تاريخ : 1396/09/25 | کد : 21451 |
گزارشي از نشست علمي حج در سيره و سخنان رسول اعظم (ص)
نشست علمي نقد و بررسي مقاله اي با عنوان "حج در سيره و سخنان رسول اعظم(ع)" از سوي پژوهشكده حج و زيارت برگزار شد. در اين نشست، كارشناسان حوزه حج و زيارت با بررسي ابعاد فريضه حج در سيره و سخن پيامبر گرامي اسلام(ص) بر لزوم فعاليت هاي پژوهشي بيشتر حول شخصيت رسول خدا ...
نشست علمي حج در سيره و سخنان رسول اعظم(ص) روز سه شنبه از سوي گروه اخلاق و اسرار پژوهشكده حج و زيارت در سالن نشست هاي علمي حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت برگزار شد.
ارائه و نقادي بحث در اين نشست را به ترتيب حجج اسلام داود حسيني و محمد سعيد نجاتي از اعضاي هيأت علمي گروه اخلاق و اسرار پژوهشكده حج و زيارت برعهده داشتند؛ دبيري علمي نشست نيز بر عهده آقاي محمدي بود.
در اين نشست جمعي از اساتيد، طلاب و پژوهشگران حوزه حج و زيارت نيز حضور داشتند و به بيان نظرات خود در خلال اين نشست مي پرداختند.
حجت الاسلام حسيني در اين نشست با بيان اين كه اهميت حج در منابع شيعه و سني بر كسي پوشيده نيست، اظهار داشت: روايتي را منابع اهل سنت نقل كرده اند كه پيامبر فرمودند: «انساني كه حج را به جا مي آورد و سه روز يا سه شب را پشت سر مي گذارد از همه گناهان پاك مي شود».
تعداد حج و عمره هاي پيامبر
وي افزود: مسأله اول تعداد حج و عمره هاي پيامبر است؛ در قبل از بعثت بعد از رحلت حضرت خديجه(س) و حضرت ابوطالب(ع) يك عمره هنگام مراجعت از طائف براي ايشان نقل شده است.
عضو هيأت علمي پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به اين كه در منابع اهل سنت بعد از هجرت چهار عمره نقل شده است، عنوان داشت: عمره حديبيه، عمره حصر، عمره جعرانه و عمره همراه با حجة الوداع براي ايشان بيان شده ولي در منابع شيعه سه عمره نقل شده كه همان موارد قبل به جز عمره حجة الوداع است.
وي يادآور شد: ما قبول نداريم كه پيامبر گرامي اسلام در حجة الوداع عمره اي هم انجام داده باشند، چرا كه در روايت داريم خود پيامبر فرمود: «ما اصلا در هنگام حج، عمره اي نمي شناختيم تا زماني كه به مكه رسيديم» و از طرفي مرسوم نبوده كه يك نفر در يك سفر هم حج و هم عمره انجام بدهد.
حجت الاسلام حسيني با تأكيد بر اين كه در مورد حج هاي رسول خدا در منابع اهل سنت سه مورد بيان شده است، ابراز داشت: دو حج قبل از هجرت بود و يك حج هم بعد از هجرت و در روايت ديگري داريم كه پيامبر سه حج انجام داد، دو حج زماني كه در مكه بود قبل از هجرت و يكي هم حجة الوداع.
در منابع شيعه 20 حج براي پيامبر نقل شده است
وي عنوان داشت: از ديدگاه شيعه و منابع شيعه 20 حج نقل شده است، در روايتي در كافي شريف داريم فردي از امام صادق(ع) سؤال كرد كه آيا پيامبر غير از حجة الوداع حجي انجام دادند يا خير؟ حضرت فرمودند: «بله ايشان بيست مرتبه حج به جاي آوردند».
اين پژوهشگر حوزه حج و زيارت با اشاره به شيوه حج گذاري رسول گرامي اسلام عنوان كرد: نخست مسأله تلبيه است كه به گونه اي شرك آلود و كفر آلود در زمان جاهليت بيان مي شد ولي آن چه اهل سنت نقل مي كنند همان «لبيك اللهم لبيك...» است كه امروز نيز همين عبارت مرسوم است.
وي افزود: مسأله ديگر وقوف در عرفات است، حج گذاران دو گروه بودند نخست گروه حُمس بودند كه در داخل حرم زندگي مي كردند به همين جهت اولين وقوف شان در مشعر الحرام بود و به عرفات نمي رفتند ولي پيامبر در زمان جاهليت وقتي به حج مشرف مي شد، نيز به عرفات مي فت.
