محمد بن حنفيه و فرزندش ابوهاشم، به عنوان فرزند و نواده امام علي (ع)، از شخصيتهاي اثرگذار بر تحولات سياسي ـ اجتماعي سده نخست هجري بودند. در اين پژوهش تلاش شده زندگاني و مناسبات او با اهل بيت (ع) و نیز نقش و جايگاه او در رويدادهاي عصر خلافت امير مؤمنان (ع) و موضع وي در قبال حادثه عاشورا بررسی و تبیین شود. مواضع او در برابر قيامهاي ضد اموي، همچون قيام حره، توابين، مختار و نيز شورش ابن زبير از دیدگر موضوعاتی است که مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است.