نسخه کهن مناجات الهیات امیر مؤمنان علی (ع) در موزه هنر متروپولیتن

معرف: احمد خامه‌یار

در موزه هنر متروپولیتن در نیویورک، نسخه‌ای از یک مناجات امیر مؤمنان علی (ع)، به شماره ثبت 1995.324 نگهداری می‌شود. این نسخه تنها شامل شش برگ و فاقد نام کاتب و تاریخ کتابت است و ظاهراً از نسخه دیگری جدا شده است. در سایت موزه متروپولیتن، با استناد به نوع خط و آرایه‌های نسخه، محل کتابت آن شهر موصل در شمال عراق و قدمت تقریبی آن، سال‌های پایانی سده ششم دانسته شده است.

ابعاد برگ‌های نسخه 13.1×17.4 سانتی‌متر است و هر صفحه آن در 10 سطر، به خط نسخ کتابت شده و دارای جدول‌بندی به دو رنگ سیاه و شنگرف است. در صفحه عنوان (پشت نسخه)، نام رساله به صورت تزئینی و در صفحه آغازین متن نیز سرلوحه‌ای با بسمله تزئینی به چشم می‌خورد. کلمه «الهی» در آغاز هر بند از مناجات، به شنگرف کتابت شده است و بیشتر جملات با دوایر تزئینی به رنگ زر حل از یکدیگر جدا شده‌اند.

اما یک نکته مهم درباره این نسخه آن است که متن مناجات با اسناد روایت آن آغاز می‌شود که بر اساس آن، این مناجات از امام حسن عسکری (ع) در سال 260ق در سامرا روایت شده است. آخرین حلقه روایی آن نیز علی بن فضل‌الله راوندی است که آن را از پدرش سید ضیاءالدین ابوالرضا فضل‌الله راوندی، عالم و ادیب برجسته شیعه امامی در سده ششم ـ که می‌دانیم نقش مهمی در روایت کتاب نهج‌البلاغه داشته ـ روایت کرده است.

گفتنی است نسخه‌ای از این مناجات را آقای فخرالدین نصیری امینی به نام مناجات الهیات در سال 1343 به صورت عکسی منتشر کرده است. آقای سعیدرضا علی عسکری نیز متن تصحیح شده آن را با مقابله با سایر نسخه‌ها و تحریرهای دیگر آن در سایر منابع، در مقاله‌ای به عنوان «المناجاة الالهیّات» در مجموعه میراث حدیث شیعه (به کوشش: مهدی مهریزی و علی صدرایی خوئی، دفتر دوم، 1378، ص53-88) منتشر کرده است.