حجت الاسلام حسيني با بيان اين كه سومين شيوه پيامبر در حج عبور از مأزمين بوده است، عنوان كرد: در روايت داريم كه پيامبر بيست مرتبه حج را به صورت مخفيانه به جاي آوردند كه هر مرتبه از مأزمين يعني از روي سرزميني كه بت ها پرستيده مي شد، عبور مي كردند.
شيوه وقوف پيامبر در منا
وي عنوان كرد: مسأله ديگر وقوف در منا است كه در سيره پيامبر گرامي اسلام از همان ابتداي بعثت نقل شده است؛ يكي از كارهاي پيامبر در اين سرزمين تبليغ اسلام بود، نقل مي كنند كه ايشان در ميان مردم مي گشت و مي فرمود: «خداي يگانه را بپرستيد و به او شرك نورزيد».
استاد حوزه علميه با اشاره به اين كه در مورد طواف و نماز طواف نيز از پيامبر سيره هاي زيادي به دست ما رسيده است، عنوان داشت: نقل مي كنند كه پيامبر همان اوائل روزي با حضور در كنار خانه خدا هفت مرتبه طواف به جاي آوردند و نمازي طولاني با سجده هاي طولاني به جاي آوردند.
وي ادامه داد: در مورد حجة الوداع نيز بايد به ذكر نكاتي بپردازيم؛ نخست آن كه در مورد تعداد حج گذاران است كه در منابع اهل سنت تا 120 هزار نفر نقل شده است ولي در منابع شيعه 70 هزار نفر نقل شده است؛ مستشرقان جمعيت ساكن در شبه جزيره عربستان در آن دوره را دو و نيم مليون نقل كرده است.
آمار جمعيت حجة الوداع به نظر درست نيست
حجت الاسلام حسيني با بيان اين كه طبق قرائن موجود نمي توان اطمينان داشت كه حتي جمعيتي كه از منابع شيعه نقل شده است، درست باشد، گفت: آن چه كه نقل شده است با آن چه از نشانه ها به دست ما رسيده است با اين اعداد همخواني ندارد.
وي يادآور شد: در مورد اعمال حجة الوداع پيامبر نيز نقل شده كه ايشان توجه زيادي به مستحبات داشتند كه غسل مي كردند و نيت حج افراد يا قِران داشتند و در آموزش احكام احرام و كيفيت آن نيز كوشش زيادي داشتند.
جامعه شيعه در حق پيامبر كوتاهي كرده است
در ادامه اين نشست حجت الاسلام نجاتي با بيان اين كه جامعه شيعه در حق پيامبر كوتاهي كرده است، ابراز داشت: بايد بدانيم شأن اهل بيت(ع) به دليل اتصال آنها به پيامبر است و همين مسأله نشان مي دهد كه بايد در مسير نبي مكرم اسلام قدم برداريم.
عضو هيأت علمي پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به ضرورت نگاه منظومه اي به سيره پيامبر و اهل بيت(ع)، عنوان داشت: در بحث حج مي دانيم يك سال حج تعطيل شد و اگر نگاه كامل نداشته باشيم مخاطب ما با يك خلأ ذهني مواجه مي شود.
وي ابراز داشت: در مسأله حج نبايد فقط به فضائل بسنده كنيم، پيامبر 63 سال زندگي كردند كه در 50 سال بنابر روايات موثق 20 مرتبه به جاي آوردند در حالي كه حضرت در حجاز زندگي مي كردند، يعني گاهي شده كه پيامبر حج را به جاي نياوردند.
پيامبر در فتح مكه، حج بجا نياورد
حجت الاسلام نجاتي عنوان داشت: حضرت در فتح مكه تنها بت ها را شكستند، سال بعد خواستند كسي برهنه طواف نكند و از سال بعد حج بعد از تطهير كعبه آغاز مي شود، بنابراين در كتابي كه مي خواهد سيره پيامبر در حج را بيان كند بايد منظومه اي و كامل باشد.
وي با بيان اين كه در بيان مطالب تاريخي ترتيب زماني نيز مهم است، افزود: در گزارش ارائه شده كمي ضعيف به نظر مي رسيد؛ سنت پيامبر اتفاقا بر خلاف جاهليت عمره هاي خود را در ماه هاي حرام انجام دادند، بنابراين شما مي گوييد سنت جاهليت اين بوده كه در ماه حرام عمره انجام نمي دادند ماهم مي گوييم پيامبر اين سنت را شكست.
