پیاده روی اربعین، مانور اقتدار در مقابله با نقشه‌های دشمن است

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری-تحلیلی مفتاح، پیاده روی اربعین حسینی بزرگترین اجتماع در جهان اسلام به حساب می آید که امروزه بُعد سیاسی آن بیشتر از دیگر ابعاد برجسته است. با توجه به اهمیت این موضوع، گفتگویی با حجت الاسلام و المسلمین حافظ نجفی، عضو هیأت علمی پژوهشکده حج و زیارت صورت گرفت که در ادامه ملاحظه می کنید؛

مفتاح-آیا پیاده روی اربعین از قبل سابقه داشته یا اخیراً شکل گرفته است؟

اصل سندی که درباره اربعین داریم، به آمدن جابربن عبدالله انصاری در روز اربعین برمی گردد. این که اربعینی که جابربن عبدالله انصاری زیارت کرد، اربعین اول بوده یا دوم یا سوم، دیدگاه های مختلفی وجود دارد و خیلی نیاز نیست به آن ورود پیدا کنیم.

در رابطه با زیارت اربعین دو روایت وجود دارد؛ در روایت اول امام صادق(ع) به صفوان بن جمال نحوه زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین را تعلیم فرموده اند و زیارت اربعین آموخته امام صادق(ع) به آن شخص می باشد. روایت دوم نیز مربوط به امام حسن عسکری(ع) است که می فرماید مومن پنج علامت دارد که یکی از آن علامت ها، خواندن زیارت اربعین است.

در مقام عمل، مساله زیارت امام حسین(ع) و پیاده روی جهت آن زیارت، به آمدن جابربن عبدالله انصاری برمی گردد. این مساله باید مستند و مستدل به روایاتی شود که در این باره وجود دارد که اصلا پیاده آمدن به زیارت امام معصوم خصوصا امام حسین(ع)، تاکید شده است یا خیر.

مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب وسائل الشیعه بابی را باز کرده مبنی بر اینکه هرکس با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) برود، چه میزان ثواب برایش محاسبه می گردد.

در مورد تاریخچه زیارت امام حسین(ع) با پای پیاده روایات زیاد و سند تاریخی طولانی داریم. یک مورد آن که به عنوان یک فضیلت به آن توجه شده مربوط به نوه دختری ابوحمزه ثمالی است که با پای پیاده به زیارت امام حسین(ع) آمده است.

مفتاح-اهمیت اربعین و پیاده روی آن در چیست؟

اولا پیاده روی برای زیارت امام حسین(ع) با این شکل تأثیر تربیتی گوناگونی دارد. برای این که انسان وقتی برای زیارت امام حسین(ع) قدم برمی دارد و با پای پیاده این مسیر را طی می کند، تأثیر تربیتی ایستادگی و مقاومت در راه دین را می آموزد. هم چنین این پیاده‌روی تأثیر خودسازی و تهذیب نفس دارد؛ زیرا وقتی ما راهپیمایی می کنیم، انواع سختی ها و مشقت ها را به جان می خریم. در روایت داریم هرکس در راه خداوند برای احیای شعائردینی به زحمت افتد، باعث تقویت روح و روانش شده و دراستحکام باورها و ایمان انسان تأثیر معنوی دارد. لذا یک تأثیر اربعین این است که سبب تقویت روح و روان انسان و ایستادگی او در راه ارزش های متعالی دین خواهد شد. کسانی که پیاده‌روی می کنند، زمزمه های عاشقانه‌ای با خداوند دارند که باعث می شود انسان در این حرکتی که دارد، احساس تقرب به درگاه خداوند کند. همچنین یک نوع ارزش و شخصیت برای خود احساس می کند، چون در مسیری قدم برمی دارد که امام حسین(ع) در آن مسیر، عزت و مبارزه با ظلم را به ما آموخته است. پس یکی از فرصت های مهم زیارت امام حسین(ع)، فرصت تربیتی است.

دوم فرصت اعتقادی است. وقتی در مسیر کربلا با پای پیاده حرکت می کنیم، در واقع اعلام بیعت با آرمان‌های امام حسین(ع) را داریم. در واقع با این هجرت مساله ولایت مداری تداعی می شود.

سومین مقوله، فرصت های اجتماعی اربعین است. بدین معنا که این حرکت اجتماعی با یک حضور همگانی، نوعی اعلام وحدت اجتماعی و مقابله با اهداف دشمنان است.

اگر این راهپیمایی به این شکل عمومی نباشد، این اتفاقات نمی افتد؛ مثلا کسی که در گوشه ای از حرم مشغول عبادت شود، تمرین صبر و خودسازی نخواهد کرد و تمرین عزت طلبی که در راهپیمایی عمومی حس می کنیم به وجود نمی آید.

