انتشار کتاب «تاریخ نجف یا دانشگاه اسلامی»

کتاب تاریخ نجف یا دانشگاه اسلامی، نوشته شیخ مرتضی مدرس گیلانی (درگذشت 1378شمسی) که به تازگی در ۹۴۰ صفحه به همت پژوهشکده حج و زیارت تصحیح و منتشر شده است،‌ شرحی از تاریخ نجف و زندگی‌نامه علمای این شهر است. اهمیت این کتاب در شناخت تاریخ اجتماعی نجف در سال‌های نزدیک به نگارش آن است. گردآوری یادداشت‌های این کتاب حدود ۲۰ سال به طول انجامیده و نگارش آن در سال ۱۳۷۵قمری/۱۳۳۵ شمسی به پایان رسیده است.

کتاب با شرح جغرافیای نجف و بناها و مدارس و مساجد و مقبره‌ها و بازارهای این شهر آغاز شده و با معرفی تفصیلی خاندان‌های ساکن در آن ادامه یافته، سپس شرحی از حیات علمی نجف آمده است. گزارش نویسنده از شیوه‌ها و دوره‌های آموزشی و مواد درسی به گزارشی از نحوه معیشت طلاب و منابع مالی روحانیان و روابط آنان با یکدیگر پیوند خورده است. به مناسبت بیان موضع روحانیان نجف نسبت به مشروطه ایران، شرح بخشی از وقایع مشروطه ایران بیان شده است. اطلاعات تاریخ سیاسی نجف در سده چهاردهم قمری و برخوردهای حکومت و روحانیان که به مهاجرت عده‌ای از آنان به ایران انجامید از دیگر مطالب کتاب است. فصل سوم کتاب که نیمی از حجم کتاب را به خود اختصاص داده تراجم ۲۴۲ تن از علما و دانشمندان است که بین آن‌ها غیر ساکنان در نجف - حتی فردوسی طوسی - نیز یافت می‌شود. بخش چهارم کتاب، معرفی مختصر ۲۴۲ تن از خطبا و سخنوران نجف است.