عضو هيأت علمي پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به حج هاي مخفيانه پيامبر عنوان كرد: مرحوم فيض مي فرمايد جاهليت قائل به «نسيء» بودند يعني ماه هاي قمري را جا به جا مي كردند و گاهي مردم در غير ايام حج، اين فريضه را به جا مي آوردند ولي پيامبر در زمان واقعي آن به صورت مخفيانه حج را به جاي بياوردند.
وي يادآور شد: در مورد روايت مأزمين نيز بايد گفت سند مجهولي دارد و قسمت دوم آن نيز در كافي شريف بيان نشده است و برخي قسمت هاي آن با مسلمات تاريخي تناقض دارد.
آمار جمعيت زياد در حجة الوداع مبالغه اي نيست
حجت الاسلام نجاتي با تأكيد بر اين كه تعداد حج گذاران در حجة الوداع بايد مورد بررسي دقيق قرار بگيرد، عنوان داشت: بيشتر منابع تاريخي ما از اهل سنت است؛ بنابراين روايت شيعه منبع اصلي آن احتجاج است كه سند آن ضعيف است از اين رو 120 هزار نفر هيچ منعي ندارد و مبالغه اي ندارد.
در ادامه اين نشست، تعدادي از حاضران سؤالات و ابهامات خود را مطرح كردند كه حجت الاسلام حسيني ضمن پاسخ به اين سؤالات به جمع بندي مباحث خود پرداخت.
يادآور مي شود، اين نشست از سوي گروه اخلاق و اسراسر پژوهشكده حج و زيارت برگزار شد كه مهمترين اهداف و برنامههاي خود را روشنگري و تقويت اخلاق فردي و اجتماعي حج‌گزاران و زائران و تبيين آموزه‌هاي تربيتي حج و عمره و عتبات مي داند.
ارائه و نقادي بحث در اين نشست را به ترتيب حجج اسلام داود حسيني و محمد سعيد نجاتي از اعضاي هيأت علمي گروه اخلاق و اسرار پژوهشكده حج و زيارت برعهده داشتند؛ دبيري علمي نشست نيز بر عهده آقاي محمدي بود.
در اين نشست جمعي از اساتيد، طلاب و پژوهشگران حوزه حج و زيارت نيز حضور داشتند و به بيان نظرات خود در خلال اين نشست مي پرداختند.
حجت الاسلام حسيني در اين نشست با بيان اين كه اهميت حج در منابع شيعه و سني بر كسي پوشيده نيست، اظهار داشت: روايتي را منابع اهل سنت نقل كرده اند كه پيامبر فرمودند: «انساني كه حج را به جا مي آورد و سه روز يا سه شب را پشت سر مي گذارد از همه گناهان پاك مي شود».
تعداد حج و عمره هاي پيامبر
وي افزود: مسأله اول تعداد حج و عمره هاي پيامبر است؛ در قبل از بعثت بعد از رحلت حضرت خديجه(س) و حضرت ابوطالب(ع) يك عمره هنگام مراجعت از طائف براي ايشان نقل شده است.
عضو هيأت علمي پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به اين كه در منابع اهل سنت بعد از هجرت چهار عمره نقل شده است، عنوان داشت: عمره حديبيه، عمره حصر، عمره جعرانه و عمره همراه با حجة الوداع براي ايشان بيان شده ولي در منابع شيعه سه عمره نقل شده كه همان موارد قبل به جز عمره حجة الوداع است.
وي يادآور شد: ما قبول نداريم كه پيامبر گرامي اسلام در حجة الوداع عمره اي هم انجام داده باشند، چرا كه در روايت داريم خود پيامبر فرمود: «ما اصلا در هنگام حج، عمره اي نمي شناختيم تا زماني كه به مكه رسيديم» و از طرفي مرسوم نبوده كه يك نفر در يك سفر هم حج و هم عمره انجام بدهد.
حجت الاسلام حسيني با تأكيد بر اين كه در مورد حج هاي رسول خدا در منابع اهل سنت سه مورد بيان شده است، ابراز داشت: دو حج قبل از هجرت بود و يك حج هم بعد از هجرت و در روايت ديگري داريم كه پيامبر سه حج انجام داد، دو حج زماني كه در مكه بود قبل از هجرت و يكي هم حجة الوداع.
در منابع شيعه 20 حج براي پيامبر نقل شده است
وي عنوان داشت: از ديدگاه شيعه و منابع شيعه 20 حج نقل شده است، در روايتي در كافي شريف داريم فردي از امام صادق(ع) سؤال كرد كه آيا پيامبر غير از حجة الوداع حجي انجام دادند يا خير؟ حضرت فرمودند: «بله ايشان بيست مرتبه حج به جاي آوردند».
