ائمه (ع) حج واقعی را در دوره خود به مردم آموختند و سمبل‌ها را به اندازه کافی ارتقا و توسعه دادند. این نوع حج الگویی برای دوره‌های بعد شد.
از حج آدم علیه السلام تا حج خاتم صلی الله علیه و آله و سلم: مروری به داستان مکه و حج از ابتداء آفرینش. بهاء‌الدین قهرمانی‌نژاد شائق، بی‌جا، مؤسسه فرهنگی ولیعصر (عج)، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۱۱۵ص، رقعی.
بررسی چگونگی اجرای مناسک حج توسط رهبران دینی و تحولات تاریخی نماد‌ها و اعمال حج است. این نوشتار، به برخی زوایای حج از جمله تاریخ حج، جایگاه حج در فقه شیعه و مکتب اهل‌بیت (ع) و حج انبیاء می‌پردازد. مکه و توجه انسان به حج به عنوان سمبل و نماد خدا‌شناسی از ابتدای تاریخ انسان مطرح بوده؛ اما با اینکه خدا‌شناسی اصل ثابتی در جوامع انسانی بوده ولی سمبل‌های آن تحولاتی داشته است. ائمه (ع) حج واقعی را در دوره خود به مردم آموختند و سمبل‌ها را به اندازه کافی ارتقا و توسعه دادند. این نوع حج الگویی برای دوره‌های بعد شد.
با پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم در حج. جمال‌الدین هروی، تربت جام. شیخ‌الاسلام احمد جام، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۱۱ص.
بررسی ویژگی‌های حج رسول‌الله (ص) است. نویسنده سیره پیامبر اکرم (ص)، رفتار‌ها و دیدگاه‌های ایشان را به گونه‌ای تحلیل و بررسی کرده که مسلمانان بتوانند الگوبرداری کنند.
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و حج. محمدامین حجتی، قم، گلهای بهشت، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۷۲ص، پالتویی.
بررسی سیره پیامبر (ص) در آداب و مسائل حج است. در فصول مختلف به این مقولات می‌پردازد: نکات ارزنده اخلاقی مانند سادگی، پاکیزگی، عبادت، خوشاخلاقی، مدارا، تواضع، تعاون، آداب سفر، رعایت حقوق همسفران. هدف نویسنده عرضهٔ الگویی است که با تبعیت از آن، موجب رشد کیفی حج مسلمانان شود. از اینرو با اجرای دستورات پیامبر (ص) میتوان به حجی کامل و معنوی دست یافت.
بررسی ویژگی‌های حج رسول‌الله (ص) است. نویسنده سیره پیامبر اکرم (ص)، رفتار‌ها و دیدگاه‌های ایشان را به گونه‌ای تحلیل و بررسی کرده که مسلمانان بتوانند الگوبرداری کنند.
پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و حج. محمدامین حجتی، قم، گلهای بهشت، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۷۲ص، پالتویی.
بررسی سیره پیامبر (ص) در آداب و مسائل حج است. در فصول مختلف به این مقولات می‌پردازد: نکات ارزنده اخلاقی مانند سادگی، پاکیزگی، عبادت، خوشاخلاقی، مدارا، تواضع، تعاون، آداب سفر، رعایت حقوق همسفران. هدف نویسنده عرضهٔ الگویی است که با تبعیت از آن، موجب رشد کیفی حج مسلمانان شود. از اینرو با اجرای دستورات پیامبر (ص) میتوان به حجی کامل و معنوی دست یافت.
حج الانبیاء و الائمة علیهم السلام. تحقیق معاونت آموزش و پژوهش حوزه نمایندگی ولی فقیه، اخراج حیدر الخزرجی، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۴۱۶ق/۱۳۷۴، ۵۴۴ص، وزیری.
