گردهمایی بین المللی «بقیع، حرم اهلبیت(ع) و اصحاب پیامبر(ص)» برگزار شد

گردهمایی بین المللی «بقیع، حرم اهلبیت(ع) و اصحاب پیامبر(ص)» همزمان با فرا رسیدن هشتم شوال، سالروز تخریب بارگاه ملکوتی و متبرک ائمه بقیع (ع) به دست وهابیون، به همت پژوهشکده حج و زیارت و با همکاری کمیته فرهنگی ستاد اربعین و با حضور نخبگان حوزه و دانشگاه روز چهارشنبه ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ در ساختمان حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت در قم به صورت مجازی و نیمه حضوری و با رعایت پروتکل های بهداشتی برگزار شد.

در این همایش نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت و جمعی از اندیشمندان جهان اسلام درباره بقیع و تخریب آن سخنرانی کردند.

دکتر علیزاده: بزرگداشت شخصیت های مدفون در بقیع ضروری است

نخستین سخنران این همایش، دکتر میرزا علیزاده رئیس پژوهشکده حج و زیارت بود. ایشان بزرگداشت شخصیت های مدفون در بقیع را ضروری خواند و با اشاره به سالروز تخریب بقیع، گفت: این مصیبت بزرگی است که باید داستان آن را همواره نقل کرد و بر آن گریست.

وی با بیان اینکه بقیع برای همه مسلمانان بلکه بشریت حائز اهمیت فراوان و ویژه است، افزود: به واسطه این اهمیت، لازم است که همه مسلمانان در نقاط مختلف جهان برای حفظ این نماد هویتی خود تلاش کنند و نگذارند که صدمه و آسیبی بر این نماد اسلامی وارد شود.

ایشان با اشاره به سالروز تخریب بناهای تاریخی قبرستان بقیع از سوی حاکمان وهابی، گفت: این مصیبت بزرگی است که باید داستان آن را همواره نقل کرد و بر آن گریست.

رئیس پژوهشکده حج و زیارت با اشاره به اهمیت بقیع، جایگاه دینی این مرکز مقدس و بنای تاریخی آن را مورد بررسی قرار داد و دفن وجود ذوات مقدس اهل بیت (ع) در این مکان را نزد مسلمانان دارای احترام خواند.

دکتر علیزاده افزود: همان گونه که سنت پیامبر در تفسیر حجت است، به همان شکل نیز سنت اهل بیت (ع) در تفسیر حجت است، بنابراین آن الگو بودنی که خدا در قرآن فرموده، برای اهل بیت (ع) نیز صادق است.

وی با بیان اینکه تمام صفات و ویژگی های پیامبر اکرم(ص) را حضرت علی (ع) بدون کم و کاست دارد به جز اینکه پیامبر نیست، به بررسی اعتقاد به نصب یا انتخاب ائمه اطهار (ع) از سوی مسلمانان پرداخت.

رییس پژوهشکده حج و زیارت بزرگداشت شخصیت های مدفن در بقیع را ضروری خواند و از نخبگان جهان اسلام خواست که با هم اندیشی یکدیگر برای بازپس گرفتن حرمین شریفین از چنگال وهابیون، تلاش کنند.

وی تصریح کرد: جامعه اسلامی با نشست‌ها و کنگره‌ها در این زمینه راهکارارائه دهند و نخبگان دانشگاهی و حوزوی عربستان این روش حکومت‌داری را به نقد بکشند.

دکتر علیزاده در پایان ابراز امیدواری کرد که نقش امام و صحابه منتجب در جامعه به جایگاه حقیقی و عینی خود برسد.

حجت الاسلام والمسلمین نواب: اسناد و حقایق تخریب بقیع باید برای مردم بیان شود

سخنران بعدی این نشست علمی، حضرت حجت الاسلام والمسلمین نواب، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت بود. ایشان ضمن سخنانی بر ضرورت روشنگری مسائل و موضوعات مرتبط با بقیع و تخریب آن تأکید کردند.

سرپرست حجاج ایرانی در ابتدا ضمن اشاره به مقابله پیامبر گرامی اسلامی با تلاشهای یهودیان در تخریب اسلام و مسلمانان، بیان داشتند: بخشی از بقیع امروز، قبرستانی بود که برخی از یهودیان در آن مدفون بودند. بعد ازآنکه پیامبر (ص) در مدینه حضور یافت، مورد توجه پیامبر قرا گرفت. نبی مکرم از توجه به این مکان دو هدف داشتند: اول فرهنگ‌‌سازی زیارت و دوم آموزش‌هایی که ایشان در بقیع میدادند، از جمله یاد مرگ انداختن افراد و سخن گفتن با اموات.

