بررسی فقهی حضور بانوان در راهپیمایی اربعین

نوشته لیلا ثمنی (استادیار پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا (س)) و معصومه شهریاری (دانشجوي کارشناسي ارشد فقه و حقوق خانواده دانشگاه شهيد مطهري)

پژوهشنامه حج و زیارت، شماره ۱۰، پاییز ۱۳۹۹

مسئله حضور یا عدم حضور بانوان در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی، از مسائل مناقشه‌برانگیزی است که از دیرباز محل بحث فقها بوده است. یکی از این فعالیت‌ها حضور بانوان در پیادهروی اربعین است. در این زمینه به طور کلی می‌توان آرای فقها را به سه دسته تفکیک کرد: گروهی حضور بانوان را در راهپیمایی اربعین حرام می‌دانند. در مقابل، گروهی قائل به جواز حضور بانوان در این مراسم، و دسته سوم قائل به رجحان حضور بانوان در پیادهروی اربعین هستند. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و به صورت اسنادی، ادله قائلین سه دیدگاه را ارزیابی و نقد کرده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این امر است که دلیل قاطع و خدشه‌ناپذیری بر عدم مشروعیت حضور بانوان در مراسم اربعین در دست نیست. همچنین دلایلی وجود دارد که جواز را به عنوان حکم اولی تأیید می‌کند. نتیجه اینکه در صورت عروض عناوین ثانوی بر حضور زنان در راهپیمایی اربعین همچون وقوع در مفسده، حکم ثانوی، حرمت است و در صورت عروض عنوان ثانوی همچون وجوب حفظ عزت مسلمانان و جامعه مسلمانان و زنده نگه داشتن مکتب امام حسین(ع)، حکم ثانوی، رجحان حضور بانوان در راهپیمایی است و این رجحان در شرایطی ممکن است تا حد ضرورت و وجوب کفایی پیشروی کند