اولین کارگاه آموزشی «اعتبارسنجی منابع حدیثی فریقین» برگزار شد

کارگاه آموزشی «اعتبارسنجی منابع حدیثی فریقین» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم طباطبائی و حضور پژوهشگران پژوهشکده حج و زیارت و پخش در فضای مجازی روز دوشنبه ) 24 آبان 1400 ) ساعت 10 صبح برگزار گردید.

در ابتدای این جلسه دبیر جلسه به اهداف این کارگاه و ضرورت آشنایی محققین با رتبه‌بندی منابع روایی و مشخص شدن درجه اعتبار هر یک از کتب روایی در استناد دهی به این منابع اشاره کرد و در ادامه حجت الاسلام والمسلمین طباطبایی به ارائه بحث پرداختند.

ایشان منابع معرفتی اسلام را : کتاب ، سنت و عقل بیان کردند و اجماع را در صورتی که کشف از سنت کند معتبر شمردند.

وی تعریف سنت را عبارت از «ما صدر عن النبی» دانست و در توضیح این مطلب افزود : در زمان حضور معصوم(ع) چون مردم به معصوم دسترسی داشتند سنت پیامبر (ص) را می دیدند و حجت بر آنها تمام بود و به آن عمل می کردند . اما در زمان ما که دسترسی به معصوم ممکن نیست به حکایت سنت دسترسی داریم که از آن تعبیر به « حدیث » می کنیم . حدیث، سنت پیامبر را برای ما حکایت می کند. این احادیث به وسیله بزرگان و اصحاب معصومین (ع) جمع آوری و به عنوان منابع روایی در اختیار ما قرار گرفته است. جمع‌آوری روایات از عصر معصومین (ع) رواج داشته و اصحاب ائمه آثار روائی بسیاری داشته اند.

استاد طباطبایی، ملاک‌های اعتبار حدیث را منبع حدیث، سند حدیث، محتوای حدیث و قرائن بیرونی دال بر صحت حدیث بیان کردند و برای اعتبار منبع تا بیست ملاک را قابل شناسائی دانستند که به دو ملاک آن در این جلسه اشاره کردند:

1. صحت انتساب کتاب به مولف؛ باید انتساب کتاب به مولف اثبات شود. اگر کتابی انتساب آن به مولف قابل اثبات نباشد اعتبار آن اثر کم خواهد شد. مثلا کتاب تفسیر منسوب به امام حسن عسکری ع قابل اثبات نیست بلکه عدم انتساب آن قابل اثبات است از این جهت اگر چه از نظر زمانی تقدم دارد ولی از نظر اعتبار ارزش و اعتبار پائینی دارد. همچنین کتاب مصباح الشریعه اثبات انتساب آن به امام صادق ع مشکل است.

2. شخصیت علمی مولف؛ دومین ملاک اعتبار منبع شخصیت علمی مولف است. شخصیت علمی شیخ صدوق در حدی است که « کتاب من لایحضره الفقیه » را دارای اعتبار بالائی کرده است حتی اگر روایات آن دارای سند نباشد. شیخ صدوق در مقدمه کتاب می نویسد: من روایات این کتاب را از منابع مشهور اصحاب نقل می کنم و طبق آنها فتوا می دهم و حجت بین من و خدای من است.