حجت الاسلام والمسلمین نواب در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه بقیع کانونی سرشار از ذوات مقدس است به حضور قبور ائمه(ع)، مادران مومنین، دختران پیامبر(ص)، اصحاب پیامبر(ص)، تابعین، محدثین، مفسرین و... در این مکان اشااره کردند و ضمن ابراز افسوس و گلایه بیان کردند که اگر چنین کهکشانی از این انسان‌های پاک در هر کجای دنیا باشند، قدرشان دانسته می‌شد. بر همین اساس ایشان خواستار اهتمام بیشتر در شناساندن مدفونین در بقیع شدند.

نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در ادامه ضمن طرح این پرسش که: "چه کنیم درباره بقیع؟" ، ضرورت بیان و گزارش حرکت شوم وهابیوین در تخریب این قبرستان را بیان کردند. ایشان ضمن قدردانی از تلاش حجت الاسلام والمسلمین سیدعلی قاض عسکر در تألیف کتاب "غربت بقیع"، انتشار بیشتر چنین پژوهشهایی را خواستار شدند. ایشان در ارتباط با انتشار اسناد مرتبط با بقیع بیان کردند که: اگر حقایق بقیع برای مردم گفته شود، مردم متوجه بسیاری از مسائل میشوند.

ایشان در ادامه مطالبی درباره ریشه های تخریب بقیع بیان کردند. در همین رابطه ایشان به تلاشهای صهیونیسم در اختلاف انداختن بین مسلمانان از طریق سخره گرفتن اعتقادات مسلمانان، تخریب بقیع، تخریب قبرستان ابوطالب و... اشاره داشتند. وی روشنگری و انتشار اسناد و مدارک این تلاشها را ضروری دانستند.

حجت الاسلام والمسلمین قاضی‌عسکر: آگاهی‌بخشی در رابطه با بقیع بسیار مهم و ضروری است

پخش پیام تصویری حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر، رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از دیگر برنامه های این مراسم بود. ایشن در این پیام بر ضرورت توسعه موضوعات پژوهشی پیرامون مسأله بقیع تأکید کرد و گفت: در رابطه با قبرستان بقیع احادیث و روایات ارزشمندی وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی با اشاره به دفن ائمه معصومین(ع) و چهره های درخشانی از صحابه و یاران پیامبر(ص) در قبرستان بقیع، خاطرنشان کرد: چهره های نورانی مدفون در بقیع باید به خوبی شناخته شوند تا جایگاه و منزلت این سرزمین به ویژه در نزد شیعیان هرچه بیشتر شناخته شود.

رئیس شورای عالی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان اینکه شناخت پیشینه تاریخی شهرهای مکه و مدینه و قبرستان بقیع بسیار اهمیت دارد، تصریح کرد: سعودی‌ها از زمان به حکومت رسیدن در عربستان، جنایات فراوانی را رقم زدند که تخریب قبور بقیع یکی از آنهاست و باید تحولات در این دوره مورد پژوهش قرار بگیرد.

وی با اشاره به اعتراضات گسترده شیعیان و مسلمانان در بسیاری از کشورهای اسلامی در رابطه با تخریب بقیع، گفت: باید بررسی های لازم صورت بپذیرد که چرا این اعتراضات و تلاش برای بازسازی قبور ائمه بقیع راه به جایی نبرده و بقیع از غربت خارج نشده است.

حجت الاسلام قاضی عسکر با بیان اینکه باید اسناد و مدارک مرتبط با بقیع و تلاش‌های بسیاری که برای مرمت این سرزمین صورت گرفته است، جمع آوری شود، گفت: یکی از کارها و فعالیت هایی که باید به صورت ویژه انجام شود، فرهنگ‌سازی زیارت و تعامل شیعه و سنی در این رابطه است.

آیت الله قائنی: مبانی فکری و اعتقادی عاملان تخریب بقیع باید مورد برسری قرار گیرد

از دیگر سخنران های این گردهمایی آیت الله محمدی قائنی، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بود. ایشان با اشاره به تخریب قبور بقیع، عنوان کرد: موضوع تخریب قبرستان بقیع، سابقه تاریخی و زیربنای اعتقادی دارد.

