معماري كربلا در گذر تاريخ / نوشته دكتر رؤوف انصاري

ميان شهر مقدس كربلا و فرهنگ اسلامي، رابطه‌اي دوسويه وجود دارد و هر يك بر ديگري تأثير گذاشته است. اين شهر از گونه‌اي معماري اسلامي برخوردار است كه در آن، ابتدا امام در اين سرزمين به خاك سپرده شده و سپس دوستداران ايشان در اطراف مرقد ساكن شده‌اند و به‌تدريج بر جمعيتشان افزوده شده و بافت شهر شكل گرفته است. در اين شهر، هم ويژگي‌هاي معماري عراقي و هم ويژگي‌هاي معماري اسلامي مشهود است و در ساخت بناهاي آن از مصالح بومي و برخي مصالح وارداتي بهر‌گيري شده است.
نخستين بناي شهر كربلا در دوازدهم محرم سال 61 هجري، دو روز پس از واقعه عاشورا نهاده شد و ازآن‌پس در دوره‌هاي گوناگون به‌ويژه دوران جلايري، صفوي و دوران معاصر، سبك‌هاي متفاوتي از معماري در اين شهر رايج شد.
مهم‌ترين بناهاي كربلا به دو دسته «بناهاي مذهبي و فرهنگي» شامل دو حرم مطهر، آرامگاه‌ها، مقامات، مساجد، حسينيه‌ها، مدارس و نيز «بناهاي تاريخي و باستاني» ازجمله بازارها و بازارچه‌ها، كاروانسراها، حمام‌هاي عمومي، خانه‌هاي قديمي و قلعه‌ها تقسيم مي‌شوند.
اين نوشتار پس از بيان ويژگي‌هاي معماري كربلا و معرفي برخي از مهم‌ترين بناهاي اين شهر، سخنان برخي جهانگردان دراين‌باره را نقل كرده ‌است.