تاريخ : 1393/04/08 | کد : 10117 |
فهرستواره سفرنامه ها و خاطرات حج ايرانيان
اين نوشتار، گزارشي از اطلاعات سفرنامه و خاطرات حج ايرانيان است كه تا پايان سال 1392 منتشر شده است.
سفرنامه و خاطرات حج ايرانيان
سفرنامه نويسي در ادبيات فارسي پيشينه اي تابناك و هزار ساله دارد؛ از روزگاران قديم در ميان جهانگردان و سياحان ايراني كه به انگيزه‌هاي گوناگون به سير و سياحت د ست مي‌يازيدند، نويسندگاني صاحب ذوق يافت مي‌شدند و گزارش‌هايي از مشاهدات، ماجراها و رويدادهاي سفر خويش را به نام «سفرنامه» به عنوان ره آوردي براي جامعه و دوستان خود فراهم مي‌آوردند.
دل انگيزترين مسافرت براي هر مسلمان سفر حج است، هيچ شهري در سراسر جهان مانند مكه و مدينه تاكنون اين همه مسافر به خود نديده است. مكه زادگاه رسول خدا، مهبط وحي و جايگاه خانه خداست، مدينه هجرتگاه پيامبر و مدفن اوست، از اينرو اين دو شهر بي هيچ ترديد مقدس‌ترين شهرهاي جهانند. سفر حج براي هر مسلمان در كنار انجام فريضه ديني، مرور يك دوره تاريخ زنده اسلام است.
از روزگاران گذشته تاكنون برخي اديبان و نويسندگان با ذوق كشور ما، وقايع سر خويش را يادداشت كرده‌اند و آن را به صورت ارمغاني جاودان و خواندني از اين سفر مقدس براي ما به يادگار نهاده‌اند؛ از اين راه گنيجينه اي گرانبها فراهم آمده كه جالب و خواندني است.
اين نوشتار شامل اطلاعات ۳۳۴ مورد از سفرنامه‌ها و خاطرات حج ايرانيان تا پايان سال ۱۳۹۲ شمسي است كه گردآورنده توانسته شناسايي كند. گفتني است تمامي اين آثار منتشرشده است. لازم به ذكر است نسخ خطي و نيز مقالات نشريات بررسي نشده‌اند. اين گزارش در راستاي تكميل بانك جامع اطلاعاتي پژوهشكده حج و زيارت تهيه و تدوين‌شده است.[1]
[1] «سيري كوتاه در سفرنامه هاي حج»، محمد شهري برآبادي، مشكوة، شماره ۲۵، زمستان ۱۳۶۸
آخوندي، محمد (متولد ۱۳۲۳)
خاطرات حج از زبان پابرهنگان ميقات، تهران، جوان امروز، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۲۵۶ص، وزيري.
مجموعه‌اي از خاطرات تني چند از زائران خانه خدا است.
ذكريات الحج: عن لسان حفاه الميقات، ترجمه محمدصادق الحسيني، تهران، شباب اليوم، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۲۲۴ص، وزيري.
آل احمد، جلال (۱۳۰۲ ـ ۱۳۴۸)
خسي در ميقات، تهران، معيار علم، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۱۷۶ص، رقعي.
اين كتاب تاكنون توسط حدود بيست ناشر منتشر شده است. از جمله انتشارات اميركبير، آدينه سبز، جامه داران، دانشگاهيان، رواق تهران، فراروي، فردوس، مجيد، معين، ميترا، كتاب سعدي.
آويني، سيدمرتضي (۱۳۲۶ ـ ۱۳۷۲)
سفر به سرزمين نور، تهران، روايت فتح، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۳۱ص؛ تهران، واحه، ۱۳۹۲، ۳۶ص.
سفرنامه‌ي شعرگونه‌ي حج شهيد سيدمرتضي آويني است.
اباذري، عبدالرحيم
حج نيكان: آيت الله احمدي ميانجي، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۹۰، ۱۱۶ص، رقعي.
نويسنده در اين كتاب پس از بيان شرح‌حالي كوتاه از آيت‌الله «علي احمدي ميانجي» (۱۳۰۴ـ۱۳۷۹ش) به سفر حج ايشان اشاره مي‌كند و به تحرير ديدگاه‌ها و نظر آيت‌الله احمدي درباره حج و اسرار آن و نيز ره‌آوردهاي اين سفر الهي مي‌پردازد. در پايان نيز گزيده‌اي از خاطره‌هاي آيت‌الله احمدي را از سفر به مكه مكرمه بازنويسي و ارائه مي‌نمايد.
ابراهيمي، ابراهيم
حريم عشق: سفرنامه مكه و مدينه، قم، نشر تامين، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۳۳۶ص، رقعي.
گزارش سفر يكي از دانشجويان اعزامي به عمره است. جهت آشنايي هر چه بيشتر دانشجويان با فضاي ظاهري و معنوي عمره و مشاهد مشرفه و نيز اطلاع از مباني فكري و اعتقادي و شناخت احكام و آداب مربوط به حج و عمره، همچنين آشنايي با فضاي ديني، اجتماعي و سياسي سرزمين عربستان و تحولات عمده جهان اسلام اين كتاب تهيه شده است. كتاب در دو بخش تنظيم شده است. بخش اول سفرنامه مدينه و بخش دوم سفرنامه مكه است.
ابطحي خراساني، سيدحسن (متولد ۱۳۱۴)
آيا شما سرگذشت سفر مرا ميدانيد؟، تهران، وليعصر، چاپ ۱، ۱۳۶۱.
گزارش سفر مؤلف به مكه مكرمه است. اين سفر با حوادث و رخدادهاي متعدد و متنوع مذهبي و اجتماعي همراه بوده است. اين كتاب به توضيح اين حوادث مي‌پردازد.
شبهاي مكه، قم، بطحا، چاپ ۶، ۱۳۷۹، ۴۶۰ص، وزيري.
خاطرات مؤلف از سفر عمره خود در سال ۱۳۵۲ شمسي و عبور از كشورهاي تركيه، سوريه است. مؤلف ضمن نقل خاطرات، به بيان نكات اخلاقي، معرفي مكان‌هاي مذهبي و تاريخي حجاز و بحثهاي عقيدتي و مذهبي و مطالبي پيرامون امام زمان پرداخته است. كتاب به روش توصيفي نگارش يافته و شامل اين فصلهاست: غار اصحاب كهف، حجر بن عدي، شبهاي مكه، مسجد جن.
ابن مازه، محمد بن عمر
لطائف‌الاذكار للحضار والسفار في‌المناسك والآداب، تصحيح و حواشي از رسول جعفريان، تهران: نشر علم، ۱۴۳۴ ق.، ۱۳۹۲، چاپ ۱، ۲۶۰ص، وزيري.
اثر حاضر دربردارنده كهن‌ترين متن پارسي در شناخت راه حج از بخارا تا مكه، به قلم «ابوجعفر شمس‌الدين محمّدبن عمربن عبدالعزيز بن مازه» است. نگارندة اين كتاب يكي از فقهاي برجسته بخارا است كه در سال ۵۵۲ هجري قمري عازم حج شد و اين كتاب را به‌عنوان راهنماي حجاج در شناخت مزارات شهرهاي راه حج نوشت. در اين اثر اطلاعات ارزشمندي در زمينه مناسك حج، تاريخ و جغرافياي ديني، مكه و مدينه و ... ذكر شده است. مباحث مقدماتي كتاب نيز مروري بر مباحث اعتقادي و برخي از دعاهاست.
اتابك، محمدكاظم
رايحه‌ي ذكر: ره‌آورد سفر عمره‌ي دانش‌آموزي، بوشهر، دستغيبي، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۸۷ص، رقعي.
اثني‌عشري، جمشيد (متولد ۱۳۴۱)
نوشته‌هاي خيس: يادداشت‌هاي سفر به قبله ۱۳۷۹ ـ ۱۳۸۰، تهران، آسوريك، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۹۶ ص، رقعي؛ تهران، جامعه‌‌نگر، ۱۳۸۴، ۹۴ ص، رقعي.
احترامي‌نودهي، سيدفاضل
با كاروان حج: سفر به سرزمين نور و رحمت، ساري، انديشه قلم، چاپ ۱، ۱۳۹۱، ۲۵۶ ص، وزيري.
احتشامي، طيبه (متولد ۱۳۵۵)
سفري به سايه عرش، اصفهان، خاتم‌الانبياء، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۶۸ ص.
احمدي، حامد
تاپيلماق اوچون ايتمك بير ديالكتيك حج يولچولوغو، تبريز، انتشارات موغام، چاپ ۱، ۱۳۹۱، ۶۴ ص، رقعي،
احمدي، حسن
يك سفر رويايي، تهران، محراب قلم، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۶۰ ص، رقعي.
اين داستان، شرح سفر دختري است به نام فاطمه به مدينه منوره و خانه خدا. او كه سال‌ها اين آرزو را داشته، اكنون به اتفاق پدر و مادرش با قلبي سرشار از شوق راهي اين سفر مي‌شود.
احمديان، احمد (متولد ۱۳۵۳)
طواف معشوق، تهران، نوآور، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۹۶ ص.
احمدي‌معافي، زهرا (متولد ۱۳۴۰)
راهيان حج: ديدار با معبود، قم، شميم كوثر، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۸۰ ص، رقعي.
اخگري، محمد (متولد ۱۳۵۱)
حديث نامكرر عشق: سفرنامه تازه مسلماني اروپايي به مكه، پژوهش، ترجمه و تلخيص محمد اخگري، با مقدمه‌اي از آنه‌ماري شيمل، تهران، آوينا، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۲۷ ص.
عنوان ديگر: سفر به قلب اسلام: گزارش يك زن آلماني از سفر مكه.
گزارش سفر خانمي آلماني به حج است كه تازه اسلام آورده است. در آغاز كتاب سفرنامه‌هايي كه اروپاييان درباره سفر حج نوشته‌اند به طور مختصر معرفي شده است در ادامه ويژگي‌هاي سفرنامه خانم هاجر اشپور درج گرديده است؛ سپس پيشگفتاري از خانم آنه ماري شيمل (اسلام‌شناس و خاورشناس آلماني) درباره اين كتاب است. تجربيات و خاطرات هاجر اشپور ـ زن تازه مسلمان آلماني ـ درباره حج بخش اعظم كتاب را تشكيل مي‌دهد.
اخوان، محمدعلي
سفرنامه حج ۸۹، تهران، اخوان خراساني، چاپ ۱، ۱۳۹۲، ۱۱۴ ص، رقعي.
ارفع، كاظم
سوغات حج، تهران، نشر تربت، چاپ ۱، ۱۳۷۵، ۶۳ ص، رقعي.
استخري، سهيلا
مرده بدم، زنده شدم، استهبان: سته‌بان، چاپ ۱، ۱۳۹۱، ۶۴ ص.
اسفندياري، محمد
پاره‌هاي جان، تهران، موسسه فرهنگي دين‌پژوهي بشرا، چاپ ۱، ۱۳۹۰، ۹۶ ص، رقعي.
اين كتاب مجموعه‌اي از برخي نوشته‌هاي نويسنده درباره مسائل گوناگون است. بخشي از اين كتاب، خاطرات سفر حج مولف است.
اسكندري، علي
سفري به قيامت، تهران، پويندگان دانشگاه، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۴۹ ص.
اسماعيلي، حسين
حضور در نقطه آغازين هستي، تهران، دنياي بازي، چاپ ۱، ۱۳۸۹، ۶۴ ص، رقعي.
اعظمي‌راد، گنبددردي (متولد ۱۳۱۷)
ره‌آورد سرزمين وحي، بيجا، گنبددردي اعظمي‌راد، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۷۰ ص، رقعي.
اعلا امجدي، علي (متولد ۱۳۱۷)
از بروكسل تا مكه، تهران، عامري، چاپ ۳، ۱۳۸۶، ۹۱ ص، وزيري.
گزارش مؤلف از سفر از بروكسل به سوي مكه جهت اعمال حج، به زبان ساده است.
افتخاري، احمدعلي
سفر به وادي وحي (مكه رفته و كعبه ديده آمده باز)، تهران، آواي مطهر، چاپ ۱، ۱۳۹۱، ۱۶۰ ص، رقعي.
افتخاري گلپايگاني، علي
قبل از حج بخوانيد به ضميمه خاطرات حرمين شريفين، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۹۰، ۲۰۸ ص، رقعي.
افخمي عقدا، عصمت
سفري به سرزمين عشق، تهران، البرز فردانش، چاپ ۱، ۱۳۹۰.
افشار ارومي، ميرزا عبدالحسين خان
سفرنامه مكه معظمه (۱۲۹۹ ـ ۱۳۰۰ ق) (۱۲۶۱ ـ ۱۲۶۲ ش)، به كوشش رسول جعفريان، تهران، علم، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۸۰ ص، وزيري.
سفرنامه مربوط به حج و سرزمين حجاز است كه در عصر قاجاريه توسط يكي از شخصيت‌هاي اشرافي نگارش يافته است. مسير حركت عبدالحسين‌خان افشار از تهران به قزوين و رشت و انزلي و بادكوبه و از آنجا به سمت تفليس و استانبول بوده؛ سپس از آنجا با كشتي به جده و مكه رفته و با پايان يافتن اعمال حج راهي مدينه منوره شده است. او در ادامه از راه جبل به سماوه و از آنجا به نجف و كربلا و كاظمين و سامرا رفته و در نهايت از راه قصر شيرين و كرمانشاه به قم و تهران باز ميگردد. گزارش ده ماهه را به طور كامل، به صورت روزانه ثبت كرده و در اينجا نيز درج شده است. اطلاعات مربوط به دنياي جديد، شهرها و اماكن، آداب و رسوم و روابط انسانها در اين سفرنامه آمده است.
اقبال، مهدي (متولد ۱۳۲۳)
به مهماني دوست، تهران، ضريح آفتاب، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۲۳۲ ص، رقعي.
مجموعه‌اي شامل خاطرات نويسنده از سفر زيارتي به عربستان سعودي و تشرف وي به خانه خدا در سال ۱۳۶۳ شمسي است. نويسنده ضمن آن به بيان آداب حج و كيفيت احرام و ديگر مناسك حج مي‌پردازد. آنگاه تاريخچه مدينه، تحولات تاريخي اين شهر و بسياري از زيارتگاه‌ها و اماكن مقدسه اين منطقه نظير: مسجد الحرام، قبرستان بقيع، چاه زمزم، مسجد النبي معرفي شده‌اند.
اميريان زاده، مژگان (متولد ۱۳۴۷)
ميعادگاه عاشقان، به همكاري فاطمه محمدي، شيراز، فرامتن، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۴۴ ص.
امين الدوله، علي بن محمد (۱۲۶۰-۱۳۲۲ ق.)
سفرنامه مكه (رحله حجازيه)، تهران، چاپخانه پيام، چاپ ۱، ۱۳۲۸، ۱۹۹ ص، وزيري.
انتظار، منوچهر
خاطرات سفر به خانه دوست: يادادشت‌هاي سفر حج عمره، تبريز، مهد آزادي، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۶۸ص، رقعي.
مجموعه‌ي مصور حاضر دربرگيرنده خاطرات نگارنده از سفر حج عمره در سال ۱۳۸۳ است. اين مجموعه پيش‌تر در ۸۶ شماره‌ي روزنامه‌ي مهد آزادي به چاپ رسيده است.
انتظامي، حسين (متولد ۱۳۴۱)
روايت رويت: يادنگار سفر عمره، مقدمه سيدمهدي شجاعي، ويرايشِ محمدرضا زائري، تهران، تبارك، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۶۴ص، رقعي.
اوصيا، اقدس (متولد ۱۳۲۷)
سفر به سرزمين وحي، ساري، شلفين، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۲۷ص، رقعي.
ايزدخواه، مجيد (متولد ۱۳۵۶)
او، تهران، مسير دانشگاه: فرهنگ نما، چاپ ۱، ۱۳۹۰، ۱۸۶ص.
بابايي، گلعلي (متولد ۱۳۴۲)
غوغاي غبار: يادداشت‌هاي سفر حج، به كوشش مركز آفرينش‌هاي ادبي حوزه هنري، تهران، شركت انتشارات سوره مهر، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۸۶ص، رقعي.
بابائيان‌فر، محمدمصطفي
ميقات عشق، قزوين، مهرگان دانش، سايه‌گستر، چاپ ۱، ۱۳۹۲، ۱۰۰ص.
بازرگان، مهدي[۱] (۱۲۸۶ ـ ۱۳۷۳)
خانه مردم به‌ضميمه يادداشتي از سفر حج، تهران، دفتر پخش كتاب، چاپ ۱، ۱۳۵۶، ۸۳ص.
چاپ ديگر:
يادداشت‌هاي روزانه: خاطراتي از دوران جواني، سفر حج، دادگاه‌ها و زندان سياسي، به كوشش عبدالعلي بازرگان، تهران، قلم، چاپ ۱، ۱۳۷۶، ۵۹۲ص، وزيري.
