رونمايي دو كتاب از پژوهشگران پژوهشكده حج و زيارت در «كنگره جريانهاي افراطي و تكفيري»

كنگره جهاني "جريان هاي افراطي و تكفيري از ديدگاه علماي اسلام" در روزهاي دوم و سوم آذر ماه 1393 به دعوت دو تن از مراجع عظام تقليد، حضرات آيات عظام مكارم شيرازي و سبحاني، با حضور صدها تن از علما و متفكران، از 83 كشور جهان، در شهر قم برگزار شد.

در مراسم پاياني اين كنگره كتاب 8 جلدي مجموعه مقالات ارسالي به اين كنگره و چندين اثر ديگر كه به كوشش ستاد كنگره تهيه شده بود با حضور حضرت آيت الله سبحاني رونمايي شد.

از جمله كتابهاي تهيه شده براي اين كنگره كتابهاي «كتابشناسي تكفير» و «تخريب زيارتگاه‌هاي اسلامي در كشورهاي عربي» هستند كه توسط اباذر نصراصفهاني و احمد خامه يار، پژوهشگران پژوهشكده حج و زيارت، تهيه شده‌اند. اين دو كتاب به زبانهاي فارسي و عربي در اين كنگره عرضه شد.

گزارش از آثار منتشر شده درباره «تكفير» به زبانهاي عربي و فارسي كه در كشورهاي مختلف منتشر شده،است. در اين كتابشناسي كه به صورت توصيفي تهيه شده، 528 اثر، شامل 235 كتاب، 240 مقاله و 49 پايان نامه و 4 ويژه نامه معرفي شده است.

در بخشي از مقدمه مؤلف آمده است:

با توجه به افزايش خطر افراط‌گرايي و تكفير در دهه‌هاي اخير، عرضه آثار ضد تكفيري رشد قابل توجهي داشته است، به گونه‌اي كه بسياري از پژوهشگران فعال در اين حوزه آشنايي با اين نوشته‌ها ندارند، لذا ضرورت دارد اطلاع‌رساني مناسب و شايسته‌اي از اين آثار صورت گيرد. كتابشناسي، به عنوان يكي از مناسب‌ترين مراجع در گردآوري، تنظيم و اشاعه منابع مكتوب در موضوعي خاص، جايگاه و ارزش ويژه‌اي در رائه خدمات علمي دارد. رجوع به كتابشناسي مشخص مي‌كند كه در چه زمينه‌هايي تحقيقات صورت گرفته و در چه زمينه‌هايي دچار كمبود پژوهش هستيم و به نوعي مسير تحقيقات را معين مي‌كند. نيز وجود كتابشناسي در هر موضوعي، از هدر رفتن وقت پژوهشگران آن حوزه در جستجوي منابع و آثار گذشته جلوگيري مي‌كند. همچنين نمايي از پژوهشگران حوزه‌اي خاص را نشان مي‌دهد. از اينرو ضورت دارد جهت آشنايي با نويسندگان فعال در اين حوزه و نيز تجميع در دهه‌هاي اخير عرضه چنين آثاري سيري صعودي داشته است و برخي انديشمندان به بررسي تكفير در طول تاريخ و جريان‌شناسي آن نيز پرداخته‌اند. اين نوشتار، گزارشي از اين تلاش‌هاي علمي است كه با تلاش محقق شناسايي شده‌اند ودر قالب كتابشناسي تقديم خوانندگان مي‌شود. به منظور استفاده بهتر، آثار انديشمندان مسلمان در سه بخش كتاب‌ها، مقالات و پايان‌نامه‌ها معرفي مي‌شوند.

آثاري كه در حوزه تكفير نوشته شده را مي توان در چند گروه تقسيم كرد. برخي از آثار تنها به بررسي سير تاريخي تكفير و تكفيرگرايي و نيز جريان‌هاي تكفيري پرداخته‌اند. اين آثار بيشتر جنبه گزارشي دارند. گروهي ديگر، ضمن رد تكفير افراد و گروهها و دولتها، آثار و عواقب اجتماعي و امنيتي اين پديده را در جامعه اسلامي بررسي كرده‌اند. آثاري كه هدفشان نقد تكفير است خود دو گونه هستند. برخي از اينها تنها در رد تكفيرهاي اعتقادي است و برخي ديگر در نقد و رد تكفيرهاي سياسي و جهادي است. شايان ذكر است گروهي از تكفيرها اهل تكفير اعتقادي هستد؛ به اين معنا كه مخالفان خود در مسائل اعتقادي را تكفير مي‌كنند و حكم قتل آنا را مي-دهد. ابن تيميه و پيروان وهابي او از اين دسته تكفيري‌ها هستند. همچنين گروهي از تكفيري‌هاي اهل تكفيرهاي سياسي هستند و حكم به جهاد مي‌دهند؛ يعني معتقدند كه هر حاكمي كه طبق دستورات الهي (حكم بما انزل الله) جكم نكندٰ گرچه مدعي اسلام باشد كافر و طاغوت است و بايد به او كفر ورزيده و با او جهاد و مبارزه شود. برخي سيد قطب و گروه‌هاي جهادي مدعي پيروي او را از اين دسته تكفيرها مي‌دانند. آخرين دسته از نوشته‌هاي تكفيري، آثاري هستند كه در دفاع از تكفير نوشته شده‌اند، كه البته تعداد اينها نسبت به آثاري كه در نقد تكفير نوشته شده، خيلي كمتر است.

گزارشي از تخريب اماكن ديني و مذهبي در برخي از كشورهاي عربي و اسلامي توسط گروه‌هاي تكفيري است. در اين اثر ضمن ارايه گزارشي تاريخي از شكل‌گيري جريانات تكفيري در برخي از مناطق جهان اسلام و گسترش افراطي‌گري در كشورهاي اسلامي، گزارشي تصويري نيز از تخريب برخي از مراكز زيارتي و مذهبي در سوريه، عراق، تونس و ليبي ارايه شده است. نويسنده در همين راستا به نمونه‌هايي از تخريب مساجد، قبرستان‌ها، نبش قبر برخي از قبور مربوط به شخصيت‌هاي تاريخي صدر اسلام، تخريب مزار برخي از امام‌زادگان و شخصيت‌هاي علمي و ديني در اين چهار كشور عربي و اسلامي اشاره نموده و تصاويري رنگي از تخريب اين قبيل از اماكن ارايه كرده است. وي همچنين توضيحاتي در مورد بناي تخريب شده و موقعيت تاريخي و جغرافيايي و نيز اوصاف آن‌ها مطرح كرده است.

در اين اثر لااقل ۱۵۰ زيارتگاه در چهار كشور فوق معرفي شده است كه مورد اهانت و تجاوز سلفي‌هاي تكفيري قرار گرفته‌اند. در سه كشور سوريه، تونس و ليبي، تخريب زيارتگاه‌ها پس از شورش‌هاي مردمي كه به سقوط نظام‌هاي استبدادي دو كشور تونس و ليبي منجر شد، آغاز شد. اما در كشور عراق، تخريب زيارتگاه‌ها از سال ۲۰۰۴ ميلادي ـ يك سال پس از سقوط نظام بعثي اين كشور توسط آمريكا ـ آغاز شد. استان‌هاي شمالي اين كشور نيز در پي تصرف آن از سوي گروه تروريستي «داعِش» در سال ۲۰۱۴، موج جديدي از تخريب زيارتگاه‌ها و آثار اسلامي را شاهد بوده است.