ابعاد حقوقي فاجعه منا

بررسي ابعاد حقوقي فاجعه منا، در كنار ساير حوزه هاي مطالعاتي، از اهميت بسياري برخوردار است، با عنايت به مسئوليت هاي دولت ميزبان در قبال حجاج، و ضرورت استيفاي حقوق جانباختگان و تصميم سازي در حوزه انعقاد قراردادهاي آتي حج، و همچنين پرهيز از تكرار حوادث مشابه، بررسي هاي دقيق حقوقي در اين عرصه ضرورت دارد.

پژوهشكده حج و زيارت، پيش از اين در قالب شماره 93 نشريه ميقات حج (ويژه نامه فاجعه منا) به بررسي ابعاد فقهي و حقوقي اين موضوع پرداخته بود. اين پژوهشكده بار ديگر با تهيه اي اثري جديد صرفاً ابعاد حقوقي اين موضوع را بررسي كرده است. كتاب "ابعاد حقوقي فاجعه منا" مقالاتي از اعضاي هيئت علمي دانشكده حقوق دانشگاه قم است كه تحت نظارت پژوهشكده حج و زيارت تهيه شده و در آن فاجعه منا از منظر حقوق مدني، كيفري، عمومي و حقوق بشر، بين الملل و حقوق گردشگران و مهاجران، مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته است.

در فصل نخست كه به قلم حجت‌الاسلام و المسلمين دكتر سيد حسن وحدتي، با همكاري آقاي حسام ساماني نگاشته شده است، ابعاد حقوق مسئوليت مدني دولت، بررسي شده است و در آن نويسنده ضمن بررسي و تحليل اركان مسئوليت مدني در ارتباط با حادثه، منا ادله مثبته مسئوليت دولت عربستان نسبت به جبران خسارات وارده و نيز قلمروي مسئوليت را به تفصيل، مورد بحث و بررسي علمي قرار داده است.

در فصل دوم، ابعاد حقوق كيفري اين حادثه به قلم دكتر محمدخليل صالحي و با همكاري سركار خانم زهرا باقري، بررسي و ارزيابي شده و راهكارهاي تعقيب و پيگيري مسئولان اين حادثه از منظر آموزه‌هاي حقوق جزا ارائه شده است.

در فصل سوم به ابعاد حقوقي اين حادثه از منظر آموزه‌هاي حقوق عمومي و حقوق‌بشر پرداخته شده است. اين بخش به قلم دكتر علي مشهدي نگاشته شده است. نويسنده سعي دارد اين حادثه را از منظر آموزه‌هاي حقوق عمومي (حاكميت، سازمان و عملكرد دولت) و نيز اسناد حقوق‌بشري (نقض حق‌هاي بنيادين) تحليل كند.

در فصل چهارم كه به قلم دكتر سيد ياسر ضيايي نگاشته شده است، اين حادثه از منظر حقوق بين‌الملل بررسي شده و نويسنده سعي كرده است با مطالعه برخي قواعد و نيز ارزيابي برخي وقايع اين حادثه، موضوع را از منظر اركان مسئوليت بين‌المللي دولت، حقوق ديپلماتيك، سازوكارهاي حقوقي بين‌المللي و طرح مسئوليت بين‌المللي عربستان، تحليل و ارزيابي كند.

در فصل پاياني نيز كه به قلم حجت‌الاسلام و المسلمين دكتر عزيزالله فهيمي نگاشته شده است، دو موضوع بسيار مهمِ ارتباط فاجعه منا با حقوق گردشگران و مهاجران، مطالعه و ارزيابي شده است.