باقري، محسن
سرزمين آسماني: يادنگار سفر عمره دانشجويي، تهران، زعيم، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۱۱۲ص، رقعي.
باقري‌فرد، مرتضي (متولد ۱۳۳۹)
طوافنامه: ۳۰۰ كيلومتر طواف، تهران، مرتضي باقري‌فرد، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۴ جلد.
بحريني، سيدمجتبي (متولد ۱۳۲۵)
اينجا مدينه است، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۳۵۲ص، رقعي.
مجموعه خاطراتي از سفر حج و نيز احاديثي از معصومين(ع) درباره اهميت حج و مناسك است. هدف نويسنده اينست كه مخاطبان را با شهر مدينه و شش تن از بزرگواران مدفون در آن آشنا سازد.
اين جا مشاعر است، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۳۵۲ص، رقعي.
اينجا مكه است، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ۱،۱۳۸۷، ۴۴۰ص، رقعي.
حديث ديدارها: ديدار در مكه، تهران، مركز فرهنگي انتشاراتي منير، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۹۹ص، رقعي.
گزارش‌هايي از ملاقات شخصيتها و عالمان با حضرت مهدي (عج) در سفرهاي حج است. اين ديدارها مربوط به عصر غيبت صغري و دوران جواني حضرت مهدي است. ابتدا داستان شرفيابي يعقوب بن يوسف در سال ۲۸۱ق و اسناد و منابعي كه اين جريان را ذكر كرده‌اند، معرفي شده و ديدگاه علامهي مجلسي، شيخ طوسي و سيدابن طاووس نقل گرديده است. سپس ملاقاتهاي ديگري مانند ملاقات محمد بن عبدالله قمي و اشعار و مطالبي در خصوص عشق و محبت به حضرت مهدي (عج) ارائه شده است.
برازجاني، فاطمه
بهشت عرفه: دل‌نوشته‌هاي يك زائر كوي دوست، قم، هاجر، چاپ ۱، ۱۳۹۱، ۹۶ص، پالتويي.
دل‌نوشته‌هايي از رهيافت‌هاي معنوي نويسنده از «سفر حج» و سفر به «عتبات عاليات» است. نگارنده در اين اثر مختصر تلاش كرده تا برداشت‌ها و حالات معنوي خود از سفرهاي زيارتي خود را در قالب واژگان ادبي ريخته و آنها را به منظور بهره معنوي بيشتر، به مسافران و زايران آن اماكن مقدس عرضه كرده است. از نظر وي ظرف وجودي هر كس به اندازه گنجايش خود از آب بقا و رهاورد اين سفرهاي معنوي لبريز مي‌شود و آنگاه آن را سوغات مشتاقان سفر مي‌گرداند. مطلع، سپيده، اي عطشان، خانه دوست، عرفات قلب عشق و عرفان، مشعرالحرام (شعورگاه)، منا سرزمين آرزوها و قربانگاه، و مدينه همچنان مي‌گريد و در پايان محبت و عشق عناوين قطعه‌ها ادبي اين مجموعه كوچك است.
بزرگواري، سيدعلي‌محمد (متولد ۱۳۳۶)
اولين كاروان عمره دانش‌آموزي استان كهگيلويه و بويراحمد، ياسوج، چويل، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۱۶ص، رقعي.
خاطرات روحاني اولين كاروان عمره دانش‌آموزي استان كهگيلويه و بويراحمد از سفر عمره است. مؤلف كه وظيفه‌ي هدايت و راهنمايي اين كاروان را بر عهده داشته، نكات جالبي از لحظه‌هاي جذاب حج را آورده است.
بسطامي، محمدعلي
دانستنيهاي سفر حج، تهران، حبيبي، چاپ ۱،۱۳۴۲، ۱۴۹ص، جيبي.
بغدادي، لعيا (متولد ۱۳۵۵)
طواف عشق، تهران، مشهد، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۳۱ص، پالتويي.
خاطرات سفر به مكه و طواف در قالب نثر ادبي است. مناسك حج و آنچه ديده و زيارت اماكن متبرك را با زبان منظوم بيان كرده است.
بقايي، اسدالله (متولد ۱۳۲۷)
ز ملك تا ملكوت: سفرنامه حج، اصفهان، فرزانه سازان، چاپ ۱، ۱۳۷۵، ۲۰۶ص، رقعي.
چاپ ديگر
قم، حوزه علميه قم، دفتر تبليغات اسلامي، مركز انتشارات،، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۹۱ص، رقعي.
فروست: دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، مركز انتشارات ـ ۸۳۸
خاطرات نويسنده از سفر مكه و بيان ويژگي‌ها و موقعيت جغرافيايي مكه است. در عين‌حال، حالات عرفاني و روحاني خود را بازگو كرده است. به ضميمه كتاب، مقاله‌اي با عنوان «سفرنامه‌هاي اسلامي» نوشته محمد شفيعي‌كدكني نيز آمده است. اين مقاله به معرفي مهم‌ترين سفرنامه‌ها مي‌پردازد.
بنده‌خدا، رضا
سفرنامه حج: لحظه‌هاي غنيمت، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، كارشناسي گروه قصه، چاپ ۱، ۱۳۷۵، ۹۶ص.
بني الحسيني، سيدمحمد تقي
حج به نيابت، به كوشش عباس دهقانيان، تهران، پرشكوه، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۳۶ص، رقعي.
بهاءالتوليه، داوود
سفرنامه بهاءالتوليه، به كوشش و تصحيح برات شمسا، مشهد، برات شمسا، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۲۳۰ص.
عنوان ديگر: سفرنامه ميرزا داوود ملقب به بهاءالتوليه از مشهد به مكه معظم و عتبات عاليه (آغاز قرن بيستم).
بهار، راشد (متولد ۱۳۰۶)
سفرنامه بياد آنروزها، مشهد، محقق، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۲۲۲ص، رقعي.
بهبودي، هدايت‌الله (متولد ۱۳۳۹)
سفر به قبله: يادداشت‌هاي سفر حج ۱۳۷۰، تهران، سوره مهر، چاپ ۲، ۱۳۸۷، ۶۸ص، رقعي؛ سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، ۱۳۷۰، ۶۲ص، رقعي.
بهرامي، حسين
سفر به سرزمين وحي، قم، عصر ظهور، ۱۳۹۲، ۲۲۰ص، رقعي.
بهرامي پور، فرخ لقا
از عرش كسي نام مرا مي‌خواند: سفرنامه حج، تهران، سازمان بسيج دانشجويي، ۱۳۹۱، ۱۲۴ص.
بيطرف، محمد (متولد ۱۳۲۰)
خس چل ساله: سفرنامه حج، تهران، پازينه، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۵۶ص، رقعي.
بيگ‌زاده، بختيار
برگزيده‌هايي از سفر حج، قم، بشاشه، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۲۰۸ص، رقعي.
پاشا، ابراهيم رفعت
مرآة الحرمين شامل سفرنامه حجاز و تاريخ و جغرافياي راه‌ها و بقاع متبركه آن.، ترجمه هادي انصاري، قم، نشر مشعر، چاپ ۱، ۵۶۸ص، وزيري.
بررسي و شرح مسافرتهاى سرلشكر ابراهيم رفعتپاشاى مصرى به حج و ديار حجاز است. نويسنده در سال ۱۳۱۸قمري به عنوان فرمانده پاسداران محمل مصرى و اميرالحاج مصر در سالهاى ۱۳۲۰ و ۱۳۲۱ و ۱۳۲۵ قمري به همراه كاروان محمل مصرى است.
پورزاهد، رضا
نگاه دوم، تهران، مهر تابان تهران، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۷۷ص، رقعي.
پوزش شيرازي، حسين
سمت مرطوب حيات، [به سفارش دفتر نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي شيراز]، شيراز: فدك سبز، ۱۳۹۱، ۱۲۸ص.
پيرغيبي، پروين
ارمغان سفر زيارت خانه خدا، شيراز، چاپ مصطفوي، ۱۳۳۶، ۳۲ص.
تابنده، سلطان حسين[۱] (۱۲۹۳ ـ ۱۳۷۱)
خاطرات سفر حج، تهران، حقيقت، چاپ ۱، ۱۳۸۸، بيست ۳۸۸ص؛ بيجا، چاپخانه ديبا، چاپ ۲، ۱۳۵۷/۱۳۹۹ق، ۳۳۸ص، رقعي.
ترابي، حسام‌الدين (متولد ۱۳۵۹)
مهمان خانه خدا، تهران، آرون، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۵۲ص.
تقوي فرد، محمدرضا (متولد ۱۳۴۷)
تولد سوي: سفرنامه حج، تهران، هم قلم، چاپ ۱،۱۳۸۲، ۲۰۰ص.
تقوي ميلاني، سمانه
دل‌باختگان ديار نور: خلاصه خاطرات دانش‌آموزي سفر عمره، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۵۴ص، پالتويي.
تلافيان، احمد (متولد ۱۳۳۸)
پروازگه جبرئيل، مشهد، محب، چاپ ۱،۱۳۷۹، ۴۱ص.
تونه‌اي، مجتبي (متولد ۱۳۴۹)
پا به پاي ابراهيم: يادداشت‌هاي سفر حج، قم، شمس طيار، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۷۹ص، رقعي.
تهراني، حسن (متولد ۱۳۲۲)
حريم يار، تهران، فيض‌كاشاني: تربت، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۵۶ص.
ثابت اقليدي، محمدتقي
سفرنامچه حج، با همكاري فرشته افضلي، شيراز، نويد شيراز، ۱۳۹۰، ۱۲۸ص، رقعي.
اثر حاضر دربردارندة خاطرات نگارنده از سفر حجّ تمتّع است كه در سال ۱۳۸۳ انجام شده است. «محمّدتقي ثابتي اقليدي»، متولّد سال ۱۳۴۱ در شهرستان اقليد است كه ۲۵ سال در كسوت معلّمي خدمت كرده و دستي در نوشتن دارد. اين سفرنامه، به زباني ساده و صميمي و روان نگاشته شده و طي آن، انگيزة سفر، چگونگي شكل‌گيري مسافرت و انجام مناسك و اعمال اين فريضة واجب توسط نگارنده و همسرش شرح داده شده است. ويژگي شاخص اين سفرنامه، توجّه به مسائل مختلف و درج ديدگاه‌هاي شخصي مؤلّف دربارة ديده‌ها و شنيده‌هاي سفر است كه با قلمي شيوا بيان شده است.
ثقفي، عاطفه
دو بهشت: يادداشت‌هاي سفر حج بيت‌الله الحرام، قم، بضعة الرسول(ص)، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۷۲ص، رقعي.
ثواقب، جهانبخش (متولد ۱۳۳۹)
حريم عشق: روايتي از سفر حج ۱۳۸۴، شيراز، نويد شيراز، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۹۲ص، وزيري.
جامع نائيني، بتول
راهي به سوي خدا: يادداشت‌هايي درباره حج و مشاهداتي از آن سفر، قم، تسنيم، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۳۶۷ص، وزيري.
جامعي، جلال (متولد ۱۳۳۵)
راز مسجد شجره، شيراز، لوزا، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۴۸ص.
جزيني، محمدجواد (متولد ۱۳۴۴)
ملاقات در شب آفتابي: سفرنامه حج، تهران، فرانديش، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۶۰ص.
جعفرزاده، حسين
كبوتران عاشق: سفرنامه حج، تبريز، احرار، ۱۳۹۱، ۴۸ص، رقعي.
جعفريان، رسول (متولد ۱۳۴۳)
به سوي ام القري: سفرنامه حج سال ۱۳۷۳ ش، قم، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۷۳، ۳۴۳ص، وزيري.
خاطرات و بعضي از مطالب تاريخي، جغرافيايي و سياسي مؤلّف از حج سال ۱۳۷۳ شمسي است. مؤلف قبل از بيان خاطرات خود، در مقدمه‌اي گزارشي از سفرنامه‌هاي فارسي حج داده و اطلاعات مأخذشناسي شماري از آنها را داده است. كتاب داراي سه ضميمه هست. سفرنامه حج ميرزا علي اصفهاني ( ۱۳۳۱ق . ) و سفرنامه حج محمد ولي ميرزاي قاجار ( ۱۲۶۰ق. ) و «الوجيزة في تعريف المدينة» از ميرزا محمد مهندس ( ۱۲۹۴ق . ) توسط مؤلف تصحيح و ضميمه كتاب شده است.
چهارده سفرنامه حج قاجاري ديگر، تهران، نشر علم، هزار و سيصد و نود و دو، ۱۰۵۴ص، وزيري
اين اثر در تكميل مجموعه ۸ جلدي سفرنامه هاي حج قاجاري از همين نويسنده است كه پيش از اين منتشر شده است. در اين جلد مولف، چهارده سفرنامه جديدي را كه تصحيح نموده آورده است.
حج‌گزاري ايرانيان در دوره قاجار (۱۲۱۰ ـ ۱۳۴۴)، بيجا، بينا، ۱۳۷۹، ۹۴ص، وزيري.
گزارش و معرفي ۲۰ سفرنامه حج است كه از دوره قاجار باقي مانده است. اغلب اين سفرنامه‌ها توسط مقامات برجسته كشوري و دولتي به رشته تحرير درآمده است. به دليل شخصيت نويسندگان، ادبيات به كار رفته در اين سفرنامه‌ها قابل توجه است. نيز يك جنبه مهم ديگر اين سفرنامه‌ها اينست كه وضعيت حج‌گزاري ايرانيان در آن دوره را نشان مي‌دهند.
دو سفرنامه حج، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۷.، ۱۴۴ص، رقعي.
گزارش و معرفي دو سفرنامه حج است. نخست «سفرنامه مرجاني» آمده كه سفرنامه ابوالقاسم مرجاني آئين كلائي كه يك روحاني از اهالي طالقان است. تاريخ سفر وي از رمضان سال ۱۳۳۱ قمري آغاز شده و تا محرم سال ۱۳۳۲ ادامه يافته است. سفرنامه دوم كه با عنوان "تفصيل سفر مكه معظمه" آمده نوشته ميرزا محمود خان مدير الدوله وزير لشكر برادر ميرزا احمد خان مشير السلطنه است. كه فرد اخير از رجال مشهور دولت قاجاري، وزير داخله، عدليه و ماليه بود. اين سفر در شعبان ۱۳۲۱ قمري آغاز شده و تا صفر ۱۳۲۲ به طول انجاميده است.
سفرنامه مكه (سال ۱۲۹۹ق) به ضميمه سفرنامه منظوم مكه(حوالي۱۲۶۰ق)، قم، دليل ما، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۲۸ص، وزيري.
گزارش و معرفي دو سفرنامه تاريخي از حج است كه اولي از نويسنده‌اي ناشناخته است كه درسال۱۲۶۰ قمري نوشته شده است. به اعتقاد گردآورنده نثر بسيار عاميانه‌اي دارد و داراي غلط‌هاي نوشتاري فراوان است. ارزش اين سفرنامه اطلاعات جغرافياي و فرهنگي مسير مسافر و اطلاعاتي است كه از اوضاع حرمين شريفين در آن عصر به دست مي‌دهد. سفرنامه دوم از ميرزا جلاير است كه به صورت منظوم سامان يافته است. سرانيو از درباريان است و گزارش را براي محمدشاه قاجار در ۱۲۹۹ قمري نوشته است. نويسنده از نظم كلي سخن مي‌گويد و از اينكه كسي در حق كسي ستم نمي‌كند و در پايان شرحي درباره وضعيت عتبات و دشواري‌هاي پديده آمده براي ايرانيان نوشته است.
سفرنامه منظوم حج: هزار و دويست بيت، قم، نشر مشعر، ۱۳۷۴، ۱۶۰ص، رقعي.
معرفي و توصيف قطعه شعري درباره حج است. اين قطعه شامل ۱۲۰۰ بيت مثنوي روان و زيبايي است، كه بانويي فرهيخته و دانشمند در دوره صفوي سروده است. وي مثنوي خويش را در راه سفر حج به نظم كشيده است. او نكته‌ها و آگاهي‌هاي جالبي از شهرها و بلاد مردم آن سامان و خُلق و خوي‌شان بيان كرده و تصويري از چگونگي حج‌گزاري مسلمانان، به ويژه شيعيان در قرن دوازدهم قمري ارائه مي‌دهد. سراينده اين منظوم، تحت تأثير شاعر بلند آوازه حكيم نظامي اين اشعار را سروده است . محقق اين اثر نتوانسته اطلاعات دقيقي درباره هويت اين بانو به دست آورد.
سفرنامه‌هاي حج قاجاري، تهران، علم، هزار و سيصد و هشتاد و نه، ۸ جلد، وزيري.