معرفی ویژگی‌های حج انبیاء و ائمه (ع) بر اساس احادیث است. این اثر شامل ۹۷۳ حدیث درباره کیفیت به جاآوردن مناسک حج توسط هفده تن از پیامبران و ائمه اطهار (ع) است. برخی از عناوین مطرح شده در کتاب عبارت‌اند از: حج آدم، حج پیامبر (ص) و عمره او، حجة الوداع، حج ائمه (ع). در واقع این کتاب پاسخی به این سؤالات است: پیامبران چگونه حج می‌گزاردند؟ حج و جایگاه آن در معرفت دینی و نقش آن در زندگی انسان را چگونه تبیین می‌کردند؟ راز‌ها و رمزهای نهفته در حرکات و اعمال را در این مجموعه چگونه تفسیر می‌کردند؟ پیشوایان الهی چگونه؟ امامان معصوم (ع) چه‌سان حج می‌گزاردند؟
معرفی ویژگی‌های حج انبیاء و ائمه (ع) بر اساس احادیث است. این اثر شامل ۹۷۳ حدیث درباره کیفیت به جاآوردن مناسک حج توسط هفده تن از پیامبران و ائمه اطهار (ع) است. برخی از عناوین مطرح شده در کتاب عبارت‌اند از: حج آدم، حج پیامبر (ص) و عمره او، حجة الوداع، حج ائمه (ع). در واقع این کتاب پاسخی به این سؤالات است: پیامبران چگونه حج می‌گزاردند؟ حج و جایگاه آن در معرفت دینی و نقش آن در زندگی انسان را چگونه تبیین می‌کردند؟ راز‌ها و رمزهای نهفته در حرکات و اعمال را در این مجموعه چگونه تفسیر می‌کردند؟ پیشوایان الهی چگونه؟ امامان معصوم (ع) چه‌سان حج می‌گزاردند؟
حج البیت در مکتب اهل البیت (علیهم السلام): شامل داستانهایی از حج معصومین (علیهم السلام). بهاء‌الدین قهرمانی‌نژاد شائق، قم، نصایح، چاپ ۱، ۱۳۷۹، ۲۱۲ص، رقعی.
بررسی سیره ائمه (ع) در عرصهٔ حج به عنوان الگویی برای شیعیان است. سیرهٔ معصومین (ع) شامل گفتار، رفتار و تقریر آنان در همه مسائل حجیت داشته و الگویی برای شیعیان است. این کتاب جنبه‌ها و ابعاد سیرهٔ حجی امامان را گزارش کرده است. منبع اصلی این گزارش‌ها، کتب روایی و احادیث معصومین (ع) و در مرحله بعد کتب تاریخی است.
بررسی سیره ائمه (ع) در عرصهٔ حج به عنوان الگویی برای شیعیان است. سیرهٔ معصومین (ع) شامل گفتار، رفتار و تقریر آنان در همه مسائل حجیت داشته و الگویی برای شیعیان است. این کتاب جنبه‌ها و ابعاد سیرهٔ حجی امامان را گزارش کرده است. منبع اصلی این گزارش‌ها، کتب روایی و احادیث معصومین (ع) و در مرحله بعد کتب تاریخی است.
حج خوبان حکایت آنان که به دیدار دوست بار یافتند. بهاء‌الدین قهرمانی‌نژاد شائق، تهران، سبوح، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۲۵ص.
بررسی داستانهایی درباره فریضه حج توسط چهارده معصوم (ع) است. ائمه (ع) چگونگی اجرای مناسک و اعمال حج را بیان کرده‌اند و نیز با عمل خود، چگونگی اجرای آن را تبیین کرده‌اند. این کتاب سیرهٔ حج ائمه (ع) را در قالب داستان معرفی کرده است. و تلاش کرده حج مقبول را از این طریق به مؤمنان آموزش دهد.
بررسی داستانهایی درباره فریضه حج توسط چهارده معصوم (ع) است. ائمه (ع) چگونگی اجرای مناسک و اعمال حج را بیان کرده‌اند و نیز با عمل خود، چگونگی اجرای آن را تبیین کرده‌اند. این کتاب سیرهٔ حج ائمه (ع) را در قالب داستان معرفی کرده است. و تلاش کرده حج مقبول را از این طریق به مؤمنان آموزش دهد.
الحج فی مدرسة اهل‌البیت علیهم السلام: معالمه – آفاقه. منذر حکیم، قم، مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) ، ۱۴۲۹ق/۱۳۸۷، ۲۲۳ص.
