تاريخ : 1394/07/21 | کد : 16560 |

نشست علمي «بررسي فقهي رفتارهاي افراطي در عزاداري اهل بيت (ع)» برگزار شد

در آستانه فرارسيدن ماه محرم الحرام، گروه فقه و حقوق پژوهشكده حج و زيارت و موسسه فقاهت و تمدن سازي اسلامي با برگزاري يك نشست علمي و تخصصي به بررسي فقهي رفتارهاي افراطي در عزاداري اهل بيت پرداختند.

گروه فقه و حقوق پژوهشكده حج و زيارت با همكاري موسسه فقاهت و تمدن سازي اسلامي نشست علمي «بررسي فقهي رفتارهاي افراطي در عزاداري اهل بيت (ع) » را در تاريخ 20 مهرماه 1394 برگزار كردند.

به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، اين نشست علمي با سخنراني حجت الاسلام محمدتقي اكبر نژاد، و دبيري حجت الاسلام حميد كمالي اردكاني در مركز فقهي ائمه اطهار(ع) برگزار شد.

حجت الاسلام اكبر نژاد با بيان اين‌كه فقها بروز هرگونه رفتاري در عزاداري كه دور از كرامت انسان باشد را به طور اوليه حرام مي‏دانند، گفت: افراط در احساسات، به عقلانيت شيعيان و آرمان‏هاي كربلا آسيب مي‏زند و زمينه انحراف را پديد مي‏آورد.

ايشان در تشريح واژه حزن اظهار داشت: عزاداري براي امام حسين(ع) شامل هر گونه حزني مي‏شود؛ گرفتگي ظاهر، پوشش لباس هاي خاص، گريه، نوحه، لطمه كردن سر و صورت و سينه، داد و فرياد، قمه زني و اموري مانند اين ها از جمله مصاديق حزن محسوب مي‏شوند.

وي با طرح چند سؤال درباره حد و اندازه حزن براي اهل بيت(ع) ابراز كرد: بايد بررسي شود كه آيا از نظر فقهي، حدي براي اظهار عزا وجود دارد؟؛ اگر حدي وجود دارد، اين حد تا كجا است؟؛ حد آن خوف مرگ است يا ضررهاي شديد يا شدت جزع؟

وي با نكوهش حركت‏ هاي افراطي در عزاداري ادامه داد: در اين نشست ثابت مي‏شود كه جزع شديد و هر گونه حركت‏هاي افراطي ناصواب است؛ در اين سطح جزع، تفاوتي ميان پيامبر اسلام(ص) و اهل بيت(ع) ايشان با ساير مردم وجود ندارد؛ موارد استثناء ناظر به جزع غير شديد مانند طول گريه است.

حجت الاسلام اكبر نژاد در تشريح روش بحث اين نشست علمي گفت: در آغاز بايد به دنبال آن باشيم كه آيا در اين مسأله اصل اوليه‏ اي وجود دارد تا در موارد شك به آن رجوع كنيم و به عبارتي حكم اوليه و عام را ثابت كنيم؛ سپس بايد بررسي شود كه آيا امام حسين(ع) از اين حكم اوليه استثناء شده است؟

وي ادامه داد: داغ‏دار و عزادار شدن از امور فطري است كه انسان ها به طور طبيعي با آن مواجه مي‏شوند؛ بنابراين اصل عزاداري از مطالبات فطري ما است و مقاومت در برابر آن منجر به بيماري‏هاي جسمي و رواني مي‎‏شود.
اين كارشناس فقهي جزع شديد را نوعي اعتراض به خداوند دانست و تصريح كرد: اين يك مطلب روشن است كه جزع و فزع شديد، افزون بر اعتراض به اراده خداوند متعال، نوعي بي ادبي نسبت به محضر مالك عالم است.

وي افزود: تعلق شديد به دنيا منافي كرامت انساني و شخص داغ‏دار است و هم مي‏تواند منجر به بيماري‏هاي جسمي و روحي شود؛ عقلاي جهان نيز بر اين مطلب تأكيد كرده‏اند و بي‏تابي شديد در برابر حوادث روزگار را نكوهش مي‏كنند.

حجت الاسلام اكبر نژاد اظهار داشت: فرقي ميان بزرگان دين و ديگران نيست؛ چرا كه بي‏تابي شخص عزادار هيچ مشكلي را برطرف نمي‏كند و افراط در احساسات، بر عقلانيت شيعيان و آرمان‏هاي كربلا آسيب مي‏زند و زمينه انحراف را پديد مي‏آورد.