اين پژوهشگر حوزه حج و زيارت با اشاره به شيوه حج گذاري رسول گرامي اسلام عنوان كرد: نخست مسأله تلبيه است كه به گونه اي شرك آلود و كفر آلود در زمان جاهليت بيان مي شد ولي آن چه اهل سنت نقل مي كنند همان «لبيك اللهم لبيك...» است كه امروز نيز همين عبارت مرسوم است.
وي افزود: مسأله ديگر وقوف در عرفات است، حج گذاران دو گروه بودند نخست گروه حُمس بودند كه در داخل حرم زندگي مي كردند به همين جهت اولين وقوف شان در مشعر الحرام بود و به عرفات نمي رفتند ولي پيامبر در زمان جاهليت وقتي به حج مشرف مي شد، نيز به عرفات مي فت.
حجت الاسلام حسيني با بيان اين كه سومين شيوه پيامبر در حج عبور از مأزمين بوده است، عنوان كرد: در روايت داريم كه پيامبر بيست مرتبه حج را به صورت مخفيانه به جاي آوردند كه هر مرتبه از مأزمين يعني از روي سرزميني كه بت ها پرستيده مي شد، عبور مي كردند.
شيوه وقوف پيامبر در منا
وي عنوان كرد: مسأله ديگر وقوف در منا است كه در سيره پيامبر گرامي اسلام از همان ابتداي بعثت نقل شده است؛ يكي از كارهاي پيامبر در اين سرزمين تبليغ اسلام بود، نقل مي كنند كه ايشان در ميان مردم مي گشت و مي فرمود: «خداي يگانه را بپرستيد و به او شرك نورزيد».
استاد حوزه علميه با اشاره به اين كه در مورد طواف و نماز طواف نيز از پيامبر سيره هاي زيادي به دست ما رسيده است، عنوان داشت: نقل مي كنند كه پيامبر همان اوائل روزي با حضور در كنار خانه خدا هفت مرتبه طواف به جاي آوردند و نمازي طولاني با سجده هاي طولاني به جاي آوردند.
وي ادامه داد: در مورد حجة الوداع نيز بايد به ذكر نكاتي بپردازيم؛ نخست آن كه در مورد تعداد حج گذاران است كه در منابع اهل سنت تا 120 هزار نفر نقل شده است ولي در منابع شيعه 70 هزار نفر نقل شده است؛ مستشرقان جمعيت ساكن در شبه جزيره عربستان در آن دوره را دو و نيم مليون نقل كرده است.
آمار جمعيت حجة الوداع به نظر درست نيست
حجت الاسلام حسيني با بيان اين كه طبق قرائن موجود نمي توان اطمينان داشت كه حتي جمعيتي كه از منابع شيعه نقل شده است، درست باشد، گفت: آن چه كه نقل شده است با آن چه از نشانه ها به دست ما رسيده است با اين اعداد همخواني ندارد.
وي يادآور شد: در مورد اعمال حجة الوداع پيامبر نيز نقل شده كه ايشان توجه زيادي به مستحبات داشتند كه غسل مي كردند و نيت حج افراد يا قِران داشتند و در آموزش احكام احرام و كيفيت آن نيز كوشش زيادي داشتند.
جامعه شيعه در حق پيامبر كوتاهي كرده است
در ادامه اين نشست حجت الاسلام نجاتي با بيان اين كه جامعه شيعه در حق پيامبر كوتاهي كرده است، ابراز داشت: بايد بدانيم شأن اهل بيت(ع) به دليل اتصال آنها به پيامبر است و همين مسأله نشان مي دهد كه بايد در مسير نبي مكرم اسلام قدم برداريم.
عضو هيأت علمي پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به ضرورت نگاه منظومه اي به سيره پيامبر و اهل بيت(ع)، عنوان داشت: در بحث حج مي دانيم يك سال حج تعطيل شد و اگر نگاه كامل نداشته باشيم مخاطب ما با يك خلأ ذهني مواجه مي شود.
وي ابراز داشت: در مسأله حج نبايد فقط به فضائل بسنده كنيم، پيامبر 63 سال زندگي كردند كه در 50 سال بنابر روايات موثق 20 مرتبه به جاي آوردند در حالي كه حضرت در حجاز زندگي مي كردند، يعني گاهي شده كه پيامبر حج را به جاي نياوردند.
