رييس پژوهشكده حج و زيارت در گفتگو با قدس آنلاين: واقعيت جنايت سامرا!/ تخريب حرمين عسكريين (ع) به نفع چه كساني بود؟

به گزارش قدس آنلاين، فرا رسيدن سوم اسفند، سالروز تخريب قبور امامين عسكريين (ع) زمينه اي را فراهم آورد تا با حجت الاسلام والمسلمين سيدمهدي عليزاده موسوي، رييس پژوهشكده حج و زيارت درباره چرايي و عواقب اين دست اقدامات وهابيت تكفيري به گفتگو بپردازيم كه مشروح آن در ذيل مي آيد:

در سال هاي اخير شاهد نوعي افراط گرايي مذهبي در كشورهاي اسلامي هستيم كه با فعاليت و حضور گروه هاي سلفي اين وضعيت شتاب بيشتري به خود گرفته و گاه و بيگاه اخباري مبني بر تخريب آثار و ابنيه اسلامي به گوش مي رسد.

بايد توجه داشت كه اين مسئله در دو بعد اهميت دارد؛ نخست بعد تمدني چراكه اين ابنيه و آثار به نوعي شناسانامه و هويت جهان اسلام است، به عبارت بهتر چهره هاي بزرگ جهان اسلام در اين بقاع دفن اند و اين نشانگر هويت اسلامي است و معمولا هنر اسلامي در اين مراكز ديده مي شود و نشانگر عظمت و بزرگي تمدن اسلامي در قرون گذشته است.

اما بعد دوم داراي اهميت بيشتري است چراكه اين تخريب ها به نوعي با آموزه ها و ارزش هاي اسلامي در تضاد است؛ وقتي مي نگريم انگاره ها و آموزه هايي همچون توسل، شفاعت، زيارت و تبرك از آموزه هاي اسلامي است كه از همان دوران نبوي و صدر اسلام وجود داشته و ما شواهدي داريم كه صحابي به آب وضوي پيامبر (ص) تبرك مي جستند و بعد از رحلت ايشان در ظروف حضرت (ص) از باب تبرك آب مي نوشيدند و مردم بر سر مزار ايشان حاضر شده و به پيامبر اكرم (ص) توسل مي جستند و هيچ گاه صحابي آنها را از اين كار منع نمي كردند.

همچنين، در تمامي مذاهب اسلامي بحث زيارت و رحل سفر بستن براي زيارت بزرگان دين از اصول اساسي بوده و زيارت مختص به شيعه نبوده و اينگونه نيست كه فقط شيعه به زيارت قبور رفته و عتبه و حرم و بارگاه براي اولياي الهي بسازد. چراكه وقتي بررسي كنيم اهل سنت نيز تقيد بالايي نسبت به اين مسئله دارند؛ نمونه آن قبور بخاري مولف تاريخ معروف بخاري، امام شافعي در مصر، ابوحنيفه در بغداد، شيخ عبدالقادر گيلاني در بغداد و يحيي نبي در دمشق و... است.

بله، مسائلي كه بيان شد نشان مي دهد از آموزه هاي مورد پذيرش مذاهب اسلامي مسئله زيارت بوده و توسل به بزرگان براي تقرب به خدا همواره مورد توجه مسلمانان بوده است اما جريان تخريب قبور با انديشه وهابيت از سه قرن پيش آغاز مي شود.

امروز وهابيت قبور اولياي الهي را تخريب مي كنند اما در ميان همه اين تخريب ها نقطه عزيمت تخريب قبور عسكريين (ع) در سوم اسفند 1384 بود كه رسما به ائمه شيعه (ع) جسارت و در دو نوبت بارگاه مطهر آنها را هدم كردند.

بررسي اين واقعه از ابعاد مختلف قابل توجه است؛ اولا در مذمت اين عمل شكي نيست و شاهد بوديم در همان ايام تمامي مذاهب اسلامي اين امر را محكوم كردند حتي علماي اهل سنت عراق موضع گرفته و آن را غيراسلامي دانستند و حتي غيرمسلمانان نيز همچون مسيحيان موضع گيري كردند.

اما واقعيت اين است كه جداي از اينكه واقعه اي تلخ و شوم در جهان اسلام به طور عام و در ميان شيعه به طور خاص رخ داد، با گذشت 9 سال از اين واقعه بايد پرسيد چه زمينه ها و عواملي موجب بروز چنين وضعيتي شد و به جسارت به ساحت مقدس ائمه شيعه (ع) انجاميد.

بايد توجه داشت حضور غربي ها و آمريكا در عراق هنگامي تضمين مي شود كه آتش اختلافات در اين كشور بسيار بالا باشد، به عبارت بهتر تنها بهانه اي كه مي توانست آمريكا را در عراق نگاه دارد و اين حضور را توجيه كند ناامني و تنازعات قومي و فرقه اي بود و بنابراين شايد يكي از مهمترين كانون هاي بهره برداري از اين شرايط، نيروهاي ناتو و غرب در عراق بودند، آنها براي اينكه اين فضا را ايجاد كنند كه عراق درگير ناامني و نزاع فرقه اي است از اين فرصت استفاده كرده و حضورشان را در عراق موجه نشان دادند و به عبارت بهتر اين مسئله ريشه در سياست كهن غرب دارد يعني «تفرقه بينداز و حكومت كن» و از زمينه هاي تفرقه هم تخريب قبور عسكريين (ع) بود.

