وحدت و تقريب مذاهب در آثار منتشر شده پژوهشكده حج و زيارت

اسلام به عنوان مكتبي جامع و جاويد،‌‌ همان گونه كه عرصه دعوت خويش را به قوم و ملتي خاص محدود نكرده است، اتحاد امت اسلامي را نيز در صدر برنامه‌هاي سياسي و اجتماعي خويش قرار داده و عقد اخوت ديني را ميان فرزندان امت اسلام جاري كرده است. در نظر اين آيين الهي، يكي از زيبا‌ترين و والا‌ترين مفاهيم ديني، ‌مفهوم وحدت و برادري است؛ برادري و وحدتي كه پيامبر رحمت در استمرار رسالت ديگر انبياي عظام براي جوامع بشري به ارمغان آورده است.

توجه به وحدت و انسجام اسلامي و راهكارهاي آن از جمله تقريب مذاهب از موضوعاتي است كه نويسندگان متعددي درباره‌اش قلم زده‌ و بر ضرورت آن تأكيد ورزيده‌اند. در اين گزارش كوتاه، كه به مناسبت فررسيدن ميلاد پيامبر اعظم (ص) و هفته وحدت تقديم خوانندگان مي‌شود، گزيده‌اي از مجموعه آثاري كه در اين ارتباط در پژوهشكده حج و زيارت به نگارش درآمده‌اند، معرفي شده‌اند.

حج و امت اسلامي

محسن محمدي، ۱۳۹۴، ۲۴۰ص، وزيري.

در اين كتاب تحليل امت اسلامي و بررسي ارتباط آن با حج به عنوان يكي از مهم‌ترين عبادات اجتماعي اسلام، موضوع بررسي نويسنده قرار گرفته است. مطالب اين كتاب در هفت بخش سامان يافته است كه عبارتند از: آثار و ظرفيت‌هاي حج در تقويت امت اسلامي؛ حج، تبليغ ديني و امت اسلامي؛ ظرفيت‌هاي اقتصادي حج و امت اسلامي؛ مواجهه امت اسلامي و غرب، (بررسي ظرفيت‌هاي برائت از مشركين در انسجام امت اسلامي)؛ حج، فلسطين، بيداري اسلامي؛ نظام ارتباطات امت اسلامي در حج؛ حج و انقلاب اسلامي ايران.

اشتراكات شيعه و اهل سنت در عقيده مهدويت

جواد جعفري، ۱۳۹۳، ۹۶ص، رقعي.

اين تحقيق، به برخي نقاط مشترك ميان شيعه و سني در مسئله مهدويت مي‌پردازد. بي‌شك، مراجعه به منابع روايي شيعه و اهل‌سنت و استخراج روايات مشترك، به روشني گوياي اشتراك فراوان و وحدت نظر جهان اسلام در آموزه بالنده مهدويت است. موارد مشترك ميان فرق اسلامي در سه بخش كلي ارائه مي‌شود: بخش اول، مشتركات روايات شيعه و سني درباره شخص امام مهدي (عج). بخش دوم، مشتركات درباره قيام ايشان و بخش سوم مشتركات درباره دوران حكومت امام مهدي (عج)

ائمة اهل البيت (ع) في كتب اهل السنة

حكمت الرحمة، ترجمه آيت الله خزائي، ۱۳۹۲، ۲۴۳ص، وزيري. ‏

اهل‌بيت (ع) همواره نزد مسلمانان جايگاه ويژه‌اي داشته‌اند و مناقب و فضايل ‏آنان در كتاب‌هاي شيعه و اهل‌سنت درج شده است. ازاين‌رو ‏بررسي ديدگاه ‏اهل‌سنت درباره اهل‌بيت (ع)، مي‌تواند يكي از راه‌هاي تقريب ميان دو فرقه ‏اصلي اسلامي، يعني شيعه و اهل‌سنت، باشد. ‏كتاب ‏پيش رو در يازده فصل و يك بخش پاياني سامان يافته است. در دو ‏فصل نخست كتاب، برخي آيات و روايات مربوط به شأن و منزلت ‏اهل‌بيت (ع) ‏آورده شده و در فصول ديگر به نقل سخنان علما و بزرگان اهل‌سنت درباره ‏فضايل اهل‌بيت پرداخته‌ است. نويسنده تنها به رواياتي ‏اشاره كرده‌ كه از ‏نظر علماي اهل‌سنت صحيح است و جز در برخي موارد، آن هم براي شاهد و ‏نمونه، از نقل روايات ضعيف نزد آنان ‏خودداري كرده‌ است. ‏ نويسنده در آغاز فصل پاياني كتاب، كه به امام مهدي (عج) اختصاص داده، ‏با اشاره به مسئله مهدويت در ‌انديشه ‏اسلامي، موضوع ولادت حضرت ‏مهدي (عج) براساس سخنان اهل‌سنت را بررسي كرده‌ است. ‏در اين كتاب براي معرفي هر امام در ابتداي هر ‏فصل، تنها از روايات اهل‌سنت ‏استفاده نشده، بلكه از روايات شيعه نيز بهره گرفته‌ تا كتاب از شكل ‏احتجاج و مجادله خارج شود. نويسنده در ‏بخش پاياني كتاب نيز مسئله تمسك به ائمه ‏اهل‌بيت (ع) را بيان كرده است. ‏

راه وحدت امت اسلامي

سيدعبدالحسين شرف‌الدين، ترجمه و تعليق احمد صادقي اردستاني، ۱۳۹۰، ۲۸۳ص، وزيري.