پيامبر در فتح مكه، حج بجا نياورد
حجت الاسلام نجاتي عنوان داشت: حضرت در فتح مكه تنها بت ها را شكستند، سال بعد خواستند كسي برهنه طواف نكند و از سال بعد حج بعد از تطهير كعبه آغاز مي شود، بنابراين در كتابي كه مي خواهد سيره پيامبر در حج را بيان كند بايد منظومه اي و كامل باشد.
وي با بيان اين كه در بيان مطالب تاريخي ترتيب زماني نيز مهم است، افزود: در گزارش ارائه شده كمي ضعيف به نظر مي رسيد؛ سنت پيامبر اتفاقا بر خلاف جاهليت عمره هاي خود را در ماه هاي حرام انجام دادند، بنابراين شما مي گوييد سنت جاهليت اين بوده كه در ماه حرام عمره انجام نمي دادند ماهم مي گوييم پيامبر اين سنت را شكست.
عضو هيأت علمي پژوهشكده حج و زيارت با اشاره به حج هاي مخفيانه پيامبر عنوان كرد: مرحوم فيض مي فرمايد جاهليت قائل به «نسيء» بودند يعني ماه هاي قمري را جا به جا مي كردند و گاهي مردم در غير ايام حج، اين فريضه را به جا مي آوردند ولي پيامبر در زمان واقعي آن به صورت مخفيانه حج را به جاي بياوردند.
وي يادآور شد: در مورد روايت مأزمين نيز بايد گفت سند مجهولي دارد و قسمت دوم آن نيز در كافي شريف بيان نشده است و برخي قسمت هاي آن با مسلمات تاريخي تناقض دارد.
آمار جمعيت زياد در حجة الوداع مبالغه اي نيست
حجت الاسلام نجاتي با تأكيد بر اين كه تعداد حج گذاران در حجة الوداع بايد مورد بررسي دقيق قرار بگيرد، عنوان داشت: بيشتر منابع تاريخي ما از اهل سنت است؛ بنابراين روايت شيعه منبع اصلي آن احتجاج است كه سند آن ضعيف است از اين رو 120 هزار نفر هيچ منعي ندارد و مبالغه اي ندارد.
در ادامه اين نشست، تعدادي از حاضران سؤالات و ابهامات خود را مطرح كردند كه حجت الاسلام حسيني ضمن پاسخ به اين سؤالات به جمع بندي مباحث خود پرداخت.
يادآور مي شود، اين نشست از سوي گروه اخلاق و اسراسر پژوهشكده حج و زيارت برگزار شد كه مهمترين اهداف و برنامههاي خود را روشنگري و تقويت اخلاق فردي و اجتماعي حج‌گزاران و زائران و تبيين آموزه‌هاي تربيتي حج و عمره و عتبات مي داند.
تــــازه هــــا- کرسی ترویجی «بازسازی حرم بقیع از منظر حقوق بینالملل» برگزار میشود.
- همایش جهانی «بقیع، مدفن امامان و اصحاب» به روایت تصویر
- کارگروه علمی پژوهشی «مطالعات تاریخی تمدنی بقیع» همایش جهانی «بقیع، مدفن امامان و اصحاب»
- کارگروه علمی پژوهشی «شخصیتشناسی مدفونان بقیع» همایش جهانی «بقیع، مدفن امامان و اصحاب»
- کارگروه علمی پژوهشی «مطالعات سیاسی و اجتماعی بقیع» همایش «بقیع، مدفن امامان و اصحاب»
- کارگروه علمی پژوهشی «مطالعات بینالملل بقیع» همایش جهانی «بقیع، مدفن امامان و اصحاب»
پـــربـــازدیـــدهــــا- نشست علمي «حج و حقوق بشر» برگزار شد
- نشست علمي «طواف از طبقات فوقاني مسجدالحرام» برگزار شد
- تجليل و تقدير از برگزيدگان نخستين همايش مسعاي قلم
- نشست علمي «حج و محيط زيست» برگزار شد
- نشست علمي «بررسي آيين و آداب زيارت مطلوب و مقايسه آن با وضع موجود» برگزار شد
- اولين نشست تخصصي حج و زيارت در پژوهشكده حج و زيارت برگزار شد
قم، خيابان 75 متری عمار یاسر، خیابان شهید آیت الّله قدوسی، ساختمان حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، طبقه پنجم
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: 37186 - 025
نمابر: 37769994 - 025
كد پستی: 3719158489
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: 37186 - 025
نمابر: 37769994 - 025
كد پستی: 3719158489
دسـتـرسـی سـریـع
پـیـونـدهــای مـرتـبـط