همانطور كه بيان شد، علماي اهل سنت عليه اين جنايت موضع گيري كردند، از سوي ديگر علماي نجف به ويژه آيت الله سيستاني به اين هدف شوم پي برده و به شيعه توصيه كردند كه در اين قضيه به هيچ وجه اهل سنت را دخيل ندانند چراكه اين دست هاي ايادي كساني است كه كاملا مخالف با پيوند شيعه و سني هستند كه بايد اين دست ها را كاملا شناخت.

ريشه دوم جنايات سامرا كه بايد به آن اشاره كرد جريان ها و حكومت هاي داخل جهان اسلام است، كشورهاي مانند عربستان در آن زمان به دنبال اين بودند كه جامعه عراق را به راديكاليسم بكشانند، آنها به جاي جدال احسن و موعظه و استفاده از آموزه هاي ديني همچون اسلاف گذشته، با خشونت و ارعاب و ايجاد اختلاف در فضاي عراق وارد شدند و از مهمترين اقداماتشان تخريب قبور عسكريين (ع) بود.

قبل از اين جنايات چهره هايي همچون بن جبرين، رسما به تخريب قبور اهل بيت (ع) فتوا داده بودند و اين فتاوا زمينه ساز چنين جناياتي در عراق شد و نكته بعدي كه بايد به آن اشاره كرد اين است كه در اين ميان، گروهي جاهل و ناآشنا به آموزه هاي اسلامي، ابزار دست اين جريان هاي داخلي و خارجي شده و اهداف غرب را دنبال كردند.

واقعيت اين است كه بعد از اين حادثه روند پيش بيني مراجع و علماي شيعه و سني اين بود كه اگر حرمت مقدسات نگاه داشته نشود، اين مسئله گسترش مي يابد و ما شاهد بوديم كه در ليبي اين پيش بيني محقق و قبور شخصيت هايي همچون عبدالسلام الاسمر از نوادگان امام حسن مجتبي (ع) ويران و نبش شد. يا قبر صحابي پيامبر (ص)، حجر بن عدي نبش و قبور علماي صوفيه در ليبي تخريب شد و در حقيقت اين تفكر گسترش يافت به گونه اي كه تمدن اسلامي در حال آسيب و تخريب است و كار به جايي رسيد كه داعش رسما اعلام كرد اگر ما به مكه برسيم خانه خدا را ويران مي كنيم چراكه مظهر شرك است و اگر وهابيت اين جرئت را داشت حرم نبوي را نيز به بهانه مقابله با شرك ويران مي كرد!

واقعيت اين است كه اگر امروز شيعه و اهل سنت هوشيار نباشند و جلوي اين جريان را نگيرند رشد كرده و تاثيرات سوء بر جاي مي گذارد.

يكي از عوامل مهم چنين حوادثي اين واقعيت است كه متاسفانه حرمت مقدسات مذاهب آنطور كه بايد رعايت نمي شود در حالي كه خداوند در قرآن مي فرمايد: حتي به مقدسات مشركان فحش ندهيد تا به مقدسات شما توهين نشود! اما امروز گروه هاي افراطي در ميان شيعه و سني حرمات مقدسات يكديگر را نگاه نمي دارند و رفتار و اعمال آنها زمينه ساز بسياري از اين خشونت ها و فجايع مي شود؛ به عبارت بهتر در كنار تندوري هاي وهابيون و سلفي ها كه بغض ذاتي نسبت به اهل بيت (ع) دارند، برخي جريان هاي افراطي شيعه نيز بدون توجه به نتيجه اعمالشان زمينه ساز دشمني بيشتر تكفيري ها عليه شيعه مي شوند و طبق اطلاعات موجود، در بسياري از كشتارهاي افغانستان، سوريه، پاكستان و ... بهانه تكفيري هاي اين بوده كه شيعه به مقدسات اهل سنت توهين مي كنند در حالي كه سيره اهل بيت (ع) اينگونه نبوده و شيعه همواره با جدال احسن و حكمت و موعظه انديشه هايش را بسط داده و اگر توجه كنيم چنين اتفاقاتي در دل شكاف هاي مذهبي شكل مي گيرد يعني جريان هاي افراطي شكاف زي هستند و در دامن اختلافات زيست مي كنند.

بنابراين، اگر اهل سنت و شيعه بر اساس موعظه و حكمت گفتگو كرده نه اينكه عقايدشان را به هم تحميل كنند و فرهنگ تعامل در پرتوي آرامش و علم را داشته باشند و اهل سنت هم توجه داشته باشد و فريب اين جريانات را نخورد، مي توان از بروز اين جنايات جلوگيري كرد.

بايد توجه داشت كه گروه هايي مانند بوكوحرام و انصار السنه امروز به قتل عام اهل سنت مي پردازند و به اهل سنت نيز رحم نمي كنند، كمااينكه در موصل و در الانبار، ابنيه اي را تخريب كردند كه متعلق به اهل سنت بود.

از اين رو، توصيه مي شود كه دشمن شناسي كنيم و نيرنگ هايش را تشخيص دهيم و با همگرايي هم از مواريث فرهنگي خود دفاع كنيم و هم آموزه ها و ارزش هاي ديني خود را تحقق ببخشيم.