ترجمه فارسي الفصول المهمة في تأليف الامة نوشته سيد عبدالحسين شرف‌الدين موسوي جبل عاملي برپايه چاپ هفتم آن است. كتاب علامه شرف‌الدين را مي‌توان از مهم‌ترين و اصيل‌ترين منشورهاي هم‌بستگي امت اسلامي به شمار آورد. مطالب كتاب در سيزده فصل با اين عنوان‌ها تنظيم شده‌اند: روايت‌ها و آيه‌هاي قرآن كريم؛ مفهوم واقعي اسلام و ايمان؛ مرز اسلاميت؛ ايمان برادران اهل‌سنت؛ يكتاپرستان اهل نجات و سعادتند؛ فتواهاي اهل‌سنت بر نجات اهل توحيد؛ روايت‌هاي عامه، به شيعه بشارت مي‌دهد؛ سرانجام استنباط و تأويل گران؛ شواهد و مصاديق ديگري از تأويل؛ آيا مي‌توان شيعه را تكفير كرد؛ برائت شيعه از اتهام‌ها؛ پرهيز از اختلاف و روش صحيح تحقيق؛ علل فاصله‌گيري شيعه و اهل‌سنت.

شيعه‌شناسي، آشنايي با مذاهب اسلامي، وحدت اسلامي و پاسخ به شبهات

عبدالكريم بي آزار شيرازي، به كوشش بشير سليمي، ۱۳۸۹، ۱۲۶ص، وزيري.

اين كتاب كه براي كارگزاران حج و زيارت تدوين شده است، دروسي در زمينه شيعه‌شناسي، آشنايي با مذاهب اسلامي و وحدت اسلامي برپايه نُه سخنراني استاد بي‌آزار شيرازي در بردارد. خلاصه دروس، نمونه سؤالات تشريحي و تستي و متون درس‌ها در آن آمده است و برخي از عنوان‌هايش چنينند: شيعه از نظر قرآن و حديث؛ اثبات امامت ائمه: صحابه و موضع شيعه در مورد نقل حديث از ايشان؛ مذاهب اهل‌سنت؛ توسل و وسيله و وحدت اسلامي گامي فرا‌تر از تقريب.

الاخوة الاسلامية في منظار ائمة اهل‌البيت

باقر شريف قرشي، ۱۳۸۶، ۵۶ ص، جيبي.

به بررسي شاخص‌هاي برادري (و اخوت) در اسلام از منظر امامان اهل‌بيت: مي‌پردازد. نويسنده در آغاز هويت مسلمان را بيان كرده؛ آن‌گاه ويژگي‌هاي برادري را در اسلام برشمرده است. حقوق مسلمانان بر يكديگر، عوامل پيوستگي و دوستي و تفرقه مسلمانان، از ديگر بحث‌هاي اين كتاب است.

مذاكرات في التقريب والوحدة: المنهج التقريبي السليم

مرتضي علي باشا، ۱۴۲۹ق، ۳۱ص.

به بررسي مفهوم تقريب مذاهب و راه‌هاي نزديك‌تر شدن مذاهب اسلامي به يك‌ديگر مي‌پردازد. نويسنده با بررسي شخصيت‌ها و نهادهاي مؤثر در تقريب مذاهب، وظايفشان را برمي‌رسد.

مشكلة التقريب و ازمة المقاربات

ادريس هاني، ۱۴۲۹ق، ۳۰ص، جيبي.

بر ضرورت تقريب مذاهب به يك‌ديگر از ديد تاريخي و بر تقريب آن‌ها در اصول تأكيد مي‌كند.

مجموعه گفتمان‌هاي مذاهب اسلامي

محمدتقي فخلعي، ۱۳۸۳، ۳۶۰ص، وزيري.

دفتر اول از مجموعه گفتمان‌هاي مذاهب اسلامي است كه در دو فصل به گفتمان تقريب و عقيده مي‌پردازد و عنوان‌هايش چنينند: گفتمان تقريب، گفتمان امامت و خلافت، ويژگي‌هاي امام، اهل‌البيت محل تلاقي است، گفتمان اثناعشريّت، گفتمان مهدويت، گفتمان عدالت صحابه و تحريف‌ناپذيري قرآن.

