اوضاع فرهنگی و اجتماعی حرمین شریفین در دوره ممالیک (۶۴۸-۹۲۳ق)

حرمین شریفین نزد مسلمانان از جایگاه والایی برخوردار بوده و این کانون‌های مقدس در طول تاریخ اسلام، کارکرد‌ها و نقش‌های متعددي داشته‌اند. یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آنها کارکرد‌ فرهنگی است. در تحقیق پیش رو به اوضاع سياسي اجتماعي و فرهنگی حرمین شریفین در دوره ممالیک (۶۴۸ ـ ۹۲۳ق.) پرداخته شده است. مؤلف در این اثر کوشیده تا با تکیه بر داده‌های برگرفته از منابع تاریخی و برخی کتب تراجم که مربوط به دوره یاد شده است، علاوه بر بررسي اوضاع سياسي و اجتماعي، اوضاع فرهنگی حرمین شریفین در دوره‌ مماليک را ردگیری نماید. وقف، مراکز تعلیمی، خاندان‌های علمی، رحلات علمی و معماری در حرمین، از محورهای مورد بررسی در این پژوهش است.

بايد توجه داشت که دولت ممالیک افزون بر تسلط بر مصر و شام، در مدت حکومت طولانی خود، بر حرمین شریفین نیز سیادت داشت و امیران مکه مکرمه و مدینه منوره تحت‌الحمایه دولت ممالیک بودند. سلاطین و کارگزاران ممالیک، با انگیزه‌های مختلف ازجمله کسب مشروعیت و نیز برای تداوم نفوذ خود در حرمین، اقدامات قابل توجهی را در این کانون‌های مقدس انجام دادند. ساختن مدارس و رباط‌ها و حمایت از دانشمندان و خاندان‌های علمی، از آن جمله است.