نوشته محسن قائمی (استادیار مدعو دانشکاه علوم اسلامی رضوی و مدرس حوزه علمیه قم)
پژوهشنامه حج و زیارت، شماره 10، پاییز 1399
گردشگری، بسته به مقاصد و انگیزههای گردشگر، اصول و انگارههای متفاوتی از حیث حقوقی مییابد. گرچه به دلیل موضوعه نبودن قواعد حقوقی زیارت، تحلیل حقوقی حقهای زائران با گزارههایی بیشتر دکترینال و نیز عرفی همراه است، با این وجود به نظر میرسد عمده قواعد حقوق بینالملل گردشگری و اقتضائات حقوق بشری آزادی بیان، مذهب و عقیده در خصوص زائران بقیع قابل اجرا باشد. بر این اساس مسئله تحقیق حاضر، نخست تبیین ماهیت منطقه بقیع در چارچوب حقوق بینالملل، و سپس بررسی تکالیف دولت عربستان و برابر آن، حقها و آزادیهای زائران با تأکید بر عملکرد عربستان است.
نگاشته پیش رو مبتنی بر روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانهای، ماهیت سرزمین بقیع را از قبیل منطقه بینالمللی (در صورت پیگیری) میداند و ضرورت برخورداری از حقوقی همچون رفتار برابر، حق کرامت، حق بروز رفتارهای تمدنی و آزادی ورود و خروج را مسلم میانگارد.