امام حسن‌(ع) و ایرانیان

نوشته دکتر سیدمحمود سامانی (عضو گروه تاریخ و سیره پژ<هشکده حج و زیارت)

منتشر شده در مجموعه مقالات همایش سبط النبی امام حسن مجتبی، جلد دوم، صص 506-483

چکیده

مناسبات اھلبیت(ع) با ایرانیان، بنابه دلایل و موانعی، چندان گسترده نبـود و وضعیت زمانی خاص، داشتن روابطی نزدیک را ایجـاب نمـی‌کـرد. بـدین سبب و با وجود اینکه اصل رابطه مسلم است، در منابع، اطلاعات زیادی از مناسبات امامان نخستین با ایرانیان منعکس نشده است. از مباحث اساسی در تــاریخ ایــران دوره اســلامی، فراینــد و چگــونگی مناســبات ھــر یــک از اھلبیت(ع) با ایرانیان است. در این میان، امام حسن(ع) نیز دست‌کم بـرای مدت کوتاھی، به عنوان خلیفه مسلمانان با ایرانیان نیز ارتباط داشـته اسـت که چگونگی آن کمتر مورد توجه قرارگرفته است. مطالب و چارچوب این مقال که پس از کاوش بسیار در منابع مختلف فراھم شـد، در چنـد محـور: مناسبات امام حسن(ع) با ایرانیان تا پیش از خلافت؛ مناسبات با ایرانیان در عصر خلافت؛ مسأله خراج فسا و دارابگرد و عکس‌العمل ایرانیان در برابـر سب امیرمؤمنان(ع) تنظیم شده است. در این پژوھش، سعی شده تا تصویری در حد بضاعت، از مناسبات یکی از اھلبیت(ع) بـا ایرانیـان ارائـه شـود و علیرغم کاستی‌ھایش، دریچه‌ای را بـرای ورود بـه بحث‌ھـا و پژوھش‌ھـای جدید باز کند. پرسش فراروی این اسـت کـه مناسـبات امـام حسـن(ع) بـا ایرانیان چگونه بود؟ فرضیه مقاله آن است که مناسبات امـام حسـن(ع) بـا ایرانیان محدود بوده است.

واژگان کلیدی: امام حسن(ع) ، ایران، ایرانیان، بیعت، کارگزاران، دارابگرد، طبرستان