بررسی سیره اهل‌بیت (ع) و مشرب آنان در عرصهٔ حج است. این کتاب به مباحث زیر می‌پردازد: حج، فریضهٔ بزرگ اسلامی؛ نشانه‌ها و شعار حج در قرآن کریم؛ فلسفه و تاریخ حج؛ علائم و نشانه‌های حج در مدرسهٔ اهل‌بیت (ع)؛ زیارت پیامبر (ص)، ائمهٔ معصومین (ع) و مساجد؛ حج در روایات اهل‌بیت (ع)؛ اهمیت، آثار و برکات حج؛ ادب حاجی و عرفان حج؛ حج انبیای الهی و پیامبر مکرم اسلام (ص) در نصوص اهل‌بیت (ع)؛ حج در سیرهٔ اهل‌بیت (ع)؛ حج امامان معصوم (ع)؛ حج امام صادق (ع) و حج امام مهدى (عج).
بررسی سیره اهل‌بیت (ع) و مشرب آنان در عرصهٔ حج است. این کتاب به مباحث زیر می‌پردازد: حج، فریضهٔ بزرگ اسلامی؛ نشانه‌ها و شعار حج در قرآن کریم؛ فلسفه و تاریخ حج؛ علائم و نشانه‌های حج در مدرسهٔ اهل‌بیت (ع)؛ زیارت پیامبر (ص)، ائمهٔ معصومین (ع) و مساجد؛ حج در روایات اهل‌بیت (ع)؛ اهمیت، آثار و برکات حج؛ ادب حاجی و عرفان حج؛ حج انبیای الهی و پیامبر مکرم اسلام (ص) در نصوص اهل‌بیت (ع)؛ حج در سیرهٔ اهل‌بیت (ع)؛ حج امامان معصوم (ع)؛ حج امام صادق (ع) و حج امام مهدى (عج).
حج الملائکة والانبیاء والائمة علیهم السلام. علی افتخاری گلپایگانی، قم، مؤسسه انصاریان، چاپ ۱، ۱۴۲۲ق/ ۱۳۸۰، ۹۵ص، رقعی.
چاپ دیگر: قم، مؤلف، چاپ ۱، ۱۳۶۷، ۷۳ص، رقعی.
بررسی ویژگی‌های حج انبیاء و ائمه (ع) است. انبیاء و ائمه (ع) در تمام رفتار‌ها و کار‌هایشان الگو و اسوه می‌باشند. از جمله سیرهٔ آنان در حج، باید توسط مسلمانان و پیروان آنان تبعیت و پیروی شود.
چاپ دیگر: قم، مؤلف، چاپ ۱، ۱۳۶۷، ۷۳ص، رقعی.
بررسی ویژگی‌های حج انبیاء و ائمه (ع) است. انبیاء و ائمه (ع) در تمام رفتار‌ها و کار‌هایشان الگو و اسوه می‌باشند. از جمله سیرهٔ آنان در حج، باید توسط مسلمانان و پیروان آنان تبعیت و پیروی شود.
حجة الوداع کما روا‌ها اهل البیت علیهمالسلام و یليها: ميزات الحج الجاهلی، حجج النبی (ص)، عمرات النبی (ص) من مکیات المعصومین (ع) العریض. حسین واثقی، قم، مرکز فقه الائمة الأطهار (ع)، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۵۹۹ص، وزیری.
بررسی حجة الوداع، به عنوان آخرین حج پیامبر (ص) بر اساس روایات و متون معتبر شیعه است. به ضمیمه سه موضوع دیگر را بررسی کرده است: ویژگی‌های حج در دوره جاهلیت، حج‌های رسول اکرم (ص) و عمره‌های ایشان. نویسنده در صدد است سیره نبوی را در حج شناسایی و به مسلمانان معرفی کند. حجة الوداع به عنوان آخرین و کاملترین حج پیامبر در تاریخ از اعتبار ویژهای برخوردار است زیرا پیامبر در این حج، بسیاری از معارف و مسائل اسلامی را به مناسبت به مسلمانان معرفی کرد. وی به تفصیل سیره پیامبر را درباره کیفیت احرام، طواف، تلبیه، حجرالأسود، سعی، وقوف در عرفات و مشعر و قسمت‌های دیگر حج توضیح داده است. سپس به مشخصات حج عصر جاهلیت، دیگر حج‌ها و عمره‌های پیامبر و برخی از حج‌های امامان شیعه، سیره برخی از عالمان شیعه در حجگزاری و اهتمام به این فریضه را تحلیل می‌کند.