فرصت های سیاسی که از راهپیمایی اربعین به دست می آوریم این است که دشمنان وقتی درباره مسلمانان و شیعیان قضاوت می کنند، مدعی هستند شیعیان مردمانی خشن هستند و قصد تفرقه افکنی دارند، لذا با این صفا و صمیمیتی که میزبانان با شفقت و مهربانی از زائران پذیرایی می کنند و مردم با هم صمیمی هستند، با این حرکت، صلح و دوستی مسلمانان را معرفی کرده و هم چنین وحدت و قدرت و اقتدار خود را با حضور چند میلیونی مردم نشان می‌دهد که بدون هیچ برنامه ریزی و سرمایه دولتی این حرکت داوطلبانه صورت گرفته است. خود این حرکت داوطلبانه نشان می دهد که پایگاه عظیم اجتماعی در دل این مکتب قرار دارد و در واقع این قدرت طلبی و مانور اقتدار در مقابله با نقشه های دشمن است. لذا اسلام‌هراسی در این جا نمی تواند مصداق پیدا کند.

مفتاح-پیاده روی اربعین چه آثار فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می تواند داشته باشد؟

سه چیز می تواند در راهپیمایی اربعین به عنوان رکورد به حساب آید:

اول مساله حضور چندمیلیونی ملت است؛ چنین حضوری با انگیزه های دینی در هیچ جای دنیا سراغ نداریم که هرسال مردم با هزینه شخصی خود به صورت متحد و سلحشور در راه حفظ دین این حرکت را به ثمر برسانند. این همان رکورد وحدت اجتماعی و هم‌گرایی دینی محسوب می شود.

رکورد دوم در قضیه اربعین این است که بزرگترین و طولانی‌ترین سفره اطعام برای مردم پهن می شود. همه مسیرهای منتهی به کربلا از صدها کیلومتر، خانه ها و موکب ها جهت پذیرایی دایر است ومردم با عشق و علاقه از زائرین درخواست دارند که از سفره اطعام آن ها بهره مند شوند. در هیچ جای دنیا چنین موردی یافت نمی شود.

سومین رکورد، مساله نماز جماعتی است که در روز اربعین اتفاق می افتد. در مسیر هشتادکیلومتری کربلا، هنگام ظهر همه زائرین به نماز می ایستند و طولانی ترین صف نماز جماعت در طول تاریخ اسلام همین نماز جماعت است.

صمیمیت و مهر و محبت اجتماعی در راهپیمایی اربعین در هیچ جای دیگر وجود ندارد.

در بعد سیاسی این راهپیمایی همه نقشه های دشمنان را در راستای تفرقه افکنی بین ایرانی ها و عراقی ها خنثی می کند.

نقش فرهنگی اربعین این است که در ایجاد آگاهی و پایبندی مردم در مقام عمل مخصوصا در بین جوانان نقش بسزایی دارد. مردم می خواهند بگویند تنها راه نجات حق‌طلبان دنیا در پیروی از مکتب اهل بیت(ع) مخصوصا مکتب امام حسین(ع) است.

بعد اقتصادی این مساله را می توان چنین تبیین کرد که اگر همه این روحیه فداکاری و کمک را داشته باشند، دیگر در کشور اسلامی گرسنه ای وجود نخواهد داشت و همه در فکر کمک به دیگران خواهند بود. این بزرگترین سود اقتصادی است که می توانیم از اربعین بیاموزیم.

انقلاب اسلامی که امام خمینی به پیروزی رساندند، برگرفته از متن دین و اهل بیت(ع) است. وقتی چنین باشد طبیعتا هرچه راهپیمایی اربعین تداوم بیشتری داشته باشد و مردم حضور بیشتری داشته باشند، پایه های نظام مستحکم تر خواهد شد.

قدرتی که توانست شبکه عظیم تروریستی را از کشور عراق بیرون براند، قدرتی است که مردم از نهضت اباعبدالله(ع) گرفتند. وقتی عراق و سوریه و یمن امن باشد، کشور ما نیز امن خواهد بود و در صورتی که آنجا آشوب باشد، طبیعتا کشور ما را نیز دربر خواهد گرفت.

مفتاح-نقش اربعین به عنوان یک پدیده اجتماعی و مصداق اتحاد مسلمین چه می تواند باشد؟

از چند جهت اربعین عامل وحدت است:

یکی این که عامل وحدت بین کشور عراق و ایران است که دشمنان بسیار تلاش می کنند که مردمان این دو کشور را نسبت به هم بدبین کرده و به اختلاف بیندازند.

دوم، دشمنان بسیار تلاش می کنند اختلاف مذهبی بین شیعه و سنی ایجاد کنند. وقتی می بینیم جنگ مذهبی که جزء اهداف دشمن است راه می اندازند، برای این است که خود سود بببرند و به سرمایه های این کشورها سلطه پیدا کنند، این راهپیمایی اربعین مردم ایران و عراق را یک جهت می کند و احساس می کنند برادرند و لذا از عبارت «حب الحسین یجمعنا» محبت امام حسین(ع) است که ما را یکی کرده است می توان چنین برداشت نمود؛ بنابراین اربعین می تواند نقش موثری در اتحاد مسلمانان داشته باشد، البته نه تنها اتحاد بین مسلمانان، بلکه همگرایی بین ادیان مختلف ایجاد می کند.

شایان ذکر است از حجت الاسلام نجفی مقالات «اربعین حسینی و همگرایی بین ادیان با محوریت حضرت اباعبدالله الحسین(ع)» و «دستاوردهای اخلاقی اربعین با رویکرد اخلاق حضرت اباعبدالله الحسین(ع)» در موضوع اربعین منتشر شده است.