این نویسنده و پژوهشگر عرصه حج و زیارت تصریح کرد: تخریب مضجع شریف حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام که بعد از شهادت آن حضرت اتفاق افتاد، زیربنای اعتقادی و مذهبی نداشت، بلکه به خاطر محو نور الهی و بدون هیچ استدلالی صورت گرفت، چون قبر حضرت امام حسین علیه‌السلام، عَلَمی بود از اعلام الهی که منشأ جذب انسان‌های آزاده و موجب ماندگاری آن حادثه عظیم تاریخی در اذهان همه آزادگان بود که دشمنان اهل بیت علیهم‌السلام این عمل شنیع را انجام دادند.

آیت الله قائنی ادامه داد: آنچه در قضیه بقیع اتفاق افتاد و اختصاصی به قضیه بقیع نداشت و قبور دیگر اولیا نیز هدف و مورد هدم قرار گرفت، زیربنای اعتقادی داشت و عاملان این موضوع، وظیفه شرعی و دینی خود می‌دانستند که قبور بقیع را مورد هدم قرار دهند.

وی یادآور شد: این حادثه که بیش از ۹۰ سال پیش توسط وهابیت اتفاق افتاد و در ادامه آن، داعشی‌ها احیاگر آن دوره و نمایانگر همان فکر و عقیده بودند و به همان بهانه‌هایی که در آن عصر بود، این عمل در عراق و شامات تکرار شد.

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: با توجه به اینکه این اتفاق به عنوان زیربنای فکری و عقیدتی رخ داده است، برای تقابل با این قضیه باید مبانی اعتقادی مورد توجه قرار گیرد و اهل علم و فضل و پژوهش این موضوع را تبیین کنند و به این موضوع توجه کنند که آیا این کار درستی است و مبانی فکری اهل سنت و تراث تاریخی و حدیثی اهل سنت چنین اقتضائاتی دارد که قبور اولیا مورد هدم قرار گیرد و حتی مزار حضرت رسول استثنایی ندارد؟

آیت الله قائنی اضافه کرد: بهانه آنان شاید این است که در توان آنان در این خصوص نبوده و نیست و البته آرزویی است که اولیای آنها اظهار کردند که امید به محو این اثر دارند. بر همین اساس، سال گذشته برخی پژوهشگران پیشنهاد کردند که در رابطه با مسئله بقیع، مختصری پژوهش داشته باشیم تا خدمتی در این مسیر باشد. ما این بحث را جدای از بحث تقابل مذهبی می‌بینیم که تراثی که از اهل سنت و متون اهل سنت وجود دارد، آیا چنین فکر و مطلبی را به دنبال دارد یا نه؟

وی بیان داشت: ما متون اهل سنت را جمع آوری کردیم و زیربنای فکری آنان را مورد بررسی قرار دادیم، از دو ناحیه بحث را دنبال کردیم، هیچ مسلمانی تردیدی در اعتبار اقوال امامان ندارد و ما ائمه معصومین را به عنوان جزئی از مسلمانان و راویان احادیث در نظر گرفتیم؛ اگر به عصمت و امامت حضرت علی علیه‌السلام توجه نکنیم، صحابی بودن امام علی علیه‌السلام را می‌توانیم مد نظر قرار دهیم، ما روایات اهل سنت را بررسی کردیم و مشاهده کردیم که هیچ روایتی دلالت بر این مسئله ندارد.

این نویسنده و پژوهشگر عرصه حج و زیارت افزود: یک روایت از پیامبر اسلام صلّی‌الله‌علیه‌وآله وجود دارد که بنای قبور به عنوان مساجد جایز نیست، نباید قبر را به گونه ای مشرف بسازد و چند متر ارتفاع داشته باشد؛ یعنی ساختن قبر این است که با سنگ و آجر متصل به زمین بسازند. در روایات داریم قبری را که می‌سازید از زمین به اندازه چهار انگشت و یک وجب فاصله داشته باشد و خاکی را که از قبر درمی آورید، بیشتر از آن در قبر قرار داده نشود.