معراج الناسکین، یا، حج امامت. سیدعزیز الله امامت کاشانی، کاشان، حسینیه آیت‌الله امامت، چاپ ۱، ۱۴۱۴ق/ ۱۳۷۲، ۳۹۲ص.
بررسی احکام ومسائل حج ازدیدگاه عرفان، فقه وکلام اسلامی است. به نظر نویسنده حج اگر خوب اجرا شود، موجب رشد و معراج موحدین است.
بررسی احکام ومسائل حج ازدیدگاه عرفان، فقه وکلام اسلامی است. به نظر نویسنده حج اگر خوب اجرا شود، موجب رشد و معراج موحدین است.
همگام با پیامبر در حجة الوداع: سفرنامه حج رسول‌الله همراه با مباحثی درباره تفاوت‌های حج جاهلی با حج اسلامی. حسین واثقی، قم، نشر دانش حوزه، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۳۶۰ص، وزیری.
عنوان دیگر: سفرنامه حج رسول‌الله همراه با مباحثی درباره تفاوت‌های حج جاهلی با حج اسلامی.
بررسی ابعاد مختلف آخرین حج پیامبر، معروف به حجة الوداع است. اثر حاضر را میتوان ترجمه و تلخیص کتاب حجة الوداع کما روا‌ها اهل البیت (ع) دانست که نویسنده با استفاده از منابع تاریخی و روایی و با ذکر تصاویر و نمودارهایی در ضمن چند بند به سفرنامه رسول خدا از مدینه به مکه پرداخته است. در ضمن، در صدد توضیح و شرح خطبههای پیامبر (ص) درباره مسائل حج است. بنابراین به همین بهانه به مسائل و احکام حج، از جمله احرام، می‌قات، تلبیه، طواف، وقوف در مشاعر اشاره کرده است. همچنین به مشاهد و مقامات دره مکه، از جمله مقام ابراهیم، زمزم، پوشش کعبه، عرفات، منا، وادی مشعر، حجر اسماعیل، اشاره شده است. نویسنده همچنین تفاوت‌های حج پیامبر با حج در جاهلیت را بر‌شمرده و به برخی از بدعت‌های جاهلی، از جمله طواف برهنه، نرفتن به عرفات و جا‌به‌جا کردن ماه‌های حرام اشاره کرده است و در پایان با اشاره به عمره‌های پیامبر، به خاطراتی از معصومان (ع) درباره مکه پرداخته است.
عنوان دیگر: سفرنامه حج رسول‌الله همراه با مباحثی درباره تفاوت‌های حج جاهلی با حج اسلامی.
بررسی ابعاد مختلف آخرین حج پیامبر، معروف به حجة الوداع است. اثر حاضر را میتوان ترجمه و تلخیص کتاب حجة الوداع کما روا‌ها اهل البیت (ع) دانست که نویسنده با استفاده از منابع تاریخی و روایی و با ذکر تصاویر و نمودارهایی در ضمن چند بند به سفرنامه رسول خدا از مدینه به مکه پرداخته است. در ضمن، در صدد توضیح و شرح خطبههای پیامبر (ص) درباره مسائل حج است. بنابراین به همین بهانه به مسائل و احکام حج، از جمله احرام، می‌قات، تلبیه، طواف، وقوف در مشاعر اشاره کرده است. همچنین به مشاهد و مقامات دره مکه، از جمله مقام ابراهیم، زمزم، پوشش کعبه، عرفات، منا، وادی مشعر، حجر اسماعیل، اشاره شده است. نویسنده همچنین تفاوت‌های حج پیامبر با حج در جاهلیت را بر‌شمرده و به برخی از بدعت‌های جاهلی، از جمله طواف برهنه، نرفتن به عرفات و جا‌به‌جا کردن ماه‌های حرام اشاره کرده است و در پایان با اشاره به عمره‌های پیامبر، به خاطراتی از معصومان (ع) درباره مکه پرداخته است.
همگام با فرشتگان. محمدحسین واثقی راد، قم، آفاق غدیر، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۲۵۵ص، رقعی.