تجلي وحدت؛ تبيين حكم امام بر حضور شيعيان در نمازهاي حرمين شريفين

محمد صادق نجمي، چاپ سوم، ۱۳۸۱، ۸۰ص، پالتويي.

حكم امام خميني= را درباره اهميت و ضرورت حضور شيعيان در نمازهاي حرمين شريفين تبيين مي‌كند و ويژگي‌هاي مختلف آن را توضيح مي‌دهد. نويسنده پس از اشاره‌اي به انديشه‌هاي امام متن آن حكم را درج كرده؛ سپس دلايل مذهبي، شرعي، سياسي و اجتماعي آن را شرح كرده است.

در ساحل تقريب

جعفر سبحاني، ۱۳۷۹، ۹۹ص، پالتويي.

به بررسي آراي كلامي شيعه به‌ويژه درباره زيارت و توسل مي‌پردازد. اين كتاب حاصل دو سخن‌راني مؤلف در جلسات آموزشي ـ توجيهي روحانيان و معين‌هاي كاروان‌هاي حج است. مؤلف در اين اثر تلاش مي‌كند تا غبار ابهام را از برخي از اصول عقيدتي بنشانَد و مشتركات مذاهب را ارج نهد و ويژگي‌هاي عقيدتي شيعه را با برهان و دليل روشن كند. پيدايي شيعه، مصونيت قرآن از تحريف، تهمت تكفير صحابه، اقامه دو نماز در يك وقت، سجده بر تربت و عوامل مؤثر در تقريب مسلمانان، از فصل‌هاي كتابند.

اهميت حفظ وحدت در كنگره اسلامي حج

بي‌تا، ۲۳ص، رقعي.

به بررسي حج از منظر تأثيرات سياسي آن مي‌پردازد و اهميت حفظ وحدت را در آيين حج بر اساس آيات قرآن و بيانات برخي از انديشه‌ورزان مسلمان همچون امام خميني، مقام معظم رهبري و شهيد مطهري بازگو مي‌كند.

مقالات

از نگاهي ديگر: فرهنگ وحدت از ديدگاه قرآن و نهج البلاغه

سيد ابراهيم سيدعلوي، ميقات حج، شماره ۷، بهار ۱۳۷۳.

اسرار و معارف حج: محورهاي وحدت

عبدالله جوادي آملي، ميقات حج، شماره ۷۶، تابستان ۱۳۹۰.

گفتگو: وحدت و همبستگي مذاهب اسلامي - گفتگوي آيت الله هاشمي رفسنجاني و شيخ يوسف قرضاوي در شبكه

ميقات حج، شماره ۵۹، بهار ۱۳۸۶

عناصر مؤثر در تقريب مسلمانان

جعفر سبحاني، ميقات حج، شماره ۳۲، تابستان ۱۳۷۹.

حج ابراهيمي و تقريب مذاهب اسلامي

محمد محمدي ري شهري، ميقات حج، شماره ۵، پاييز ۱۳۷۲

دعوت به وحدت در مركز توحيد

ميقات حج، شماره ۶۴، تابستان ۱۳۸۷

وحدت ضروري‌ترين نياز امت اسلامي (سخنان رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام در جمع شيعيان مدينه)

ميقات حج، شماره ۶۴، تابستان ۱۳۸۷

نقش حج در تقريب مذاهب اسلامي

نادعلي صالحي، ميقات حج، شماره ۳۰، زمستان ۱۳۷۸

تقريب بين شيعه و سني در مناسك حج

عبدالكريم بي‌آزار شيرازي، ميقات، شماره ۱، زمستان ۱۳۷۱

اسلام به عنوان مكتبي جامع و جاويد،‌‌ همان گونه كه عرصه دعوت خويش را به قوم و ملتي خاص محدود نكرده است، اتحاد امت اسلامي را نيز در صدر برنامه‌هاي سياسي و اجتماعي خويش قرار داده و عقد اخوت ديني را ميان فرزندان امت اسلام جاري كرده است. در نظر اين آيين الهي، يكي از زيبا‌ترين و والا‌ترين مفاهيم ديني، ‌مفهوم وحدت و برادري است؛ برادري و وحدتي كه پيامبر رحمت در استمرار رسالت ديگر انبياي عظام براي جوامع بشري به ارمغان آورده است.

توجه به وحدت و انسجام اسلامي و راهكارهاي آن از جمله تقريب مذاهب از موضوعاتي است كه نويسندگان متعددي درباره‌اش قلم زده‌ و بر ضرورت آن تأكيد ورزيده‌اند. در اين گزارش كوتاه، كه به مناسبت فررسيدن ميلاد پيامبر اعظم (ص) و هفته وحدت تقديم خوانندگان مي‌شود، گزيده‌اي از مجموعه آثاري كه در اين وادي در پژوهشكده حج و زيارت به نگارش درآمده‌اند، معرفي شده‌اند.