براي شناخت آيين حج‌گزاري ايرانيان در دورة قاجار (۱۲۱۰-۱۳۴۳ ق) مهم‌ترين منبع، سفرنامه‌هاي حجي است كه در اين دوره درباريان، دبيران و علما نوشته‌اند. تعداد اين سفرنامه‌ها نزديك به پنجاه عنوان است كه بسياري از آنها به چاپ رسيده است و در دسترس عموم قرار دارد. گفتني است از ميان ده‌ها سفرنامة حجي كه در دورة قاجار نوشته شده، تنها چند نمونه به طور عمومي شناخته شده است جلد نخست از مجموعة هشت‌جلدي «پنجاه سفرنامة حج قاجاري» ،پس از درج مقدمة مفصلي دربارة حج‌گزاري ايرانيان در دورة قاجار، سفرنامه‌هايي از اين افراد درج شده است: خواجه عبدالكريم شيرازي؛ محمد رحيم‌الدين قادري؛ حافظ محمد عبدالحسين كرناتكي؛ محمدولي ميرزا قاجار؛ ميرزا جلاير؛ محمدعلي بن محمد رضي بروجردي و ميرزا علي اصغرخان اعتمادالسلطنه.جلد دوم شامل سفرنامه هاي سيف‌الدوله؛ بانو شاه‌جهان بيگم؛ يعقوب ميرزاي تبريزي؛ سفرنامه‌اي از مولفي ناشناخته و علي حسين بن خيرات علي است. سومين مجلد از اين مجموعه مشتمل است بر چهار سفرنامه حج: فرهادميرزا معتمدالدوله؛ ميرزا محمد مهندس؛ سيدمحمدرضا طباطبايي تبريزي؛ و نجم‌الملك. چهارمين مجلد از اين مجموعه حاوي سفرنامه‌هاي اين افراد است. حسام‌السلطنه؛ عصمت‌السلطنه، دختر فرهادميرزا؛ محمدابراهيم مشتري طوسي؛ ميرزا عبدالحسين خان افشار؛ سه سفرنامه اعم از منظوم و منثور از افرادي ناشناخته؛ و رحمت ا... بن ملا عاشور بخارايي. در جلد پنجم سفرنامه‌هايي از اين افراد درج گرديده است. محمدحسين فراهاني؛ نايب‌الصدر شيرازي؛ ميرزا عبدالمجيد مجدي؛ محمدرضا ظهيرالملك و بانو علويه كرماني. در جلد ششم هشت سفرنامة حج ـ سه سفرنامه از مولفان ناشناخته ـ و بقيه از: حاجي سليم‌خان تكابي؛ ملا ابراهيم كازروني؛ امين‌الدوله؛ كارپرداز؛ و عبدالسلام ترابي درج گرديده است. در مجلد هفتم هشت سفرنامة حج آمده كه نويسندگان آنها عبارت‌اند از: وقارالدوله؛ حاجي عبدا... قراگوزلو؛ رئيس الذاكرين؛ مديرالدوله؛ مخبرالسلطنه؛ ميرزا داوود وزير وظايف؛ ميرزا علي اصفهاني؛ ابوالقاسم مرجاتي. جلد هشتم كه آخرين جلد اين مجموعه است دربرگيرنده سفرنامه‌هايي از اين افراد است: محمدحسين منشي‌زاده؛ سيد فخرالدين جزايري؛ ايازخان قشقايي؛ سيد احمد هدايتي و لطفعلي‌خان اعلايي.
مقالات تاريخي: ۱ ـ تير اجل در صدمات راه جبل ۲ ـ سفرنامه مكه، شام، مصر و عراق ۳ ـ شناخت‌نامه ...، قم، دليل ما، چاپ ۱، ۱۳۸۱، جلد نهم، ۳۷۶ص، وزيري.
مجموعه چند مقاله و سفرنامه درباره حج است. در نهمين جلد از مجموعهٔ ۱۲ جلدي "مقالات تاريخي"، هفت مقاله تحقيقي و تصحيح چند رساله به چاپ رسيده كه عبارت‌اند از: ۱ ـ تيراجل در صدمات راه جيل (گزارش دشواري‌هاي سفر حج از راه جيل)، تاليف سال ۱۲۹۹ه.ق؛ ۲ ـ سفرنامه مكه، شام، مصر و عراق (سال ۱۳۴۰ه.ق)، تاليف سيدفخرالدين جزائري؛ ۳ ـ شناخت نامه آثار فارسي درباره حرمين شريفين؛ ۴ ـ بدعت كشف حجاب در ايران؛ ۵ ـ حجاب و ضد حجاب در شعر فارسي معاصر؛ ۶ ـ كتاب‌شناسي حجاب؛ ۷ ـ مشهد در يك نگاه.
جعفري چمازكتي، احمد
روايتي از سفر حج تمتع: ميخانه و پيمانه، تهران، آبارون، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۸۴ص.
گزارشي از سفر حج تمتع است. نويسنده تلاش كرده، مسائل و وقايع حج را از نگاه ديگري ارزيابي و بررسي كند و نكات و تحليل‌هايي نادر عرضه نمايد.
جلالي، قربان
يالقيز كنديم (مجموعه شعر تركي به انضمام سفرنامه حج)، تهران، تكدرخت، ۱۳۹۲، ۸۸ ص، وزيري.
جمالي، مسيح‌الله
سفرنامه از قمشه (شهرضا) تا مكه، شهرضا، كتابخانه صاحب‌الزمان، چاپ ۱، ۱۳۶۳، ۱۶۰ ص.
جمعي از دانشجويان
اولين نگاه: احساسات و عواطف دانشجويان عمره‌گزار در مكه و مدينه، جمعي از دانشجويان عمره گزار، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۱، ۱۴۸ ص، رقعي.
باران شوق: خاطرات دانشجويان عمره‌گزار، تدوين ستاد عمره دانشگاهيان نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۹، ۷۲ ص، پالتويي.
داستان اشتياق: خاطرات دانشجويان عمره‌گزار، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۱، ۱۴۳ ص، جيبي.
سرزمين نور: خاطرات دانشجويان از سفر حج، به كوشش حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري ستاد دانشجويي، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۱، ۲۰۴ ص، رقعي.
مجموعه‌ي خاطرات و توصيف جمعي از دانشجويان دانشگاه كاشان است كه در قالب طرح عمره دانشجويي به سرزمين حجاز اعزام شده‌اند. اكثر نوشته‌ها جنبه ادبي دارد و به صورت سفرنامه يا مقاله يا شعر نگاشته شده است. برخي از گفتارهاي اين كتاب عبارت‌اند از: از دانشگاه تا كعبه، نوشته بهزاد قرباني؛ بودها و نبودها، نوشته فريدون يگانه؛ هجرت از خود به خدا، نوشته مرجان صميمت؛ مي محبت از باده ساقي، نوشته مقداد نمكي؛ در اسرار حج، نوشته مژگان سككي.
سفر عشق: خاطرات دانشجويي از سفر عمره، قم، با همكاري ستاد عمره دانشجويي، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۱۵ ص، پالتويي.
سفر عشق: خاطرات دانشجويي از سفر عمره، قم، با همكاري ستاد عمره دانشجويي، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۱۵ ص، پالتويي.
همراهان عرشي، جمعي از دانشجويان عمره‌گزار، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۱، ۷۶ ص، جيبي.
جوادي، سيدمحمود
غير از خدا هيچ كس نبود: سفرنامه حج، [تهيه‌كننده] حوزه هنري استان تهران، تهران، سوره مهر، ۱۳۹۱، ۱۶۸ ص.
جهانفر، محمد (متولد 1312)
سفرنامه عشق: به همراه جمعيت زائر و تقريرات جناب آقا ابوترابي در بحث تقليد، تهران، جهان فرهنگي، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۲۰ ص، رقعي.
مجموعه خاطرات برخي از دانشگاهيان در سفر زيارتي به مكه و مدينه است. راه‌اندازي كاروان دانشگاهيان به حج از ابتكارات بعثه مقام معظم رهبري است. در اينجا چند فقره از يادداشت‌هاي آنان آمده است كه گوياي ديدگاه‌ها و برداشت‌هاي آنان مي‌باشد.
چقايي، حجت الله
لبيك دعوت دوست: سفرنامه حج، اراك، نشر نويسنده، ۱۳۹۱، ۷۰ ص.
حاجب‌الدوله، علي بن حسين[۱] (درگذشت ۱۲۸۵ ق)
سفرنامه حاج علي خان اعتماد السلطنه، به كوشش سيدعلي قاضي‌عسكر، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۷۹، ۱۸۴ ص، وزيري.
سفرنامه حاج علي‌خان اعتمادالسلطنه از مردان سلسله قاجار است. ايشان متهم به قتل اميركبير نيز هست. گرچه وي به دليل ارتكاب چنين جنايت بزرگي در تاريخ كشور ما، فردي خوش نام نيست، ليكن از آن جا كه سفرنامه تنظيمي وي، حاوي اطلاعات تاريخي، جغرافيايي، علمي و ديني فراوان است، مي‌تواند براي دانش‌پژوهان و به ويژه مورّخان مفيد باشد. اين سفر در سال ۱۲۶۳ قمري برابر با ۱۸۳۶ ميلادي انجام گرديده است، شامل سفرنامه عتبات عاليات و مكه و مدينه است.
حاج عليمحمدي، محمدحسن
كعبه در زنجير، تهران، سروش، چاپ ۱، ۱۳۶۲، ۱۴۸ ص، رقعي؛ تهران، روزنامه اطلاعات، ۱۳۶۲.
حج و زيارت استان مركزي
طوباي زيارت مجموعه خاطرات تعدادي از كارگزاران سفرهاي زيارتي، قم، نجبا، ۱۳۸۹، ۸۴ ص، پالتويي.
حجتي، سيدمحمدباقر (متولد ۱۳۱۶)
در حريم كعبه، به كوشش حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۲۲۴ ص، رقعي.
حسن‌بيگي، ابراهيم (متولد ۱۳۳۶)
سفر سبز: قصه‌واره اي از سفر به حج، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۰۲ ص، رقعي.
سفرنامه حج نويسنده در نوزده قسمت است. اين سفرنامه، مسائل و وقايع و مناسك حج را در قالب ادبي و قصه بيان كرده است. از اينرو ارزش ادبي دارد. نويسنده، خاطرات سفر حج خود در سال ۱۳۷۲ را در قالب يك كاروان زيارتي و با شخصيت‌هاي خيالي به صورت داستان آورده است. وي ۲۵ داستان به هم پيوسته درباره مناسك حج آورده است. نويسنده تلاش كرده در اين سفرنامه اصول سفر جمعي، مراسم آموزشي مناسك حج و اتفاقات تلخ و شيرين اين سفر را در قالب داستان بيان كند.
ويرايشِ قبلي كتاب حاضر تحت عنوان قصه‌واره اي از سفر به حج: سفر سبز توسط حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي درسال ۱۳۷۳ منتشر شده است.
حسين‌زاده، محمدعلي (متولد ۱۳۴۰)
سفرنامه نور، تهران، زعيم، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۰۴ ص، جيبي.
حسين‌نيا، عبدالحميد (متولد ۱۳۲۹)
يادداشت‌هاي سفر حج، كرمانشاه، نوپردازان، چاپ ۱، ۱۳۷۷، ۷۱ ص، پالتويي.
حسيني، قدير
در حريم يار، گرگان، عشق دانش، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۸۲ ص.
حسيني، سيدمجيد (متولد ۱۳۵۸)
اعترافات شهر خدا: خرده روايت‌هاي متن، حاشيه و امير از سفر به حجاز و رياض، تهران، شركت انتشارات سوره مهر، ۱۳۹۲، ۲۱۶ ص، رقعي.
كتاب حاضر حاوي شرح سفر «سيد مجيد حسيني» ـ دكتراي علوم سياسي از دانشكدة حقوق و علوم سياسي تهران ـ به مدينه و مكه است. وي در اين روايت نگاهي متفاوت به سفر حج و فضاي فرهنگي و اجتماعي اين سرزمين دارد. وي براي روايت اين سفر از دو استعاره استفاده مي‌كند. «پسر متن» كه شكل گرفته از سفر قبلي نويسنده به مكه است، پسري مؤدب و اهل تاريخ كه مدينه و مكه را به روايت تاريخ مي‌بيند و درك مي‌كند. «پسر حاشيه» كه سخت بازيگوش است و با سرك كشيدن به كوچه پس كوچه‌ها، فاصلة سفيد بين سطور را مطالعه مي‌كند و مكه را به گونه‌اي ديگر مي‌بيند، نويسنده را در اين سفر كه همراهي فرزندش را با خود دارد، تلاش مي‌كند تا در پاره‌اي از مواقع نيز روايت سفرش را از زاويه نگاه فرزندش بازگو كند.
كلوخ‌هاي بلور، مقدمه سيدمهدي شجاعي، تهران، فرهنگسراي پايداري، انتشارات مستند، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۷۶ ص، خشتي؛ تهران، فرانديش، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۷۰ ص، خشتي.
حسيني‌نژاد، سيدحسين (متولد ۱۳۳۷) (به كوشش)
خانه‌ي دوست به روايت حج‌گزاران، تهران، لوح زرين، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۳۴۴ ص، رقعي.
مجموعه مقالات گزيده از برخي نويسندگان درباره حج و موضوعات مرتبط با آن است. گردآورنده تلاش كرده كه درباره هريك از اركان و اماكن مطلبي را انتخاب و در مجموعه بياورد. وي مطالب را در ده بخش تقسيم كرده است. بخش اول كه عمده‌ي مطالب را به خود اختصاص داده درباره فلسفه و روح حج است. عناوين بخش‌هاي ديگر عبارت‌اند از: مدينه، بقيع، مكه، كعبه، سعي، عرفات، مشعر، مني، ره‌آورد. در اين مجموعه، توصيفات حدود ۵۰ نفر از حج‌گزاران آمده است.
حقگو، جمشيد
سفر عشق: ره‌آورد سفر حج، تهران، دانش‌پذير، ۱۳۹۲، ۱۱۱ ص.
حلي ساز، محمدرضا
ميكده عشق، تهران، كتاب شمس، ۱۳۹۲، ۱۲۸ ص، رقعي.
حمزه، ساده
حاجي بعد از اين، تهران، شولا، چاپ ۱، ۱۳۸۱، ۱۴۰ ص، رقعي.
حيدري، حسام (متولد ۱۳۷۱)
از فرود تا فراز، سميرم، سام آرام، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۷۱ ص، رقعي.
حيدري، فاطمه
هستم اگر مي‌روم، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۰، ۹۹ ص، رقعي.
خاكنژاد، فرهنگ
سفرنامه مصور حج، تهران، مؤسسه فرهنگي نشر آيندگان، چاپ 1، ۱۳۸۰،۸۵ ص، رقعي.
الخليلي، جعفر
مكه و مدينه از ديدگاه جهانگردان اروپايي، ترجمه محمدرضا فرهنگ، قم، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۷۶، ۱۹۳ ص، رقعي.
اين كتاب ترجمه‌اي از دو بخش كتاب موسوعة العتبات المقدّسة است. جلد دوم، بخش مكه و جلد سوم، بخش مدينه منوره كه به وسيله پژوهشگر و تاريخ‌نگار عراقي، دكتر جعفر الخياط، از انگليسي به عربي ترجمه شده و سرگذشت جالب وخواندني ماجراجويان و جهانگردان اروپايي است كه با زحمات و مشقات فراوان خود را به سرزمين وحي، يعني مكه مكرمه و مدينه منوره رسانيده و اطلاعاتي تاريخي، جغرافيايي و اجتماعي از اين سرزمين ارائه كرده‌اند. اين مجموعه همچنين اطلاعات جامعي از وضعيت عمومي خاورميانه و به ويژه جزيرةالعرب و مراسم حج و حجاج كشورهاي گوناگون نيز در اختيار خوانندگان قرار مي‌دهد.
خليلي، عيسي (متولد ۱۳۴۵) (به كوشش)
صدايي به بلنداي هفت‌آسمان: سفرنامه سردار شهيد اسلام سيدمحمد نژادغفاري، تهران، نشر شاهد، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۰۴ ص.
بخش‌هايي از كتاب خاطرات و يادداشت‌هاي شهيد محمد نژادغفاري از سفر حج است. اين شهيد به هنگام عزيمت به مكه و مدينه جهت مناسك حج يادداشت‌هايي نوشته بود تا اينكه به اهتمام عيسي خليلي تدوين شد و به صورت كتاب آماده چاپ شد.
خواص، حبيب الله
مدينه: دنباله درس حج، تهران، طليعه ظهور، ۱۳۹۰، ۲۱۲ ص، وزيري.
خوش‌صورت موفق، اعظم
راحله، قم، شكوفه ياس، ۱۳۸۹، ۸۸ ص.
خيري، سيروس (متولد ۱۳۴۴)
سفرنامه تحقيقي ـ توصيفي حج (عمره مفرده): در بزم وصال، تبريز، مهد آزادي، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۵۵۶ ص، رقعي.
دارابي، علي (متولد ۱۳۴۰)
از خانه خود تا خانه خدا: يادداشت‌هاي سفر حج، تهران، شوراي هماهنگي تبليغات اسلامي، چاپ ۱، ۱۳۷۴، ۸۲ ص، رقعي.