وي با انتقاد از سبك‏هاي برخي مداحان تصريح كرد: يكي از عواملي كه باعث ورود احساسات افراطي در عزاداران مي‏شود، استفاده مداح از سبك‏هاي غنايي در مداحي است؛ چنين سبك‏هايي عقلانيت را از عزاداران مي‏گيرد و منجر به بروز احساسات و كارهاي افراطي مي‏شود كه در شأن اهل بيت(ع) نيست.

اكبر نژاد درباره گريه كردن در عزاداري اظهار داشت: هيچ يك از فقها در اين مطلب كه عزاداري به معناي گريه بر مؤمن، مطلوب است و ثواب دارد، ترديد نكرده ‏اند؛ فقها بروز هر گونه رفتاري در عزاداري كه دور از كرامت انسان باشد را به طور اوليه حرام مي‏دانند.

وي با ذكر برخي روايات به اثبات حرام بودن جزع شديد پرداخت و ادامه داد: جابر نقل مي‌كند كه از امام باقر(ع) پرسيدم جزع چيست؟؛ فرمود، بدترين جزع‌ها، فرياد كردن به وا ويلا و لطمه زدن بر صورت و سينه و تراشيدن موهاي بالاي پيشاني است و كسي كه نوحه خواني برپا كند، صبر را ترك كرده و به راه ناحق رفته است؛ اما كسي كه صبر كند و «انا لله و انا اليه راجعون» بخواند و حمد خداي عزّوجل را كند، راضي به صنع و عمل خدا شده و اجرش بر خداست و كسي كه چنين نكند، قضاي حتمي خدا بر او جاري شده است، در حالي كه خودش نكوهش شده و اجرش از بين رفته است.

اين كارشناس مذهبي ادامه داد: بر اساس روايت ديگري كه در تهذيب الاحكام، جلد 8، صفحه 325 آمده، لطمه زدن كفاره دارد؛ همچنين در دعائم الاسلام، جلد 1، صفحه 226 عزاداري افراطي حرام دانسته شده و شخصي كه پيراهن خود را در مصيبت مرگ شخصي چاك مي كند، در آتش جهنم براي او جايي معين خواهد شد.

حجت الاسلام اكبر نژاد درباره استثناء اهل بيت(ع) از اين احاديث گفت: برخي معتقدند كه پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) به طور كلي يا امام حسين(ع) به طور اختصاصي از اين ضابطه عمومي استثناء شده‏ اند و جزع شديد براي ايشان مجاز است؛ براي تشخيص اين ادعا به دو دسته از روايان هماهنگ و مخالف با اين نظريه مي‏پردازيم.

وي به روايتي از حضرت علي(ع) در صفحه 355 نهج البلاغه اشاره كرد و اظهار داشت: حضرت علي(ع) در هنگام غسل پيامبر(ص) فرمودند، با مرگ تو رشته ‏اي پاره شد كه در مرگ ديگران انگونه قطع نشد؛ مصيبت تو، ديگر مصيبت ديدگان را به شكيبايي واداشت و همه را در مصيبت تو يكسان عزادار كرد؛ اگر به شكيبايي امر نمي‏كردي و از بي‏تابي نهي نمي‏فرمودي، آنقدر اشك مي‏ريختم تا اشك‏هايم تمام شود.
حجت الاسلام اكبر نژاد در بخش ديگر به رواياتي كه موافق به جزع شديد براي اهل بيت(ع) بود پرداخت و ابراز كرد: مرحوم نائيني بر اساس برخي روايات از اهل بيت(ع) معتقد بود كه جزع شديد، حرام نيست و مادامي كه حكم ثانويه ‏اي نظير، اقدام به هلاكت نفس و اضرار فاحش صدق نكند، جزع كردن به هر قسمتي كه باشد، خالي از اشكال است.
وي ادامه داد: اين روايات را بايد در كنار روايات پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) كه درباره نهي از لطمه و جزع شديد است قرار داد.

اين كارشناس فقهي در نتيجه گيري اين نشست علمي تصريح كرد: نبايد سيره زندگاني و قول ائمه معصوم(ع) را از هم جدا كنيم؛ هيچ كدام از امامان معصوم(ع) در تاريخ گريبان چاك نداده‏ اند و در مصيبت اهل بيت(ع) افراط نكردند.