بررسی جنبه‌هایی از کعبه و مناسک حج و بیان احکام و فضایل معنوی سفر حج است. پژوهش حاضر با رویکردی اخلاقی، عبادی و فقهی به مسأله حج پرداخته و تفسیری از مناسک حج از قبیل احرام، طواف، می‌قات، سعی، رمی جمرات، تلبیه، وقوف در منی و عرفات و فضای معنوی حاکم بر مناسک حج عرضه می‌کند. نگارنده ضمن معرفی اجمالی کعبه و فضیلت و ثواب سفر حج و آموزش احکام و مناسک حج، به آثار فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حج توجه نموده و مقام و منزلت حج و حاجی را از دیدگاهی روایی و قرآنی بررسی می‌نماید. از این رو وی به سیره پیامبران الهی و ائمه در اجرای عبادت حج اشاره کرده و احکام حج را تفسیری معنوی می‌نماید.
بررسی جنبه‌هایی از کعبه و مناسک حج و بیان احکام و فضایل معنوی سفر حج است. پژوهش حاضر با رویکردی اخلاقی، عبادی و فقهی به مسأله حج پرداخته و تفسیری از مناسک حج از قبیل احرام، طواف، می‌قات، سعی، رمی جمرات، تلبیه، وقوف در منی و عرفات و فضای معنوی حاکم بر مناسک حج عرضه می‌کند. نگارنده ضمن معرفی اجمالی کعبه و فضیلت و ثواب سفر حج و آموزش احکام و مناسک حج، به آثار فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حج توجه نموده و مقام و منزلت حج و حاجی را از دیدگاهی روایی و قرآنی بررسی می‌نماید. از این رو وی به سیره پیامبران الهی و ائمه در اجرای عبادت حج اشاره کرده و احکام حج را تفسیری معنوی می‌نماید.
ب- مقاله ها
پيامبر خدا ( صلي الله عليه وآله ) و فرصت طلايي حج، سيدجواد ورعي، ميقات حج، ش 37، پاييز 1380، ص 52-67.
حج پيامبر، کاظم مديرشانه چي، ميقات حج، ش 28، تابستان 1378، ص 88-113.
حج پيغمبر (ص)، کاظم مديرشانه چي، ميقات حج، ش 26، زمستان 1377، ص 72-95.
حج در سيره پيامبر (ص)، جواد محدثي، ميقات حج، ش 56، تابستان 1385، ص 9-19.
حج نيمه تمام، ابراهيم ابراهيمي، ميقات حج، ش 53، پاييز 1384، ص 100-113.
حجة الوداع به روايت اهل بيت (ع)، کتاب ماه دين، ش 80، خرداد 1383، ص 32-33.
حجة الوداع.. خطب و إرشاد ، جعفر سبحاني، ميقات الحج، ش 29، محرم- جمادي الثانية 1429، ص 29-70.
الرسول الرحمة والحج نموذجا، محسن اسدي، ميقات الحج، ش 26، رجب- ذوالحجة 1427ق.، ص 7-19.
سيره امام جعفر صادق (ع) در حج، سيد جعفر رباني، فرهنگ کوثر، ش 75، پاييز 1387، ص 105-113.
قراءة في حجة الوداع: تعليم المناسک و رواية الفريقين، حسن محمد، ميقات الحج، ش 26، رجب- ذوالحجة 1427ق.، ص 236.
نقد و تحليل رويکردهاي حج امام حسين (ع)، ابراهيم ابراهيمي، پژوهشهاي قرآن و حديث، ش 1، پاييز و زمستان 1388، ص 11-24.
وصف حجّ رسول الله (ص) في حديث الامام الباقر (ع) حضور الصادقين (ع) قلل الاختلاف في المناسک، جعفر سبحاني، ميقات الحج، ش 35، محرم- جمادي الثانية 1432ق.، ص 5-20.
قم، خيابان 75 متری عمار یاسر، خیابان شهید آیت الّله قدوسی، ساختمان حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، طبقه پنجم
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: 37186 - 025
نمابر: 37769994 - 025
كد پستی: 3719158489
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: 37186 - 025
نمابر: 37769994 - 025
كد پستی: 3719158489
دسـتـرسـی سـریـع
پـیـونـدهــای مـرتـبـط