دانش، شكرالله (متولد ۱۳۳۷)
سفر به ديار معرفت (مكه و مدينه): سفرنامه عمره مفرده با رويكرد آموزشي، قم: نواي قلم، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۶۰ ص.
دانشجويان كاروان كوثر
روايت دعوت: واگويه‌هاي نخبگان و دانشجويان كاروان كوثر (عمره دانشجويي ۸۸)، تهران، مهر و ماه نو، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۴۴ ص، پالتويي.
دانشگاه آزاد اسلامي، واحد جنوب تهران
شميم حج، به كوشش جامعه اسلامي دانشجويان دانشكده فني دانشگاه آزاد اسلامي تهران واحد جنوب، تهران، زعيم، چاپ ۱، ۱۴۲۱ ق/۱۳۷۹، ۱۴۴ ص، پالتويي.
داوودپور، مرضيه (متولد ۱۳۳۵)
خانه دوست اينجاست، مشهد، پاژ، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۱۲ ص، رقعي.
دشتي، محمد (۱۳۳۰ ـ ۱۳۸۰)
سفرنامه حج: شنيدني‌هاي سفر حج، قم، مؤسسه فرهنگي تحقيقاتي اميرالمؤمنينع)، چاپ 1، 1382، 192 ص، جيبي.
دلاويز، احسان (متولد 1359)
وخدايي كه در اين نزديكي است: سفرنامه حج عمره تابستان ۸۱، تهران، متن‌گستران آريا، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۴۰ ص، رقعي.
دهقان، علي
ب‍س‍وي خانه خدا: گزارش م‍ش‍روح سفر به عربستان سعودي و انجام مناسك فريضه حج تمتع از ۲۳ آذرت‍ا ۱۹ دي‌ام‍آه ۱۳۵۲ خ‍ورش‍ي‍دي، بيجا، بينا، ۱۳۵۴، ۲۷۶ ص.
ذوال‍ق‍درش‍ج‍اع‍ي، حسين
راهنماي حاج و سفرنامه حج، تهران، شركت نسبي اقبال و شركاء، ۱۳۳۵، ۷۹ ص.
رازي، احد
سفرنامه: ارمغان حج، ويرايشِ رضا ايراندوست، تبريز، اختر، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۱۹۱ ص، رقعي.
راسخي لنگرودي، احمد (متولد ۱۳۳۸)
در شعاع انس: سفرنامه حج، تهران، نداي انديشه، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۱۳۱ ص، رقعي.
رحماندوست، مجتبي (متولد ۱۳۳۳)
سفر غريب: سفرنامه حج، تهران، شركت انتشارات سوره مهر، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۲۲۷ ص، رقعي.
رزاق‌پور، زهرا (متولد ۱۳۳۰)
خاطرات حج عمره، گرگان، مختومقلي فراغي، چاپ 1، ۱۳۸۵، ۳۲ ص.
رسولي، روح الله
با كاروان طاهر: سفرنامه‌ي حج، قم، معصومين (ع)، ۱۳۹۰، ۷۶ ص.
رشيدي، اسماعيل و نظري، محمّد (به كوشش)
زائر پير: گذري برنيم قرن تغيير و تحول مكه و مدينه از زبان حاج مصطفي رشيدي، شيراز، ميرزاي شيرازي، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۲۷ ص، رقعي.
بررسي و تحليل مسائل حج از زبان قديمي‌ترين اميرالحاج در شيراز است.
رضاخاني، محمد (متولد ۱۳۰۲)
خاطرات زيارت خانه خدا و عتبات عاليات در خدمت راهنما، تهران، به كوششِ سيدمحمود موسوي سعيدي و حبيب‌الله پاك‌گوهر، چاپ ۱، ۱۳۶۶، ۵۲۰ ص، وزيري.
مجموعه خاطرات نويسنده است كه مسائل، مناسك و وقايع حج و مكه را از نگاه عرفاني و صوفيانه آورده است. وي در سال ۱۳۴۶ همراه سلطان حسين گنابادي به زيارت خانه خدا مشرف شده و خاطرات خود را از ديده‌ها و شنيده‌هاي اين سفر نگاشته است. مهم‌ترين ويژگي اين اثر اينست كه آراء و نظريات مرحوم گنابادي به عنوان يكي از اقطاب تصوف در سلسله گنابادي از زبان آقاي رضاخاني در اين كتاب آمده است.
رضايي، افسانه (متولد ۱۳۵۵)
در حريم دوست، گرگان، رشاد، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۲۹۳ص.
در حريم دوست، گرگان، رشاد، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۲۹۳ص.
رضايي، ايراندخت (متولد ۱۳۲۸)
آفتاب عشق: خاطرات سفر حجاز، تهران، نشر اوحدي، چاپ ۱، ۱۳۷۹، ۹۶ص.
مجموعه خاطراتي است كه در طول سفر به مكه و مدينه به منظور اجراي مناسك و اعمال حج يادداشت كرده است.
رضايي، محسن (متولد ۱۳۴۰)
يادداشت‌هاي زائر ۱۸۶، تهران، محسن رضايي، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۱۵۸ص، رقعي.
رضائي، يوسف (۱۲۷۴ ـ ۱۳۶۴)
حج، مقدمه غلامرضا سعيدي، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۱۹۳ص، پالتويي.
چاپ ديگر: حج يوسف، مقدمه غلامرضا سعيدي، قم، دارالتبليغ اسلامي، بي‌تا، ۱۹۹ص.
سفرنامهٔ نويسنده و درباره اماكن و اركان حج است. اين كتاب شامل دو بخش است. در بخش نخست بخشي از فلسفهٔ حج و اركان آن بيان شده است. بخش دوم به سفر نويسنده به حج در سال ۱۳۹۵ قمري اختصاص داده شده است.
رضوي، هاشم (متولد ۱۳۳۸)
طواف در باران: مجموعه‌ي خاطرات سفرهاي متعدد حج بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، مشهد، كاتبان، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۳۰۹ص.
رفيعي، حسنرضا
چراغستان خاموش و مسجد بي‌محراب: خاطره‌ها و برداشت‌هايي از سفر حجاز، تهران، سوره مهر، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۲۸ص، رقعي.
رمضاني فرخاني، حسين
صبح انديشه، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۲۴۰ص، رقعي؛ مشهد، نشر الف، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۲۶۴ص، رقعي.
روشنگر، مجيد (متولد ۱۳۱۴)
عبور از متن برهوت، تهران، مرواريد، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۵۵ص.
رهنمون، مهرداد
سفرنامه حج عمره مفرده: (ابعاده سياسي و اجتماعي)، تهران، سبز رايان گس‌تر، ۱۳۹۲، ۷۲ص، جيبي.
زاهدي، حميدرضا
در همسايگي خدا ره‌آوردي از حج، تهران، اطلاعات، ۱۳۸۹، ۱۱۱ص، رقعي.
زواريان، زهرا
شبستان دل: سفرنامه حج تمتع، سال ۱۳۷۲، تهران، سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي، انتشارات مدرسه، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۱۵۲ص، رقعي.
سازمان دانش‌آموزي استان گيلان
طواف عشق: مجموعه خاطرات دانش‌آموزان از سفر مكه معظمه و مدينه منوره تابستان ۱۳۸۵، گيلان، سازمان دانش‌آموزي، بي‌تا، ۴۸ص، وزيري.
ساساني‌خواه، فائزه (متولد ۱۳۵۷)
تا صور اسرافيل، تهران، سفينه، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۲۰۶ص، رقعي.
سامعي، قربانعلي
باغ سبز عشق: خاطره حج، تهران، مركز نشر هنر اسلامي، چاپ ۱، ۱۳۷۳، ۸۴ص، رقعي.
سبحاني، حسن
دعوت ابراهيم، تهران، نگاه دانش، ۱۳۹۱، ۲۳۳ص، وزيري.
سبحاني، حسينعلي
در حريم حرم دوست، همدان، مكنون، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۶ ۱۱۷ص، جيبي.
سپري، فريدون
عمره را آن‌گونه كه ديدم به انضمام ادعيه و مناسك عمره و حج، تهران، احسان، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۲۰ص، رقعي.
ستاد عمره و عتبات دانشگاهيان
سفيدپوشان قبله (خاطرات روحانيون و مديران كاروان‌هاي دانشجويي)، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۲، ۱۴۴ص، جيبي.
مجموعه‌اي از خاطرات روحانيون و مديران كاروان‌هاي عمره دانشجويي از سفر حج است. در اين خاطرات ابعادي از سيماي معنوي حج و اعمال و مناسك مربوط به آن و همچنين مسايل مربوط به زيارت اماكن مقدسه مكه و مدينه توصيف شده و حال و هواي عرفاني حاكم بر اين سفر از زبان دانشجويان و كارگزاران عمره دانشجويي گزارش شده است. بيان ديدگاه‌هاي دانشجويان از اين سفر و درد دل‌هاي آنان در مورد استفاده‌هاي معنوي آنان از اين سفر، بيان حالات آنان در مورد فاطمه زهرا (س) و ائمه مدفون در بقيع، بيان ارتباط سفر حج با مسايل اعتقادي شيعه مانند اعتقاد به معاد و قيامت و تحليلي اجمالي از اعمال حج عمره از زبان دانشجويان از مندرجات اصلي اين كتاب است.
شكوه شيدايي، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۲، ۲۵۵ص، رقعي.
مجموعه‌اي از خاطرات دانشجويان عمره‌گذار از سفر حج و بيان ديدگاه‌هاي آنان در مورد اين سفر عبادي است. در اين خاطرات به مباحثي مانند: كشش معنوي حاصل از سفر حج، ابعاد ملكوتي خانه خدا، جنبه‌هاي عرفاني اعمال مناسك حج كه توسط ابراهيم، اسماعيل و هاجر انجام شد، داستان‌هايي كوتاه از سفر حج و بيان ديدگاه‌هاي متفاوت دانشجويان از اين سفر منعكس شده است. در راستاي بيان ديدگاه‌هاي اين افراد همچنين به توصيف شهرهاي مكه و مدينه و ابعاد تاريخي و ديني اين دو شهر پرداخته شده و توصيفي از قبرستان بقيع و مظلوميت اهل‌بيت از دريچه اين قبرستان و راز و نيازهاي دانشجويان عمره‌گذار با خداي خويش نيز ارايه گرديده است.
سفيدپوشان قبله (خاطرات روحانيون و مديران كاروان‌هاي دانشجويي)، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۲، ۱۴۴ص، جيبي.
مجموعه‌اي از خاطرات روحانيون و مديران كاروان‌هاي عمره دانشجويي از سفر حج است. در اين خاطرات ابعادي از سيماي معنوي حج و اعمال و مناسك مربوط به آن و همچنين مسايل مربوط به زيارت اماكن مقدسه مكه و مدينه توصيف شده و حال و هواي عرفاني حاكم بر اين سفر از زبان دانشجويان و كارگزاران عمره دانشجويي گزارش شده است. بيان ديدگاه‌هاي دانشجويان از اين سفر و درد دل‌هاي آنان در مورد استفاده‌هاي معنوي آنان از اين سفر، بيان حالات آنان در مورد فاطمه زهرا (س) و ائمه مدفون در بقيع، بيان ارتباط سفر حج با مسايل اعتقادي شيعه مانند اعتقاد به معاد و قيامت و تحليلي اجمالي از اعمال حج عمره از زبان دانشجويان از مندرجات اصلي اين كتاب است.
شكوه شيدايي، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۲، ۲۵۵ص، رقعي.
مجموعه‌اي از خاطرات دانشجويان عمره‌گذار از سفر حج و بيان ديدگاه‌هاي آنان در مورد اين سفر عبادي است. در اين خاطرات به مباحثي مانند: كشش معنوي حاصل از سفر حج، ابعاد ملكوتي خانه خدا، جنبه‌هاي عرفاني اعمال مناسك حج كه توسط ابراهيم، اسماعيل و هاجر انجام شد، داستان‌هايي كوتاه از سفر حج و بيان ديدگاه‌هاي متفاوت دانشجويان از اين سفر منعكس شده است. در راستاي بيان ديدگاه‌هاي اين افراد همچنين به توصيف شهرهاي مكه و مدينه و ابعاد تاريخي و ديني اين دو شهر پرداخته شده و توصيفي از قبرستان بقيع و مظلوميت اهل‌بيت از دريچه اين قبرستان و راز و نيازهاي دانشجويان عمره‌گذار با خداي خويش نيز ارايه گرديده است.
سلطان محمد ميرزا قاجار (۱۲۲۷ ـ ۱۲۸۸ق)
سفرنامه سيف‌الدوله معروف به سفرنامه مكه، نوشته سيف‌الدوله سلطان محمد، تصحيح و تحشيه علي‌اكبر خداپرست، تهران، نشر ني، چاپ ۱، ۱۳۶۴، ۴۶۹ص، وزيري.
گزارش سفر نويسنده به مكه و ذكر مناسك حج است. البته وي پس از پايان مراسم حج، به عراق رفت و در آنجا به زيارت عتبات مشغول گرديد سپس به ايران بازگشت و همچنان به سفر خود ادامه داد و به خراسان عزيمت كرده است. نويسنده در طي بيان خاطرات سفر خود، از ذكر خاطرات سفرهاي سابق نيز غافل نمي‌ماند و هر جا كه فرصتي پيش آمد به مسافرت‌هاي قبلي خود مثلاً سفر به افغانستان نيز اشاره مي‌كند.
سليماني بزچلوئي، نادر (متولد ۱۳۳۹)
ميقات حج، تهران، مؤلف، ۱۳۸۰، ۱۸۴ص، رقعي.
سفرنامه حج مؤلف و گزارشي از وقايع و مسائل رؤيت شده يا شنيده شده است.
سليم خان تكابي (درگذشت ۱۳۲۶ق)
حج‌نامه: سفرنامه حج از سال ۱۳۱۰ ـ ۱۳۱۱هجري قمري، به كوشش رسول جعفريان، قم، مورخ، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۴۴ص.
گزارش سفر حج مرحوم سليم‌خان تكابي، از خان‌هاي كرد منطقه تيكان‌تپه يا تكاب امروزي است. اين سفرنامه يكي از تازه‌ترين سفرنامه‌هاي حج عصر قاجاري است، كه به دست آمده است وگوياي وضعيت مكه و مدينه در يك قرن پيش است. و به دليل اطلاعات قديمي و تاريخي كه در آن آمده، جزء اسناد با ارزش تاريخي مي‌باشد. در اين كتاب جداي از اطلاعات سفرنامه‌اي كه صورتي از سياحت‌نامه دارد، مي‌توان فهرستي از احكام و مناسك حج و همين طور ادعيه و آداب زيارت را به روش اهل سنت ملاحظه كرد.
سليمي‌فر، مصطفي (متولد ۱۳۳۶)
با دانشجويان در خانه دوست، مشهد، نشر موحد، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۴۷ص، رقعي.
گزارش خاطرات نويسنده از سفر به مكه و مدينه به همراه دانشجويان دانشگاه‌هاي شهر مقدس مشهد است. وي كه استاد دانشگاه فردوسي مشهد است، خاطرات خود را از وقايع سفر حج و حضور در مكه و مدينه بيان كرده است.
سيد، كمال (متولد ۱۳۳۶)
اسمع يا اخي او في الطريق الي الميثاق، قم، انصاريان، چاپ ۱، ۱۴۲۴ق. /۱۳۸۲، ۱۶۰ص، رقعي.
گزارش سفر حج نويسنده و مسائل و رخدادهايي است كه در جريان سفر به مكه و مدينه شاهد آنها بوده است.
شايان، مهدي (متولد ۱۳۵۶)
سفيدپوش سياه‌روي: ذكر خاطرات حج عمره مفرده دانشجويي، ويرايشِ ياسر اسماعيلي دورباطي، اصفهان، مهدي شايان، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۱۲۱ص، رقعي.
چاپ ديگر
اصفهان، شميم معرفت، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۶۴ص.
مجموعه خاطرات روزانهٔ مؤلف از سفره عمره دانشجويي در شهريور ۱۳۷۹ است. وي به همراه دانشجويان در كاروان دانشجويي منطقهٔ چهار كشور عازم سفره عمره شده است.
شرفي، محمود (۱۲۹۱ ـ ۱۳۷۰)
مشتاقي و مهجوري: بخشي از مكاتبات عرفاني حاج سيدمحمود شرفي به ضميمه خاطرات حج، به كوشش منصور شرفي، تهران، نشر احسان، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۸۰ص، رقعي.
عنوان ديگر: مكاتبات عرفاني حاج سيدمحمود شرفي به ضميمه خاطرات حج
مجموعه مكاتبات عرفاني حاج سيدمحمود شرفي، يكي از علماي اهل سنت، به ضميمهٔ خاطرات حج وي است. اولين بخش اين مجموعه حاصل نگاه عبرت‌آميز به جهان هستي و شرح تفكر ساعاتي است كه در يكي از شبهاي مبارك رمضان، به وسيلهٔ مرحوم سيدمحمود شرفي نوشته شده و «غم‌نامه» ناميده شده است. بخش دوم نافهٔ «شوق و شرر» است كه ايشان پس از زيارت حرمين شريفين كعبهٔ معظمه و روضهٔ مطهر محمدي در سال ۱۳۴۵ نوشته‌اند. بخش سوم، بحث حج و محاسن زيارت حرمين شريفين از كتاب سيري در حقايق انسان است كه طي آن به اهميت مناسك حج از ديدگاه قرآن و سنت اشاره گرديده است. بخش ديگر نامه‌اي است پندآميز در قالب نظم و نثر كه به وسيله اين عارف خطاب به يكي از دوستانش نگاشته شده است.