آیت الله قائنی تصریح کرد: ضریح بقاع متبرکه هر مقدار ارتفاع داشته باشد، قبر محسوب نمی شود، بلکه ساخته روی قبر است و دیوارها و رواق و حرم‌ها به عنوان حریم قبر هستند. منظور از ساختن مسجد و معبد در اطراف قبر غیر از ساختن حرم است، اما حریمی که سرما و گرما را از زائر دور کند و محلی برای حضور زائر باشد، اشکال ندارد.

وی با اشاره به کتب اصولی مراجع و سیره مسلمین، عنوان کرد: سیره به عنوان دلیل قاطع که از نظر ما شیعیان و اهل سنت بالاتر از اجماع است و اگر در برخی کتب عنوان نشده، چون کمتر از سیره را گفتند معتبر است و اجماع بخشی از سیره است.

این نویسنده و پژوهشگر عرصه حج و زیارت ادامه داد: بنای حول و اطراف قبر اگر در حد شرک و کفر باشد، آیا مقبول است که سیره مسلمین بر این جهت باشد که اگر اینگونه بود، تابعین و صحابه به این موضوع اعتراض می‌کردند و ائمه معصومین علیهم‌السلام نیز اگر انحرافی مشاهده می‌کردند، قطعا تقیه نمی کردند و نسبت به آن موضع خویش را اعلام می‌کردند.

آیت الله قائنی با اشاره به تخصیص بردار بودن هر عامی، تصریح کرد: با توجه به پژوهش انجام شده، هیچ فردی از نظر فکری و زیربنای اعتقادی جرئت نمی‌کند بگوید هدم قبور وظیفه شرعی است و زیارت قبور کفر است.

حجت الاسلام والمسلمین نجاتی: گفتمان بقیع در جامعه نخبگانی کشور و جهان اسلام نیازسنجی شود

در انی همایش مسئول واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت خواستار نیازسنجی درباره گفتمان بقیع در جامعه نخبگانی کشور و جهان اسلام شد.

حجت‌الاسلام دکتر محمد‌سعید نجاتی، مدیر واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت گفت: اگر نیازسنجی درباره گفتمان بقیع در جامعه نخبگانی کشور و جهان اسلام مطرح شود، خاطره جهان اسلام نسبت به هتک حرمتی که صد سال قبل صورت گرفته است، فعال خواهد شد.

ایشان افزود: با فعال شدن زیرساخت‌های علمی مطالعه بقیع و زمینه‌های آن با بال هنر و رسانه به دنبال نهادینه کردن و احیای خاطره حرم تخریب شده ائمه بقیع(ع) و اصحاب پیامبر(ص) در بقیع هستیم.

وی در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره آثار تولید شده در طول یک سال اخیر درباره «بقیع» در پژوهشکده حج و زیارت پرداخت و گفت: نظام‌نامه پژوهشی درباره «بقیع» به کمک بزرگان حوزه و دانشگاه تدوین شده است.

مسئول واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت اظهار داشت: نخستین اولویت در این نظامنامه، سندپژوهی بود که البته با واقعه‌ای در تاریخ معاصر مواجه بودیم که هنوز اسناد آن جمع‌آوری نشده بود؛ در حالی که یک کنشگر و تحلیل‌گر باید ابتدا اسناد را در دست داشته باشد.

وی با بیان اینکه اسناد در داخل و خارج کشور جمع آوری نشده بود اما قدم اول گردآوری این اسناد با اولویت منابع داخلی صورت گرفت، گفت: سال گذشته "مجموعه اسناد بقیع"، "بقیع در آیینه اشعار فارسی" و "بقیع در سفرنامه‌های قاجاری" و "مجموعه داستان‌های بقیع" منتشر شد.

مدیر واحد بقیع پژوهی پژوهشکده حج و زیارت با اشاره به آثاری که در گردهمایی «بقیع، حرم اهلبیت و اصحاب پیامبر اکرم» رونمایی می‌شوند، خاطرنشان کرد: در کنگره صدمین سال تخریب بقیع که دو سال آینده برگزار می‌شود، این مجموعه اسناد به صورت کامل تدوین و ارائه خواهد شد.

در پایان این گردهمایی، کتاب های «غربت بقیع» اثر سیدعلی قاضی‌عسکر، «مجموعه اسناد تخریب بقیع» به کوشش علی احمدی، «مشروح مذاکرات مجلس ملی و سنا درباره بقیع» از رضا تقی زاده و «بررسی جامعه شناسی شعائر بقیع در سفرنامه های قاجاری» اثر زهرا سادات کشاورز رونمایی شدند.