شريفي، محمد
نغمه‌اي از دل به عشق وصل يار (در حاشيه سفر حج)، اهواز، ۱۳۵۲، ۱۳ص، وزيري.
شريل‌لي، مهين‌دخت (متولد ۱۳۳۶)
خانه دوست، تهران، مهين شريل‌لي، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۴۶ص، رقعي.
گزارشي از سفر نويسنده به مكه مكرمه و مدينه منوره در قالب سفرنامه است. او احساسات، يافته‌ها و مشاهدات خود از اماكن متبركه و ديگر وقايع و رفتار‌ها را به دقت گزارش كرده است.
شفاعي بجستان، آرش
سنگ در سرزمين آينه‌ها، تهيه‌كننده مركز آفرينش‌هاي ادبي حوزه هنري، تهران، شركت انتشارات سوره مهر، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۸۸ص.
عنوان ديگر: سنگ در سرزمين آينه‌ها: يادداشت‌هاي سفر حج.
گزارش مسائل و وقايعي است كه نويسنده در سفر حج با آنها مواجه بوده است. البته نويسنده در صدد عرضهٔ فلسفه احكام حج و بيان حكمت مناسك با قلم اديبانه و ادبي بوده است.
شفيعي، نصرالله
جرعه‌اي از زمزم: خاطرات نصرالله شفيعي از سفر به سرزمين وحي، قم، موعود اسلام، ۱۳۹۰، ۱۲۰ص.
شهربانو بيگم (درگذشت ۱۱۲۰ق)
سفرنامه منظوم حج (همراه با نقشه‌ها و تصاوير)، سراينده بانوي اصفهاني، به كوشش رسول جعفريان، تهران، سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، چاپ ۱، ۱۳۸۶، نه ۱۱۱ص، خشتي.
چاپ ديگر
سفر سبز: خاطرات حج يك زن، سراينده يك بانوي اصفهاني، مؤلف و برگردان به نثر حاجيه همدم كفشگر، اصفهان، پويان‌مهر، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۰۰ص، وزيري.
سفرنامهٔ حج منظوم سيده شهربانو بيگم، دختر محتسب‌الممالك، مربوط به اواخر دوران صفويه با قالب شعر و نظم ادبي است. خاندان سيده بانو اصفهاني از سادات حسني اردوباد ـ در نزديكي رود ارس ـ بوده‌اند و در اصفهان زندگي مي‌كردند، وطي چندنسل منصب‌محتسب الممالكي حكومت صفويان را برعهده داشته‌اند، همسر وي ميرزا خليل، رقم‌نويس بوده است. وي بر اساس آنچه كه در آغاز سفرنامهٔ منظوم خود آورده است، پس از فوت همسرش از سوي برخي بستگان و ديگر افراد مورد اذيت و آزار قرار مي‌گيرد تا جايي كه آسودگي و راحتي، از زندگي او سلب مي‌شود. به همين دليل به فكر چاره افتاده و به اين نتيجه مي‌رسد كه بايد به سفر حج رود. مدت زمان سفر بانوي اصفهاني به خانهٔ خدا هفت ماه بوده است. اشعار وي با سادگي و رواني سروده شده است و از نظر قواعد شعري نيز مشكلي ندارد. اهميت اين منظومهٔ حج بدان دليل است كه سرايندهٔ آن زني است فرهيخته و اين مسأله در تاريخ ادبيات فارسي، كم‌نظير است.
اين كتاب تحت عناوين سفرنامه منظوم حج: هزار و دويست بيت و سفر سبز: خاطرات حج يك زن، سراينده يك بانوي اصفهاني توسط ناشران مختلف در سال‌هاي متفاوت منتشر شده است.
شهرزاد، احسان‌اله
سفر معنوي: حج تمتع، تهران، شوكا، ۱۳۹۰، ۸۰ص.
شهيدي، سيدجعفر
دانستنيهاي پيش از حج عربستان سعودي و تاريخ مكه – مدينه، تهران، دفتر تبليغات و آموزش حج، ۱۳۶۱، ۶۴۰ص.
شيخاني، علي‌باقر (متولد ۱۳۴۱)
آنگاه كه اهل‌بيت عليهم السلام را شناختم، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۸۰ص، پالتويي.
خاطرات سفر حج مؤلف است كه به صورت داستان بيان شده است. نويسنده ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را تنظيم كرده و به صورت يك داستان بلند عرضه كرده است.
صابري، حبيب‌الله (متولد ۱۳۲۸)
ره‌آورد حجاز: سفرنامه حج، تهران، پيام عدالت، چاپ ۱، ۱۳۷۲، ۴۴۸ص.
گزارش سفر نويسنده به مكه و مدينه به منظور مناسك حج است. مراحل حج از آغاز تا پايان و هر يك از اعمال و مناسك به تفصيل و همراه با شرح و بيانات متعدد عرضه شده است.
صادقي، محمود (متولد ۱۳۳۹)
سفرنامه حج، تهران، راز قلم، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۵۳ص، رقعي.
مجموعه خاطرات و اطلاعاتي است كه نويسنده در جريان سفر حج يادداشت مي‌كرده است و هم اكنون در قالب سفرنامه عرضه كرده است.
صادقي، ميترا (متولد ۱۳۵۲)
روايت مشرقي: گزيده‌اي از خاطرات مديران، معاونين و روحانيون كاروان‌هاي عمره دانشجويي، زيرنظرِِِِِِ نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، قم، معارف، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۵۲ص، رقعي.
عنوان ديگر: گزيده‌اي از خاطرات مديران، معاونين و روحانيون كاروان‌هاي عمره دانشجويي.
چاپ ديگر
تهران، فرانديش، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۱۸۲ص.
مجموعه خاطرات تربيتي و معنوي مديران، معاونان و روحانيان كاروان‌هاي عمره دانشجويي است كه در آن تأثير و نقش معنوي حج در تحول روحي دانشجويان منعكس شده است. از روحيه دانشجويان، نماز‌ها و عبادتهاي آنها و از نگرشهاي متفاوتي كه درباره مسائل مذهبي داشته‌اند گزارش‌هاي كوتاهي صورت گرفته است. سفر حج و عمره به دليل عظمت آن در ديدگاه مسلمانان معمولا موجب تحول روحي و تغييرات دروني افراد مي‌شود.
صافي، احمد (متولد ۱۳۱۶)
حج و نيايش الهي: حج برنامه و روشي موثر در هدايت، تربيت، مديريت و نيايش با خداوند؛ به انضمام نظام آموزش و پرورش عربستان، ويرايشِ ليلا ساكي، تهران، كارين، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۵۲ص، رقعي.
عنوان ديگر: حج برنامه و روشي موثر در هدايت، تربيت، مديريت و نيايش با خداوند.
مجموعه خاطرات و تجربيات نگارنده در سفر به مكه و مدينه است. عناوين فصول كتاب بدين قرار است: كلياتي دربارهٔ ماهيت، اهداف و روش‌هاي هدايت؛ تربيت، و مديريت آدمي و جايگاه حج در آن؛ آمادگي، مقدمات سفر و آداب حج؛ سفرنامهٔ حج؛ كلياتي دربارهٔ حج و آداب آن، حج و نيايش خداوندي؛ برنامه‌هاي حج زائران ايراني؛ كلياتي دربارهٔ نظام اجتماعي، فرهنگي، و جغرافيايي عربستان؛ و دربارهٔ نظام آموزش و پرورش عربستان.
صافي گلپايگاني، لطف الله (متولد ۱۲۹۷)
سفرنامه حج، قم، دفتر انتشارات اسلامي، ۱۳۶۴، ۳۰۳ص، رقعي.
فروست: جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامي ـ ۲۸۴
چاپ ديگر
قم، مؤسسه انتشارات حضرت معصومه (س)، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۴۳۲ص، رقعي.
سفرنامه حج مؤلف در سال ۱۳۶۱ شمسي (۱۴۰۲قمري) است. نويسنده علاوه بر بيان خاطرات سفر حج، فلسفه و اسرار احكام و مناسك حج را نيز مورد بررسي قرار داده است. وي كه اكنون از مراجع تقليد است عمدتاً و غالباً از منظر فقه و احكام فقهي به تبيين و گزارش مسائل حج مي‌پردازد.
صالح‌زاده، مدينه (متولد ۱۳۴۷)
سفرنامه حج، تهران، انعام، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۲۹۵ص.
گزارش سفر حج نويسنده است. نگارنده مشاهدات و مطالعات خود را به صورت روزانه مي‌نوشته و پس از پايان مراسم حج، اين يادداشت‌ها را تنظيم و كتاب حاضر را ساخته است.
صالحي قهفرخي، حسين (متولد ۱۳۴۱)
بام پرواز: سفرنامه حج عمره، فرخ‌شهر، آصف، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۵۵ص.
مجموعه خاطرات نويسنده دربارهٔ وقايع و مسائل حج عمره است. وي حج را زمينه‌اي براي تقرب انسان به خداوند و وصال حق دانسته است.
صبري‌پاشا، ايوب (درگذشت ۱۸۹۰)
مرآة الحرمين: سفرنامه مكه، ترجمه عبدالرسول منشي، به كوشش جمشيد كيانفر، تهران، دفتر نشر ميراث مكتوب، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۵۱۸ص، وزيري.
گزارش ديدني‌ها و شنيدني‌ها در سفر حج كه بيانگر مسائل و احكام حج و تاريخ تحولات مكه و مدينه است. نويسنده كتاب، ايوب صبري پاشا از فضلا و صاحب منصبان دولت عثماني است. وي زماني اميرالامراء و در پايان عمر رئيس اداره حسابداري دريايي (محاسبات دايره بحريه) عثماني بود. كتاب مرآه الحرمين در پنج جلد درباره تاريخ مكه و مدينه، به زبان تركي عثماني تاليف شده است. اما تنها دو جلد آنكه مشتمل بر تاريخ مكه است در سال ۱۳۰۸ هـ ق به اهتمام ميرزا عبدالرسول منشي، از مترجمان دارالترجمه ناصري، به فارسي برگردانده شده است. كتاب حاضر تصحيح دو جلد ترجمه فارسي كتاب است. كتاب از سه وجهه (بخش) تشكيل شده است. وجهه اول حاوي اين مطالب است: موقعيت جغرافيايي مكه، وضعيت بناهاي معظم آنجا، شكل خانه‌هاي اهالي مكه، آب و هوا، گياهان خواص دارويي يا مضرات آنها، بيماري‌هاي رايج در حجاز، چگونگي ساخت كعبه، فضايل كعبه، چگونگي و ويژگي‌هاي زندگي مردم در مكه. مطالب اين بخش با روايات مختلف همراه است. در وجهه دوم با استناد به روايات و منابع متعدد از تاريخچه تأسيس و ساخت اوليه كعبه و تغييرات بازسازي‌هاي آن در طول تاريخ سخن رفته است. وجهه سوم درباره گسترش و توسعه حرم مطهر كعبه در مرحله نخست است.
صحرائيان، محمدحسن
سفرنامه عشق، شيراز، نويد شيراز، چاپ ۱، ۱۳۷۶، ۱۱۰ص، رقعي.
سفرنامه حج مؤلف در سال ۱۳۷۲ شمسي (۱۴۱۳قمري) است. نگارنده مشاهدات و تأملات خود را در قالب سفرنامه حاضر مكتوب كرده است. گرايش او اينست كه حج يك نوع عشق‌ورزي حجاج با خداوند است و حج عرصه‌اي براي تمرين عشق است.
صداقتي سعيدي، افسانه
طريق، مشهد، ميراث خورشيد، ۱۳۹۲، ۶۰ص.
صدر، بنت‌الهدي (۱۹۳۹ ـ ۱۹۷۹م)
ذكريات علي تلال مكه، قم، دار الكتاب الاسلامي، چاپ ۱، ۱۴۲۵ق/ ۱۳۸۳، ۷۴ص، رقعي.
ذكريات علي تلال مكه، قم، دار الكتاب الاسلامي، چاپ ۱، ۱۴۲۵ق/ ۱۳۸۳، ۷۴ص، رقعي.
ترجمه فارسي
بر بلندي‌هاي مكه: سفرنامه، ترجمه مهدي سرحدي، تهران: موسسه فرهنگي تحقيقاتي امام موسي صدر، ۱۳۹۳، ۷۴ص.
گزارش خاطرات نگارنده در سفر حج است. نويسنده در خلوت خود و بر فراز تپه‌هاي مكه احساس دروني خود را از اين سفر زيارتي باز مي‌گويد و يافته‌هاي معنوي خود را عرضه مي‌كند. مهم‌تر اينكه تجاربي كه در جريان اين تأملات معنوي به دست آورده، دوست دارد براي ديگران بازگو كند.
گزارش خاطرات نگارنده در سفر حج است. نويسنده در خلوت خود و بر فراز تپه‌هاي مكه احساس دروني خود را از اين سفر زيارتي باز مي‌گويد و يافته‌هاي معنوي خود را عرضه مي‌كند. مهم‌تر اينكه تجاربي كه در جريان اين تأملات معنوي به دست آورده، دوست دارد براي ديگران بازگو كند.
صديق، مرسل
سفر عرفاني (سفرنامه مكه) از يكشنبه ۱۰، ۳، ۱۳۷۱ شمسي تا سه‌شنبه ۹، ۴، ۱۳۷۱ ذيقعده ۱۴۱۲ قمري، تهران، دستان، ۱۳۹۱، ۱۱۸ص، رقعي.
اثر حاضر، دربردارندة خاطراتي از سفر مكه در سال ۱۳۷۱ شمسي است كه توسط «دكتر مرسل صديق» نگاشته شده است. نگارنده، اين سفرنامه را با هدف انتقال تجربه‌هاي معنوي و درك و دريافت‌هاي خود و ثبت خاطرات و مشاهدات و همچنين، در اختيار گذاشتن اطلاعات تاريخي و جغرافيايي از اين سفر، به رشتة تحرير در آورده است. مطالب اثر در سه بخش تنظيم شده كه بخش نخست، پيرامون آغاز سفر و ورود به جدّه است. بخش دوم به اعمال و مناسك حج در مكّه اختصاص دارد و در بخش سوم خاطرات مربوط به حضور در مدينه ذكر شده است. مطالب سفرنامه، به صورت روايي و با زباني ساده و روان نوشته شده است.
صفري، مرتضي
مدينهٔ من، مدينهٔ تو: دل‌نوشته‌هايي از سفر به مدينه‌النبي، شهر پيامبر، قزوين، سايه گس‌تر، ۱۳۹۰، ۱۰۴ص، رقعي.
نويسنده در اين‌كتاب در روايتي نثرگونه و ادبي، خاطرات خود را از سفر به مدينة منوّره بازنويسي كرده است. در اين روايت ضمن ارائة گزارشي از سفر، اطلاعاتي نيز دربارة اشخاصي چون: «ابوذر غفاري» و «سلمان فارسي» اماكن متبرّكه‌اي چون: «مسجد رسول‌الله (ص)»، «باب‌السلام»، «قبرستان بقيع»، «سكّوي صفّه» ذكر كرده است. وي همچنين در نگاهي گذرا، خاطراتي از سفر دَه روزة خود به عمرة مفرده را نيز نگاشته است.
صمدياني، غلامرضا (متولد ۱۳۴۰)
در ديار دوست: سفرنامهٔ حج، مشهد، آهنگ قلم، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۸۰ص، رقعي.
مجموعه خاطرات و گزارش‌هاي نويسنده از سفر حج و ديدار از اماكن زيارتي شهرهاي مكه و مدينه و انجام مناسك حج است.
صموتي، مينا (متولد ۱۳۲۶)
ستون توبه، ورامين، واج، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۴۹ص.
خاطرات حج نويسنده است. نگارنده با اين گرايش كه حج راهي براي بازگشت به سوي خدا است، روشي براي دور شدن از شيطان و پليدي‌ها و آمدن به سوي خداوند است، اين سفرنامه را نوشته است.
ضرابي، محمد حسن
ديدار با امام زمان (عج) در مكه و مدينه، مشهد، هاتف، چاپ ۱، ۱۳۷۵، ۲۲۴ص، رقعي.
گزارش از حالات معنوي و شرح حال كساني است كه در ايام حج به ملاقات با امام زمان موفق شده‌اند. نويسنده، با هدف اميدوار نمودن زائران خانه خدا به امكان ديدار با امام زمان و با بهره‌گيري از كتابهاي روايي معتبر، به شرح حال اشخاصي مي‌پردازد كه در سفر مكه به ديدار امام زمان نائل شدند؛ از قبيل: سيدرشتي، امير اسحاق استرآبادي، شيخ علي محمد كركي، ميرزا محمد استرآبادي، آيت‌الله لنگرودي، علي بن مهزيار، حاج محمد علي فشندي تهراني، حاج عباس كاريزنوئي، محمد باقر ملبوبي، عيسي بن مهدي جوهري و يوسف بن احمد جعفري.
ضميري، محمدعلي
بطواف كعبه رفتم، شيراز، لوكس (نويد)، چاپ ۱، ۱۳۶۲، ۹۸ص.
خاطرات حج نويسنده است. مشاهدات و احساسات خود را در قالب اين سفرنامه بيان كرده است.
طالب شهرستاني، اميرمحمد اسماعيل (متولد ۱۳۰۴)
شبهاي حجاز، تهران، جهان رايانه، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۱۶۸ص.
خاطرات حج نگارنده است. اين سفرنامه از متون قديمي دربارهٔ وضعيت حجاز و مكه و مدينه است و اطلاعات سودمندي از وضعيت پيشين اماكني كه الآن اثري از آنها نيست يا تغيير جدي پيدا كرده‌اند، مي‌دهد.
طاهريان، سعيد
او و ديگر هيچ، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۱۲۰ ص، پالتويي.
مجموعه خاطرات و احساسات و تأملات نويسنده در جريان سفر او به حج است. سبك اين كتاب متفاوت است و به صورت سفرنامه‌نويسي با سبك داستاني، گزارشي از سفر به مدينه و مكه دارد و نسبتاً با قلمي روان و جذاب نگارش يافته است. شايد بتوان گفت نويسنده از روش خسي در ميقات جلال آل احمد سرمشق گرفته است.
طباطبايي تبريزي، محمدرضا بن عبدالجليل (قرن ۱۳)
هداية الحجاج: سفرنامه مكه (۱۲۹۶ ـ ۱۲۹۷ ق / ۱۲۵۸ ـ ۱۲۵۹ ش)، تصحيح رسول جعفريان، قم، دليل ما؛ مورخ، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۹۶ص، وزيري.
اين سفرنامه، از جمله سفرنامه‌هاي نوشته شده در دوره قاجار است و تركيبي از گزارش‌هاي روزانه و مباحث موضوعي است. از بررسي روش مؤلف چنين بر مي‌آيد كه در تدوين كتاب، از منابع مختلف استفاده كرده و كوشيده است كتاب خود را از حالت سفرنامه‌اي صِرف درآورد. توجه به اين نكته ضروري است كه نويسنده بناي نگارش سفرنامه داشته، نه مناسك. بنابراين نبايد تصور كرد هداية‌الحجاج به معناي هدايت حجاج به مناسك است. به نظر مصحح، نويسنده دو هدف را در اين سفرنامه دنبال كرده است: نخست ارائه اطلاعات به مسافر و زائر بيت‌الله الحرام، كه بداند از كدام مسير برود، از چه وسيله نقليه استفاده كند، و به عنوان يك مسافر چگونه رفتار كند تا كمتر با مشكل روبرو شود. اما هدف ديگر وي آن است كه مسافر بداند در چه روزگاري زندگي مي‌كند و ابعاد مدنيت تا كجا پيش رفته است.
چاپ ديگر
سفرنامه مكه، تصحيح هارون وهومن، تهران، گوهرمنظوم، چاپ ۱، ۱۳۸۴.
اين اثر از جمله سفرنامه‌هاي ايراني است كه حدود دو قرن از آن مي‌گذرد. از اينرو بيانگر اطلاعات سودمند تاريخي است و گوياي وقايعي است كه وضعيت مكه و مدينه در قرن سيزدهم قمري را نشان مي‌دهند.
سفرنامه مكه، تصحيح هارون وهومن، تهران، گوهرمنظوم، چاپ ۱، ۱۳۸۴.
اين اثر از جمله سفرنامه‌هاي ايراني است كه حدود دو قرن از آن مي‌گذرد. از اينرو بيانگر اطلاعات سودمند تاريخي است و گوياي وقايعي است كه وضعيت مكه و مدينه در قرن سيزدهم قمري را نشان مي‌دهند.
عالي پور، فضل‌الله (متولد ۱۳۴۱)
پروازي به ديار عشق، قم، نعمات، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۹۶ص، رقعي.
سفرنامه كوتاهي است درباره مكه و مدينه و وصف اماكن مذهبي، احكام و مسائل حج و عمره كه در لابهلاي آن توصيف برخي داستان‌ها و مفاهيم قرآني و نقل رواياتي در اهميت فريضه حج نيز آمده است.
عالي حسيني، ماشاء‌الله
همخانه! عاشقان: خاطرات اولين عمره مفرده دانش‌آموزي استان بوشهر سال ۱۳۸۲، بوشهر، ماشاء‌الله عالي حسيني، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۵۱ص.
عنوان ديگر: عاشقان: خاطرات اولين عمره مفرده دانش آموزي استان بوشهر سال ۱۳۸۲
عابدي، عين‌الله (متولد ۱۳۴۸)
زمزمه‌هاي عارفانه: زمزمه‌ها و مناجات‌هاي دانشجويان در سرزمين وحي، تابستان ۱۳۸۲، تدوين نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، معاونت فرهنگي، قم، دفتر نشر معارف، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۱۷۰ص، رقعي.
مجموعه‌اي از نوشته‌هاي كوتاه و متوسطي است كه توسط دانشجويان نوشته شد. و بيانگر احساسات و خاطرات آنها در جريان سفر حج است. البته همه متن نوشته‌هاي آنها نيامده بلكه گزيده‌اي از سفرنامه‌هاي دانشجويان در سفر به مكه و مدينه است.
عباسپور تميجاني، محمد حسين (متولد ۱۳۱۶)
سفر به سرزمين عشق: يادداشت‌هاي سفر حج، تهران، آينده سازان؛ شهراب، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۹۲ص، وزيري.
عباسي، محمدمهدي (۱۳۲۵ ـ ۱۳۸۰)
سراي عشق: خاطرات سفر به حج، تهران، موعود اسلام، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۶۴ص، رقعي.
سراي عشق: خاطرات سفر به حج، تهران، موعود اسلام، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۶۴ص، رقعي.
عباسي، نجفعلي (متولد ۱۳۱۲)
ميقات عشق: سفرنامه منظوم حج، سراينده نجفعلي عباسي دشت بياض متخلص به عدن، مشهد، نشر جليل، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۶۷ص، رقعي.
مجموعه اشعاري در قالب غزل، قصيده، مثنوي، دوبيتي و رباعي، با موضوعاتي دربارهٔ مسائل حج است. البته در اين مجموعه اشعار ديگري دربارهٔ مسائل ديگر مذهبي هست. از جمله عناوين اين سروده‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد: ياد ياران قديم؛ غرور و سركشي؛ ساز غم؛اي وطن؛ قدرت عشق؛ دختر جنوب.
ميقات عشق: سفرنامه منظوم حج، سراينده نجفعلي عباسي دشت بياض متخلص به عدن، مشهد، نشر جليل، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۶۷ص، رقعي.
مجموعه اشعاري در قالب غزل، قصيده، مثنوي، دوبيتي و رباعي، با موضوعاتي دربارهٔ مسائل حج است. البته در اين مجموعه اشعار ديگري دربارهٔ مسائل ديگر مذهبي هست. از جمله عناوين اين سروده‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره كرد: ياد ياران قديم؛ غرور و سركشي؛ ساز غم؛اي وطن؛ قدرت عشق؛ دختر جنوب.
عبدالله‌پور، نازي
ژوليده موي غبارآلود، تبريز، مولي علي، ۱۳۸۹، ۱۸۹ص، خشتي.
موضوع كتاب حاضر، تبيين فلسفة حج، معرفي وهابيت و بررسي وضعيت زنان در كشور عربستان است. نگارنده در اين نوشتار، علاوه بر ثبت خاطرات خويش از سفر عمرة مفرده، به بيان فلسفة حج به عنوان ضروري‌ترين مبحثي كه هر زائر خانة خدا بايد با آن آشنايي داشته باشد، پرداخته و در ادامه به تبيين تاريخچة پيدايش وهابيت، شرح اعمال و اعتقادات آنها و پاسخ به برخي شبهه‌هاي وارد شده از سوي طرفداران آن روي آورده و در پايان نيز بخشي را به بررسي وضعيت زنان در عربستان صعودي و مقايسة ديدگاه‌هاي پيامبر اسلام (ص) با آنچه اكنون در اين كشور در برخورد با زنان وجود دارد، اختصاص داده است.
عبدالله‌زاده، محرم (متولد ۱۳۴۵) و عمراهي، يونس (متولد ۱۳۵۰)
قرار بي‌قراران، اروميه، سازمان دانش‌آموزي استان آذربايجان غربي، چاپ ۱، ۱۳۸۸.
مجموعه سفرنامه‌هاي حج عمره دانش‌آموزان است كه احساسات و مشاهدات خود را در سفر حج نوشته‌اند.
عبداللهي‌فرد، داريوش
كسي در ميعاد سفرنامه حج تمتع، تبريز: هنر اول، ۱۳۸۹، ۴۰۰ص، وزيري.
نگارنده در مجموعة حاضر، خاطرات خود از سفر حج تمتع، در قالب سفرنامه به رشتة تحرير درآورده است. وي در اين سفرنامه، انديشه‌ها و برداشت‌هاي خود و مشاهداتش را ارائه كرده است. وي همچنين از سخنان استاد شهيد «مطهري»، «دكتر علي شريعتي» و «آيت‌الله جوادي آملي» و همچنين از اشعار «سهراب سپهري»، «صائب تبريزي»، «سياوش كسرايي» و... نيز سود جسته است. وي براي تبيين بهتر انديشه‌هايش، كتاب را به تصاويري از مكه و مدينه و اعمال حاجيان، مزين كرده است.
عبداللهي‌فرد، كوروش (متولد ۱۳۴۵)
بر لب دريا: حسب حال حج، تهران، مهرنامگ، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۷۲ص، رقعي.
عنوان ديگر: حسب حال حج.
گزارشي از خاطرات نويسنده در سفر حج است. او ديده‌ها و شنيده‌هاي خود را مكتوب مي‌كرده و مجموعه اين يادداشت‌ها را بازنويسي كرده و كتاب كنوني را ساخته است.
عرب، ايرج
از خانه تا خانه: (دل‌نوشته‌هاي سفر حج)، تهران، رسانش، ۱۳۹۰، ۱۳۶ص.
عرب، عصمت (متولد ۱۳۵۸)
گل‌ريزان معشوق و اشك‌ريزان عاشق، تهران، فرزانگان تهرا ن، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۵۳ص، رقعي.
سفرنامهٔ معنوي دانش‌آموزي جوان به مكه مكرمه و مدينه منوره است. سفر وي به همراه عدهٔ ديگري از دانش‌آموزان از سوي سازمان دانش‌آموزي برنامه‌ريزي شده است. خاطرات جالب وي در اين سفر و بيان احساسات ناب و خالص‌اش، در اين كتاب جمع‌آوري شده است. او معتقد است: با اين سفر در دريا رها شد تا با شنا در آب‌هاي پهناور، طعم معرفت و حقايق مذهبي را با دل و جان خويش لمس نمايد.
عربشاهي، غلامحسين (متولد ۱۳۱۳)
با كاروان عمره: سفرنامه حج، تهران، مؤسسه فرهنگي و هنري عقيق آران، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۲۷۹ص، رقعي.
گزارش و توصيف بنا‌ها و مكان‌هاي مقدس، اعمال و مناسك حج عمره است. همچنين وضعيت ديني، اجتماعي و فرهنگي عربستان را نقد نموده و به آسيب‌شناسي اعتقادات و رفتارهاي حجاج پرداخته است.
عزيزان، مهدي
راز ستاره‌ها: پاسخ به شبهات جديد وهابيت در قالب سفرنامه عمره دانشجويي، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۰، ۲۲۴ص، رقعي.
نگارنده، در كتاب حاضر با بهره‌گيري از قالب داستان سعي در پاسخگويي به شبهات به ظاهرجديد وهابيت كه بر محور موضوع امامت مي‌چرخند، دارد. از جمله مباحث مورد توجه در كتاب، مي‌توان به اين عناوين اشاره نمود: شرايط مشروعيت نذر؛ عزاداري در سيره پيامبر (ص)؛ اهل‌بيت (ع) از نظر اهل سنت؛ تعريف صحابه و عدالت آنان؛ شيوه‌هاي تبليغي امام سجاد (ع)؛ امامت در قرآن؛ لعن زراره توسط امام صادق (ع)؛ ازدواج موقت در قرآن؛ دعا، گنجينه معرفت و معنويت؛ سازگاري غيبت و هدايتگري امام و شيوه قضاوت امام زمان (عج).
عطائي، مرتضي (متولد ۱۳۳۵)
داستانهاي حج، مشهد، نشر الف، ۱۳۷۳، ۹۶ص.
عطايي، نادر (متولد ۱۳۱۹)
وصالي دوباره، تهران، مي‌رسعيدي فراهاني، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۶۳ص.
وصالي دوباره، تهران، مي‌رسعيدي فراهاني، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۶۳ص.
عظيمي، محمد
خاطرات حج، تهران، دهخدا، چاپ ۱، ۱۳۶۳، ۱۲۰ص، رقعي.
خاطرات حج، تهران، دهخدا، چاپ ۱، ۱۳۶۳، ۱۲۰ص، رقعي.
علوي، اعظم السادات
هفت، تهران، اعظم‌السادات علوي، ۱۳۸۹، ۱۶۷ص.
هفت، تهران، اعظم‌السادات علوي، ۱۳۸۹، ۱۶۷ص.
علوي، سيدع‍ادل
العمره المفرده في سطور، قم، الموسسه الاسلاميه العامه للتبليغ والارشاد، ۱۳۹۰/ ۱۴۳۲ق.، ۲۰۸ص.
علوي شوشتري، عبدالمجيد (متولد ۱۳۳۳)
سفرنامه حج، اهواز، معتبر، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۲۶۱ص، رقعي.
علويه‌همايوني، زينب‌السادات (متولد ۱۲۹۶)
سفرنامه علويه همايوني، اصفهان، گلبهار، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۹۸ص، رقعي.
مجموعه خاطرات خانم علويه همايوني در جريان سفر حج است. اين خانم يكي از شاگردان حاجيه خانم بانو نصرت بيگم امين بوده است و در اين كتاب خاطرات سفر حج خود را به رشته تحرير درآورده است.
علي‌اكبري، ناهيد
بهشت دلدادگي، تهران، سفير‌اردهال، ۱۳۹۰، ۱۰۷ص، پالتويي.
عليدوستي، همايون (متولد ۱۳۴۵)
پرواز در بهشت: سفرنامه مدينه منوره و مكه مكرمه، فرخ‌شهر، آصف، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۷۶ص.
عليزاده موسوي، سيدمهدي
موسم بيداري: گذري بر خاطرات سفر حج، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۹، ۲۳۶ص.
علي‌ميرزائي، مرجان (متولد ۱۳۵۰)
ديار يار: سفرنامه‌ي حج بهار ۱۳۸۲، تهران، نيايش، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۲۰۰ص، رقعي.
عمراني، غلامرضا (متولد ۱۳۲۶)
تا قاف با عشق، تهران، لوح زرين، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۳۳۶ص، رقعي.
عنابستاني، علي‌اصغر (متولد ۱۳۵۰)
پابرهنه در بقيع: يادداشت‌هاي سفر حج، مشهد، آهنگ قلم، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۶۰ص.
فاطمي استهباني، محمد
سفرنامه حج: اشعار مذهبي، شيراز، نويد شيراز، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۷۶ص.
فراهاني، محمدحسين بن مهدي (۱۲۶۴ ـ ۱۳۳۱ق)
سفرنامه حج، به اهتمام حافظ فرمانفرمائيان، تهران، بينا، ۱۳۴۲، رقعي.
سفرنامه ميرزا محمدحسين حسيني فراهاني: ۱۳۰۲ ـ ۱۳۰۳ ه. ق، به كوشش مسعود گلزاري، تهران، فردوسي، چاپ ۱، ۱۳۶۲، هشت ۴۰۷ص، وزيري.
اين سفرنامه در اوايل سده چهاردهم قمري (۱۳۰۲ ـ ۱۳۰۳) توسط حاج ميرزا محمدحسين حسيني فراهاني براي ناصرالدين شاه قاجار نوشته شده است.
فربهي، مرتضي (متولد ۱۳۴۴)
همراه خويشتن، چهل منزل تا خويشتن: دل‌نوشته‌ها و خاطرات سفر به مكه مكرمه و مدينه منوره، با نامه‌اي از جلال رفيع، تهران، همراهان جوان، چاپ ۱، ۱۳۸۸، رقعي.
فرجاد، هادي
سفرنامه حج تمتع: از ميعاد تا ميقات، اهواز، معتبر، ۱۳۹۲، ۱۳۶ص، رقعي.
فرجي، محمدتقي (متولد ۱۳۴۳)
از ميقات تا عرفات: سفرنامه حج، تهران، نيكتاب، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۲۰۳ص، رقعي.
نمياز يم: سفرنامه حج، قم، مؤلف، چاپ ۱، ۱۳۷۲، ۴۱ص.
فرخپور يعقوبي، قاسمعلي
كتاب سفرنامه، بيجا، قاسمعلي فرخپور همداني، ۱۳۶۴، ۲ جلد.
فرخيان، سعيده‌السادات (متولد ۱۳۵۱)
سفرنامه‌هاي ديار عقيق، به كوشش ربابه فرخيان و زهرا سلمان ، گلستان، عشق دانش، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۲ جلد.
فروتن، علي
السلام و عليك يا خدا...: (سفرنامه طنز خانه خدا)، قم، يوسف زهرا (س) ، ۱۳۹۰، ۳۰۷ص.
فرهاد ميرزا قاجار (۱۲۳۳ ـ ۱۳۰۵ق)
سفرنامه فرهاد ميرزا، تصحيح و تحشيه غلامرضا طباطبايي، تهران، مؤسسه مطبوعاتي علمي، چاپ ۱، ۱۳۶۶، ۴۲۲ص، وزيري.
سفرنامه حج فرهاد ميرزا معتمدالدوله پسر عباس ميرزا است. اين سفر از روز چهارشنبه هفتم شعبان سال ۱۲۹۲ قمري شروع و روز پنجشنبه دوم ربيع‌الثاني سال بعد (به مدت ۲۳۳ روز) به پايان رسيده است.
هدايه السبيل و كفايه الدليل (سفرنامه مكه)، تهران، دارالخلافه، ۱۲۹۴ق.، ۳۸۶ص، رحلي.
فقيهي، اميرحسين
سفر به قبله: روايت اميرحسين فقيهي از سفر به قبلهٔ جسم، مكه و قبلهٔ دل، مدينه، اصفهان، مهر قائم، ۱۳۸۹، ۴۴ص، رقعي.
فقيهي، علي اصغر
حج آن‍طور كه من رفتم: گزارش روزانه ۲۷ [بيست و هفت]...، قم، مطبوعاتي حكمت، ۱۳۴۶، ۱۳۶ص، رقعي.
قاسمي، امرالله (متولد ۱۳۲۷)
از دنا تا حرا، اصفهان، سام آرام، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۲۲ص، رقعي.
قاضي عسكر، سيدعلي (متولد ۱۳۲۵) (به كوشش)
حديث قافله‌ها، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۲۳۲ص، وزيري.
مجموعه‌اي از چند سفرنامه و يك مقاله دربارهٔ حج و سفرنامه حجاج است. اين مجموعه شامل سه سفرنامه حجّ و يك مقاله مرتبط با آن است. سفرنامه نخست كه نويسنده آن مشخص نيست، تأليف يكي از درباريان ناصرالدين شاه است كه از تعبيرات وي در لابلاي كتاب دانسته مي‌شود نزد پادشاه داراي ارج و مقام ويژه‌اي بوده است. اين سفر در سال ۱۲۸۸قمري واقع شده است. سفرنامه دوم سفرنامه ميرزا عبدالغفار نجم‌الملك (منجم‌باشي حاج لطفعلي‌خان اعلائي)، از درباريان و عناصر مورد توجّه ناصرالدين شاه، است كه در سال ۱۲۹۶قمري به مكه سفر مي‌كند. سفرنامه سوّم، سفرنامه حجّ يكي از تجّار شهرستان ابهر به نام حاج لطفعليي‌خان اعلايي است كه در سال ۱۳۳۵قمري به مكه سفر مي‌كند. آخرين نوشتار مقاله‌اي است با عنوان «مشكلات حاجيان از زبان سفرنامه‌نويسان» كه برخي از عمده‌ترين مشكلات زائران بيت‌الله الحرام، در دهه‌هاي گذشته را ترسيم مي‌كند.
همراه با خليل: گزارش سفر حج مرحوم آيت‌الله كاشاني در سال ۱۳۳۱، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۰۱ص، پالتويي.
گزارشي از سفر حج مرحوم آيت‌الله كاشاني در سال ۱۳۳۱ شمسي است. مؤلف بر اساس اظهارات محمدعلي سيگاري، يكي از همراهان سفر ايشان و نيز اسناد تاريخي اين اثر را تهيه كرده است. آيت‌الله كاشاني به عنوان يك شخصيت سياسي و يك مقام مذهبي با شخصيت‌هايي ملاقات داشته و اقداماتي انجام داده كه محتواي گفتگو‌ها در اين سفرنامه درج شده است. از اينرو اين سفرنامه سند مهم و تاريخي است.
قدمي، محمدحسين
دو شهر عشق: سفرنامه حج، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، چاپ ۱، ۱۳۷۳، ۱۳۵ص، رقعي.
فروست: گروه قصه ـ واحد ادبيات.
دو شهر عشق: سفرنامه حج، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، چاپ ۱، ۱۳۷۳، ۱۳۵ص، رقعي.
فروست: گروه قصه ـ واحد ادبيات.
قرآني، فاطمه (متولد ۱۳۳۳)
سفينه نور، مشهد، وليعصر توس، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۴ جلد، جيبي.
قرابي، حسام‌الدين (متولد ۱۳۵۹)
مهمان خانه خدا، تهران، آرون، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۱۵۲ص.
قرباني، بهزاد (متولد ۱۳۳۴)
از دانشگاه تا كعبه، اصفهان، بصائر، چاپ ۱، ۱۳۷۹، ۸۸ص.
عنوان روي جلد: از دانشگاه تا كعبه، سفرنامه عمره مفرده.
قزوه، عليرضا (متولد ۱۳۴۲)
سفرنامه حج: پرستو در قاف، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، چاپ ۱، ۱۳۷۵، ۱۴۰ص؛ تهران، شركت انتشارات سوره مهر، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۴۰ص، رقعي.
قضايي، نعمت الله
منظومه سفرنامه حج، سروده نعمت‌الله قضايي متخلص به سامان تويسركاني، تهران، فراديد، ۱۳۹۱، ۳۹ص.
قندهاري فريدوني، ميمنت
نشان كعبه ره‌آورد حج، بازنوشتِ جهانگير زماني، تهران، آرون، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۲۰۶ص، وزيري؛ تهران، سازمان چاپ مازگرافيك، ۱۳۵۶، ۲۳۳ص.
قهرمانزاده، ابراهيم (متولد ۱۳۳۹)
سفرنامه حج، تهران، آبيار، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۲۹۷ص.
كارگر، رحيم (متولد ۱۳۴۹)
فرصت پرواز: دل‌نوشته‌ها و شوق‌نامه‌هاي عمره‌گزاران دانشجو، گردآوري رحيم كارگر، تدوين ستاد عمره دانشجويي، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۷۲ص، پالتويي.
شوق ديدار: دل‌نوشته‌ها و شوق‌نامه‌هاي عمره‌گزاران دانشجو، تدوين ستاد عمره دانشجويي، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۹۶ص، پالتويي.
داستان‌ها و حكايت‌هاي حج، به كوشش حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۲۲۴ص، رقعي.
عطر عاشقي: دل نوشته‌ها و راز و نيازهاي عمره‌گزاران دانشجو، تدوين ستاد عمره دانشگاهيان [نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها]، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۹، ۹۵ص، جيبي.
كاشفي خوانساري، سيدعلي (متولد ۱۳۵۰)
پرسه: چهل يادداشت فرهنگي در مكه و مدينه، تهران، حوا، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۹۲ص، رقعي؛ تهران، تبارك، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۴۶ص.
مجموعه چهل يادداشت از نگاه يك روزنامهنگار و نويسنده است. اين نوشته‌ها در جريان سفر حج و عمره و در شهرهاي مكه و مدينه نگاشته شده است.
كامرانيان، عباسعلي (متولد ۱۳۳۸)
در كوچه‌هاي مكه و مدينه: سفرنامه حج، قم، نور قرآن و اهل‌بيت (ع)، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۲۱۳ص.
كرماني، قنبرعلي (متولد ۱۳۲۴)
از هجر تا حجر: سفر حج، تهران، راه دانش، ۱۳۹۰، ۲۱۵ص.
كريمي، مهدي (متولد ۱۳۲۷)
ره‌آورد، تهران، سنا، چاپ ۱، ۱۳۷۷، ۱۴۶ص، رقعي.
كوفگر، مهرانگيز (متولد ۱۳۱۲)
سفرنامه حج، تهران، الباب، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۲۹۷ص، وزيري؛ تهران، طنين، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۲۹۷ص.
كهربايي، فاطمه (متولد ۱۳۶۵)
ناودان طلا: خاطرات و نكته‌هايي از عمرهٔ دانشجويي، تهران، سروش‌ملل، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۴۸ص، رقعي.
كيهان، عليرضا
چيزي شبيه كعبه، قم، گلستان ادب ، ۱۳۸۹، ۷۹ص، جيبي.
گتميري، سيدمنصور (متولد ۱۳۴۳)
صفا در صفا: يادداشت‌هاي سفر حج با هيات پزشكي، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۱۶۷ص، پالتويي.
گروگان، حميد
كمتر از خسي در ميقات: سفرنامه حج تمتع در سال ۱۳۸۷ مطابق ذيحجه سال ۱۴۲۹، تهران، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان، ۱۳۸۹، ۸۰ص، وزيري.
گلپرور، محمد
سفري از برون به درون، تهران، آواي كلار، ۱۳۹۰، ۱۰۴ص، رقعي.
گلزاري، ابوالفضل (متولد ۱۳۴۷)
حديث ميقات عشق، تهران، مشهد، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۲۶ص.
گوينده، مريم (متولد ۱۳۴۲)
خاطرات سفري ناشناخته، مشهد، آهنگ قلم، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۱۰۴ص، رقعي.
لطفي چهارده، حسين
حديث جلوه حضور: سفر به قبله، تهران، انتشارات بلور، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۸۴ص، رقعي.
مالميرشاهزيدي، حسن (متولد ۱۳۴۶)
آواي حق خانه كعبه: مجموعه شعر، ويرايشِ حامد رفعت‌جو، تهران، سپهر نو، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۴۰ص، رقعي.
مجتهدي، مهين و وزيني، مصطفي
لبيك دوست: خاطرات عمره مفرده از دو نگاه، همدان، كرشمه، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۸۱ص.
عنوان ديگر: خاطرات عمره مفرده از دو نگاه.
مجدي كردستاني، عبدالمجيد (۱۲۳۰ ـ ۱۳۰۶)
سفرنامه عبدالمجيد ملك‌الكلام مجدي شاعر و اديب نامدار كرد، به كوشش محمدطاهر سيدزاده هاشمي، تهران، توكلي، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ط ۲۲۸ص، رقعي.
اين مسافرت در سال ۱۳۰۵ـ ۱۳۰۶قمري صورت گرفته و مدت ده ماه و هجده روز طول كشيده است.
محدثي، جواد (متولد ۱۳۳۲)
در حريم حرم، سفرنامه حج سال ۱۳۷۴ شمسي، قم، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۷۵، ۱۸۰ص، رقعي.
محقق، محمد (متولد ۱۳۵۴)
حكايات قبرستان بقيع: كرامات ولي خدا، خاطراتي از فاضلي گرانمايه و عارفي بلندپايه عبدالكريم علامه حاج شيخ عبدالرحيم صاحب‌الفصول حائري، به كوشش محمد محقق و شهرام قراگوزلو، تهران، رسپينا، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۶۴ص، جيبي.
محقق نيشابوري، جواد (متولد ۱۳۳۹)
در ملكوت زمين: گزارش دو سفر حج، مشهد، آهنگ قلم، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۳۶ص، رقعي؛ نشر روزگار، ۱۳۷۸.
محمدزاده، عليرضا
نايب ـ سفرنامه حج، زيرنظر نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، ستاد عمره دانشجويي، قم، معارف، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۷۱ص، رقعي.
محمدزاده، مهدي
اول قدم (سفر به سرزمين وحي)، قم، مجلسي، ۱۳۸۹، ۷۵ص، رقعي.
محمدي، هاشم
خسي با اخص (ره آورد يك سفر معنوي)، قم، بهمن‌آرا، ۱۳۹۱، ۶۶ص.
محمدي ري شهري، محمد (متولد ۱۳۲۵)
بركات سرزمين وحي، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۴۴ص.
ترجمه عربي
بركات ارض الوحي، ترجمه به عربي: جواد علي كسار، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۱، ۱۷۸ص، پالتويي.
ترجمه انگليسي
[بركات سرزمين وحي. انگليسي]، به كوشش مركز تحقيقات دارالحديث، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ۱۰۲ص، رقعي.
Blessings of the land of revelation، by Muhammad Muhammadi Rayshahri; translated by Muhammad K. Ali; prepared by Dar al ـ Hadith Research Centre; edited by Mustafa Oji، Muhammad Mahmudi، Tehran، Mashar، ۲۰۰۲، ۱۰۲p.
مجموعه خاطرات ويژهٔ مؤلف در سفرهاي حج است. مؤلف به دليل مسؤوليت خويش در امور حج و زيارت و ارتباط با زائران خانه خدا به گزارش‌هاي فراواني از كرامات سرزمين وحي دست يافته و بخشي از آن را در اين مجموعه گرد آورده است.
محمدي همداني، اصغر (متولد ۱۳۳۹)
گم‌گشته‌اي در ديار عشق: خاطراتي از مدينه منوره و مكه مكرمه، تهران، گلزار كتاب، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۴۳۱ص.
محمودي، سيدعلي
زائري در وادي ايمن: سفرنامه، تهران، بوستان توحيد، چاپ ۱، ۱۳۷۸، ۱۶۳ص، رقعي.
مخبر دزفولي، عليرضا
نمياز دريا (روايتي متفاوت از سفري متفاوت): اطلاعاتي كه براي سفر روحاني عمرهٔ مفرده بسيار مفيد است، خوزستان: اليما، ۱۳۹۲، ۲۰۰ص.
مخدومي، رحيم (متولد ۱۳۴۵)
سكوت بقيع: سفرنامه حج، مشهد، ملك اعظم، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۹۶ص، رقعي.
يار كجاست؟: سفرنامه حج، تهران، مؤسسه فرهنگي قدر ولايت، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۱۹۶ص، رقعي؛ تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، چاپ ۱، ۱۳۷۳، ۱۸۱ص، رقعي.
مرزوقي، حبيب‌الله
نامحرمي در حرم: سفرنامه بيت الله الحرام، بيجا، بينا، چاپ ۱، ۱۳۷۷، ۷۲ص، رقعي.
مروجي طبسي، محمدجواد
سفر به قبله: خاطرات پنجاه سفر به خانه خدا، قم، محمدجواد مروجي‌طبسي، ۱۳۹۱، ۲۴۸ص، رقعي.
مستشاري، عليرضا
همسفر حج، قم، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف، ۱۳۹۲، ۳۵۰ص، رقعي.
گزارشى از چند سفر عمره دانشجويي نويسنده است.
مستوفي، فروزنده
ره‌آورد خانه خدا، تهران، ۱۳۴۹، ۸۶ص، رقعي.
مسجديان، مهدي (۱۳۳۵ ـ ۱۳۷۶)
صبح وصال، تهران، نشر بن، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۱۲۶ص، رقعي.
مصطفي‌بن محمدباقر (۱۲۰۰ - ۱۲۸۱ق. )
تبصره‌الزائرين: سفرنامه حاج‌مصطفي‌خان سورتيج (۱۲۶۲هجري قمري)، تصحيح و تحشيه سامان سورتيجي، ساري، شلفين، ۱۳۹۰، ۲۰۴ص، رقعي.
مصطفي خان سورتيج از رجال مازندران بوده كه در دوره محمد شاه و ناصرالدين شاه قاجار بناهاي عام المنفعه بسياري از خود به جاي گذاشته است. از جمله اين بنا‌ها مسجد و مدرسه ديني حاج مصطفي خان سورتيج مي‌باشد كه درسال ۱۲۷۳ ه. ق بنا شد.
مظفرپور نوري، حسين (متولد ۱۳۲۷)
سفر جاودانه: سفرنامه حج، تهران، حسين مظفرپور نوري، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۷۸۹ص، وزيري.
مظفري‌مجد، حسين (متولد ۱۳۳۲)
ميعاد با كعبه: خاطرات سفر حج حسين مظفري‌مجد، تهران، حسين مظفري‌مجد، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۴۳ص.
معصوم عليشاه، محمد معصوم بن زين‌العابدين (۱۲۷۰ ـ ۱۳۴۴ق)
تحفةالحرمين: سفرنامه نايب‌الصدر شيرازي در زيارت مكه و سياست ايران و هند، تهران، بابك، چاپ ۱، ۱۳۶۲، ۳۱۵ص، وزيري.
چاپ ديگر: سفرنامه مكه، به‌كوشش هارون وهومن، هران، پانيذ، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۳۴۴ص، رقعي.
ترجمهٔ سفرنامهٔ محمد معصوم عليشاه يا همان نايب‌الصدر شيرازي (۱۲۷۰ ـ ۱۳۴۴) به مكه و عربستان و تركيه است.
معلمي گنابادي، رجبعلي
سفرنامه عشق يا حج منظوم، گناباد، مؤلف، چاپ ۱، ۱۳۷۷، ۱۱۳ص، رقعي.
مقيسه، محمدحسن
مهمان كعبه: سفرنامه حج، بازنويس رحيم مخدومي، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، چاپ ۱، ۱۳۷۳، ۶۴ص.
ملكيان ناييني، احترام
بهشت منع، زمين تمتع: سفرنامه حج، تهران، توكا، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۱۰۰ص، رقعي.
منصور تبريزي، يعقوب (درگذشت ۱۳۲۷ق)
سفرنامه حج منصور ۱۲۸۶ ـ ۱۲۸۵ ق، به كوشش رسول جعفريان، تهران، علم، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۳۰۶ص، وزيري.
سفرنامه يعقوب ميرزاي تبريزي با نام مستعار «منصور» در سال ۱۲۸۵ ـ ۱۲۸۶ قمري است. اين سفر هفت ماه به طول انجاميد. رعايت سبك داستان‌گويي هزار و يك شب در اين سفرنامه جالب توجه است. او كتاب را شبيه داستانهاي كهن مانند قصه‌هاي اميرارسلان رومي و هزار و يك شب نوشته است.
منصوري، فضل‌الله
عبوديت در پرتو حج: سفرنامه، قم، گلستان ادب، چاپ ۱، ۱۳۸۱، ۷۹ص.
منصوري، لفته (متولد ۱۳۴۴)
از ميقات تا ميعاد: سفرنامه حج، تهران، نداي مهرآفرين، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۲۵۲ص، وزيري.
مواجيان، حسين (متولد ۱۳۴۲)
نمياز يم، تهران، زيتون سبز، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۵۶ص.
موسوي‌زاده، سيدامين و پرنيان، نگار (متولد ۱۳۶۵)
ناودان طلا: خاطرات و نكاتي از عمرهٔ دانشجويي، ويرايشِ مجتبي زحمتكش، سروش ملل، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۷۲ص، پالتويي.
موسوي نيا، ميرهادي
در حريم يار، قم، مطبوعات ديني، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۵ ۱۶۶، رقعي.
در حريم يار، قم، مطبوعات ديني، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۵ ۱۶۶، رقعي.
مولوي ده كوثري، حسين
سفر به ديار خدا، تهران، كارا، ۱۳۸۹، ۱۵۲ص، رقعي.
مهاجري، مسيح (متولد ۱۳۲۷)
از صفا تا فدك: گزارش سفر به عربستان به همراه آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني خرداد، تهران، روزنامه جمهوري اسلامي، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۲۰۰ص.
گزارش سفر حج نويسنده و نيز حوادث مربوط به هيئتي كه به رياست آيت‌الله هاشمي رفسنجاني از عربستان ديدار كردند. نويسنده به عنوان يكي از اعضاي اين هيئت شاهد بسياري از تعاملات و ملاقات‌ها بوده است.
با هاشمي‌رفسنجاني تا خانه خدا: به بهانه همراهي با آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني در سفر عمره شهريور ۱۳۸۴ ـ شعبان ۱۴۲۶، تهران، روزنامه جمهوري اسلامي، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۲۲۶ص.
مهدي‌پور اصفهان، محمدعلي
رهرو خواب‌آلوده، تهران، نشر داستان، ۱۳۹۲، ۲۱۲ص.
مهرابي، ابراهيم
سفر در تحير: يادداشت‌هاي سفر به حج، قم، مؤسسه فرهنگي همسايه، چاپ ۱، ۱۳۷۷، ۱۳۷ص، رقعي.
مهيار، عباس (متولد ۱۳۱۵)
سفرنامه‌ي حج: درازناي شبي در مزدلفه، تهران، مهرتابان، چاپ ۱، ۱۳۸۲، ص ۳۱۹، رقعي.
ميردامادي، حسن
جنايت وهابيت، تهران، حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت، چاپ ۱، ۱۳۶۹، ۶۹۱ص، وزيري.
مجموعه‌اي از خاطرات شاهدان عيني واقعه كشتار حجاج و زائران بيت‌الله الحرام در سال ۱۳۶۶ است.
ميرزادگي، شكوه
سعي هاجر «گزارش سفر حج»، تهران، بينا، ۱۳۵۶، ۱۳۱ص.
ميرزائي، علي اكبر
سفرنامه حج بيت الله الحرام، خرم آباد، ۱۳۴۲، ۴۸ص، جيبي.
ميرزايي، فاطمه
سلوك حج، برگرفته از سخنان فاطمه ميرزايي (لطفي‌آذر)، گردآوري و تدوين موسسه فرهنگي سائحات، قم، ارمغان طوبي: فكرآوران، ۱۳۸۹، ۳۵۲ص، رقعي.
ناصح، شمسي (متولد ۱۳۰۷)
طلوع شمس، تهران، بهجت، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۲۰ص؛ رقعي.
ناصري، محمد (متولد ۱۳۴۵)
جاي پاي ابراهيم: سفرنامه حج، زيرنظر دفتر قصه كودك و نوجوان، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، چاپ ۱، ۱۳۷۲، ۱۴۷ص، رقعي.
ناظم السادات، محمدجعفر
در كوي دوست (سفرنامه‌اي واكاوانه از حج)، شيراز: نويد شيراز، ۱۳۹۰، ۲۴۰ص.
ناظميان، مهدي (متولد ۱۳۳۸)
به سوي كعبه، يزد، مهدي ناظميان، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۴۹ص؛ رقعي.
نبوي، سيدابراهيم (متولد ۱۳۳۷)
سفر به خانه آزاد شده: طواف كنند گرد آن خانه كه از دعوي جباران آزاد است، تهران، جامعه ايرانيان، چاپ ۲، ۱۳۷۸، ۲۶۰ص، رقعي.
نجف‌زاده، تقي (متولد ۱۳۴۱)
سفر به شهر آرزوها: سفرنامه دريايي به شهرهاي مكه و مدينه، تهران، علم سعادت، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۱۱ص، رقعي.
نجفي، علي
قطره‌اي در دريا: سفرنامه حج تمتع (سال ۱۳۸۶)، قم، بكاء، ۱۳۸۹، ۱۱۲ص، رقعي.
نجفي، هادي
سه سفرنامه: ميقات، ديار يار، طورسينا، قم، عطر عترت، ۱۳۸۹، ۱۶۸ص، وزيري.
اين كتاب حاصل سه سفرنامه مؤلف است. ميقات: سفرنامه اولين حج تمتع كه در سال ۱۳۷۱ش. انجام گرفته.؛ ديار يار: سفرنامه دهمين حج تمتع نويسنده كه در سال ۱۳۸۸ش. صورت گرفته؛ طور سينا: سفرنامه پنجمين زيارت عتبات عاليات عراق نويسنده در سال ۱۳۸۸ش. است.
نجم الدوله، عبدالغفار بن علي محمد [۱] (۱۲۵۵ ـ ۱۳۲۶ق)
سه اثر از نجم‌الدوله: رساله تطبيقيه، رساله تشخيص نفوس دارالخلافه و سفرنامه حج، تنظيم، تحشيه و تعليقات احمد كتابي [۲] ، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۲۲۹ص، وزيري.
مجموعه سه رسالهٔ نوشتهٔ نجم‌الدوله است. كه يك رساله سفرنامه حج او است. عبدالغفارخان نجم‌الدوله منجم مخصوص ناصرالدين شاه بود.
نصيري، امرالله
ديار خاطره‌ها: سفرنامه حج، قم، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۳۷۲ص، ۳۹۲ص، وزيري.
ن‍ظام‌دوس‍ت ت‍ام‍ن‍د، محمد
گلستان جان، تهران، فكر بكر، ۱۳۹۲، ۳۹۸ص، وزيري.
نمكي آراني، ميثم
اوج بندگي: ره‌آورد سفر به سرزمين وحي، آران و بيدگل: نشر ياران مهدي (عج) ، ۱۳۸۹، ۷۲ص.
نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها
نسيم حرم، تاليف گروه مؤلفان، تهيه و تنظيم نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه‌ها؛ ستاد عمره دانشجويي، تهران، فقه، ۱۳۸۲، ۱۲۸ص.
مجموعهٔ خاطرات سفر عمره تني چند از دانشجويان است. دانشجويان مشاهدات و ديافت‌هاي خود را توصيف كرده‌اند.
واعظي، يدالله (متولد ۱۳۳۶)
حج تجلي‌گاه عشق و ايثار، زنجان، عود، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۹۴ص، رقعي.
وزارت علوم، تحقيقات و فناوري. ستاد عمره دانشجويي
سفر عشق: خاطرات دانشجويان از عمره مفرده، تهران، نشر مشعر؛ ستاد عمره دانشجويي، چاپ ۱، ۱۳۸۰، ۱۱۵ص، پالتويي.
مجموعه خاطراتي از سفر حج عمره دانشجويان است. عناوين برخي خاطرات بدين قرار است: «لحظه‌هاي باراني» نوشته معصومه حكمت؛ «قبله در مسجد الحرام» نوشته سميه رضايي؛ «شيعه‌اي از مدينه» نوشته ياسر جمالي؛ «توفيق الهي» نوشته محمد تولايي؛ «تولدي دوباره» نوشته سعيده دهقان؛ «محضر دوست» نوشته سميه رضايي و «آخرين نگاه» نوشته ابوالفضل شمس‌الديني.
وزير وظايف، داوود بن علينقي [۳] (متولد ۱۲۷۷)
سفرنامه ميرزا داوود وزير وظايف، به كوشش سيدعلي قاضي عسكر، تهران، نشر مشعر، چاپ ۱، ۱۳۷۹، ۲۵۶ص، وزيري.
سفرنامه ميرزا داود حسيني، معروف به وزير وظايف آستان قدس رضوي است. وي كه در حكومت آصف‌الدوله در خراسان موقعيت و جايگاه ويژه‌اي داشته، در ماه شوال سال ۱۳۲۲ قمري و در سن چهل و پنج سالگي سفر حج را آغاز كرده از طريق مشهد، عشق‌آباد، باكو، تفليس، بندرگاه بلغر، اسلامبول، پرت سعيد و كانال سوئز به جده رفته و پس از اتمام مناسك حج و زيارت مدينه منوره به عتبات عاليات مشرف شده، سپس از طريق خانقين به ايران بازگشته است.
وزيري، سعيد (متولد ۱۳۱۸)
از كعبه عالم تا كعبه‌ي آدم: سفرنامه، تهران، واج، چاپ ۱، ۱۳۸۱، ۲۹۰ص، رقعي؛ تهران، سازمان تبليغات اسلامي، حوزه هنري، برگ، ۱۳۸۰.
هاديان، علي (متولد ۱۳۴۲)
ديار زمزم و زمزمه، تهران، آريا زمين، چاپ ۱، ۱۳۸۵، ۹۲ص، وزيري.
هاشمزهي، عبدالحميد
شوق ديدار، زاهدان، حرمين، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۹۶ص، جيبي.
هاشمي، سيدعباس (متولد ۱۳۴۰)
از صفا تا مروه: گزارش سفر به مدينه منوره و مكه معظمه، سفرنامه عمره مفرده، يزد، آبگينه كوير، چاپ ۱، ۱۳۸۳، ۸۰، رقعي.
هاشمي‌طبا، سيدمصطفي و هاشمي، سيدمسيح و شاهين، داريوش
سفر به وادي وحي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي سازمان چاپ و انتشارات، چاپ ۱، ۱۳۸۱، ۳۴۷ص، رقعي.
مجموعه گزارش‌هايي از سفر حج سه تن از مسئولان ايراني است.
هدايتي، احمد (۱۲۵۰-۱۳۳۴)
سفر مكه، به كوشش محمدعلي هدايتي،
هرندي‌زاده، مرجان (متولد ۱۳۳۴)
سفر به اولين خانه: مجموعه خاطرات سفر حج، به كوشش مرجان هرندي‌زاده، نفيسه نفيسي [۴]، نسرين نفيسي [۵]، اصفهان، نشر نهفت، چاپ ۱، ۱۳۸۸، رقعي.
همايوني، صادق (متولد ۱۳۱۳)
مشكين مهر، شيراز، نويد شيراز، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۹۷ص، رقعي.
همايوني، مصطفي
راهي ديار دوست!: قطره‌اي از درياي بي‌كران حج، اصفهان، انتشارات طرح جامع پارسيان، ۱۳۹۰، ۱۷۸ص.
يثربي، يحيي (متولد ۱۳۲۱)
از اين خانه به آن خانه: سفرنامه حج، تهران، نشر قو، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۱۰۸ص، رقعي؛ تهران، مركز مطالعات و انتشارات آفتاب توسعه، ۱۳۸۰، ۹۶ص.
يزدان پرست لاريجاني، محمدحميد (متولد ۱۳۴۴)
سايه هيچ: يادداشت‌ها و خاطرات سفر حج، تهران، اطلاعات، ۱۳۸۳، ۲۹۸ص، رقعي.
يزدي‌خواه، محسن (متولد ۱۳۳۶)
سفر به قبله عشاق: سفرنامه حج تمتع سال ۱۳۷۷، تهران، مؤسسه انتشارات ستايش، چاپ ۱، ۱۳۷۹، ۵۴ص، رقعي.
يزدي‌نژاد، كريم (متولد ۱۳۳۹)
يافته‌هايي از حج، مشهد، شاملو، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۷۲ص، پالتويي.
يغمائي، حبيب [۶] (۱۲۸۰ ـ ۱۳۶۳)
ديدار جانان، تهران، سروا، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۷۹ص، رقعي.
يكتايي، محمدرضا (متولد ۱۳۳۳)
تولد دوباره: سفرنامه حج، تهران، فارابي، چاپ ۱، ۱۳۸۴، ۶۴ص، رقعي.
يگانه، فريدون (متولد ۱۳۲۲)
از مدينه تا كربلا: عاشقانه‌هايي در حج و زيارت از ۵/۶/۱۳۷۷ تا ۱۴/۱۱/۱۳۸۱، تهران، كلاسيك؛ زند، چاپ ۱، ۱۳۸۸، رقعي.
يلفاني، علي‌اكبر (متولد ۱۳۰۹)
ره‌آورد سفر حج: سفرنامه، تهران، كتاب شمس، چاپ ۱، ۱۳۸۸، ۱۴۰ص، رقعي.
يماني، اكبر
آواز پر ملائك، ويرايشِ عبدالله نبوي، اصفهان، سام آرام، چاپ ۱، ۱۳۸۷، ۴۴ص، جيبي.
يوسف‌زاده، داوود (متولد ۱۳۲۲)
خانه عشق، بم، هفتواد، چاپ ۱، ۱۳۸۶، ۸۵ص، رقعي.
يونسي رستمي، محمدتقي
سفرنامه حج: حضوري كوتاه در سرزميني بلند، رشت، واران، ۱۳۸۹، ۱۳۶ص، رقعي.
[۱]. اعتماد السلطنه، حاج علي خان؛ مقدم مراغه‌اي؛ علي بن حسين
[۱] . رضا عليشاه؛ تابنده، فضل‌الله؛ تابنده گنابادي، سلطانحسين؛ گنابادي، سلطانحسين
تــــازه هــــا- فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، در سیاُمین سال انتشار، به پله 120 رسید.
- کرسی ترویجی «بازسازی حرم بقیع از منظر حقوق بینالملل» برگزار میشود.
- بازدید و استقبال از موزه تخصصی حج و زیارت
- بیست و دومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «پژوهشنامه حج و زیارت» منتشر گردید.
- همایش جهانی «بقیع، مدفن امامان و اصحاب» به روایت تصویر
- بازدید نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت از نمایشگاه در آستان بقیع
پـــربـــازدیـــدهــــا- موضوعات پيشنهادي و مورد حمايت گروه كلام و معارف پژوهشكده
- فهرستواره پايان نامه هاي دانشگاهي-حوزوي درباره «حج»
- فراخوان همکاری در ویکی حج
- اطلاعات پايان نامه هاي دانشگاهي - حوزوي در موضوع «حج»
- فهرست پاياننامههاي حوزوي-دانشگاهي در موضوع سلفيگري و وهابيتشناسي
- انتشار 80 عنوان كتاب در سال 1393 در پژوهشكده حج و زيارت
قم، خيابان 75 متری عمار یاسر، خیابان شهید آیت الّله قدوسی، ساختمان حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، طبقه پنجم
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: 37186 - 025
نمابر: 37769994 - 025
كد پستی: 3719158489
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: 37186 - 025
نمابر: 37769994 - 025
كد پستی: 3719158489
دسـتـرسـی سـریـع
پـیـونـدهــای مـرتـبـط
