رونمایی از «مجموعه آثار فاجعه منا»

«مجموعه آثار فاجعه منا» و نرم افزار آن، روز پنجشنبه (25 آذرماه) در مراسم بزرگداشت هفته پژوهش در پژوهشکده حج و زیارت با حضور حضرات آیات و ججج اسلام حسینی بوشهری، سیدعبدالفتاح نواب و سیدعلی قاضی عسکر و نیز آقایان علیرضا رشیدیان و قاضی‌زاده هاشمی رؤسای سازمان حج و زیارت و بنیاد شهید و امور ایثار گران و برخی شخصیت های علمی فرهنگی در قم رونمایی شد.

«مجموعه آثار فاجعه منا» از جمله کلان پروژه‌های پژوهشکده حج و زیارت است که از سال 1397 با پیشنهاد و پیگیری‌های حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی قاضی عسکر، نماینده سابق ولی فقیه در امور حج و زیارت، در دستور کار و تولید قرار گرفت.

در مقدمه این مجموعه آمده است:

در طول تاريخ حجگزاری حوادث گوناگونی روي داده، اما ابعاد هيچ يک همانند «حادثه منا» فاجعه‌بار نبوده‌ است. اين حادثه در دوم مهرماه 1394 شمسی، برابر با دهم ذي‌الحجه 1436 قمری و مصادف با روز عيد قربان در مکه مکرمه، در خيابان 204 از منطقه منا، اتفاق افتاد. در اين حادثه، که از آن به «فاجعه منا» تعبير می‌شود، شمار بسياري از زائران بيت‌ الله الحرام جان باختند و تعداد زيادي هم مجروح شدند. اين واقعه مرگبارترين رويداد تاريخ حج بود و آمار نهايی‌‌ جانباختگان اين حادثه تا چند هزار نيز ذکر شد. بر اساس آمار سازمان حج و زيارت ایران، تعداد جانباختگان ايرانی‌‌ در اين حادثه 464 نفر اعلام شده است.

از زمان انتشار خبر اين واقعه، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های داخلی و خارجی به سرعت به پوشش خبری و انعکاس آن پرداختند. اخبار، گزارش‌ها، گفتگوها، روايت‌ها، مقالات و متونِ ادبی و حماسی بسياري درباره ابعاد اين رويداد در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تا مدت‌ها منتشر می‌شد. نيز، همايش، نشست‌ها و مراسم‌هایی در سطح ملی و بین المللی درباره آن برگزار شد. از طرفی با گذشت زمان و مشخص شدن ابعاد اين حادثه‌ غم‌انگيز، کتاب‌ها و فيلم‌های مستندی با تحليل‌ها و بررسی‌های جامع‌تر درباره آن منتشر گرديد.

به منظور زنده نگه‌داشتن ياد و خاطره شهدای «فاجعه منا» و ماندگاری اين رويداد در تاريخ و نيز تأکيد و فرمايش مقام معظم رهبری مبنی بر اينکه «فاجعه بسيار تلخ و حيرت‌انگيز منا به هيچ وجه نبايد فراموش شود»، پژوهشکده حج و زيارت در راستاي رسالت خود، در سال 1398 پروژه جمع‌آوری اسناد، مدارک و محتواهای توليد شده در ارتباط با اين واقعه را دستور کار قرار داد.

در مرحله‌ جستجو و گردآوري اطلاعات، قريب به پنجاه عنوان کتاب، پانزده پايان‌نامه دانشگاهی، حدود پنجاه مقاله و تحليل علمی، بيش از چهارصد يادداشت و مقاله در نشريات و فضای مجازی، حدود ده هزار صفحه اخبار، گزارش و گفتگوهای‌ منتشر شده در خبرگزاری‌ها و سایت‌های اينترنتی و دویست گزارش تصويری از رويدادهای مرتبط با اين واقعه شناسایی و گردآوری شد و در دستور کار تدوين و مجموعه‌سازی قرار گرفت. خروجی اين کار، مجموعه‌ای 18 جلدی در 13550 (سيزده هزار و پانصد و پنجاه صفحه) شد.

عناوين مجلدات اين مجموعه عبارتند از:
- جلد اول: روزشمار واقعه
- جلد دوم: روايت شاهدان عينی (باز نشر روايت‌های منتشر شده در کتب، نشريات و رسانه‌های فضای مجازی)
- جلدهاي سوم تا ششم: روايت شاهدان عيني (متن مصاحبه با 800 نفر از زائران استان‌های مختلف که در حادثه حضور داشته اند. اين مصاحبه‌ها توسط بعثه مقام معظم رهبري در همان اولین روزهای پس از فاجعه تهيه شده است)
- جلد هفتم: زندگينامه شهدا
- جلد هشتم: ديدگاه‌هاي کارشناسان و تحليل‌گران (که در قالب گفتگو و مصاحبه با رسانه‌ها بيان شده)
- جلد نهم: يادداشت‌ها، تحليل‌ها و گزارش‌هاي منتشر شده در نشريات و رسانه‌ها
- جلد دهم و يازدهم:ديدگاه‌ها و نظرات مقامات، مسئولين و کارگزارن نظام
- جلد دوازدهم: بازتاب فاجعه در سانه‌هاي خارجی
- جلد سيزدهم: مقالات علمي-پژوهشی درباره فاجعه (بررسی‌های فقهي، حقوقی، سياسی، اجتماعی، مديريتی و...)
- جلد چهارده تا شانزده: بازنشر پايان‌نامه‌هاي دانشگاهی
- جلد هفدهم: شامل دو بخش است: بخش اول: اشعار و دلنوشته‌ها / بخش دوم: واکنش‌ها و آثار هنرمندان
- جلد هجدهم: گزارش تصويري از فاجعه و رويدادهای مرتبط با آن

مجموعه آثار فاجعه منا را بايد در زمره کتاب‌هاي مرجع و زيربنايي دانست. اين مجموعه، که آرشيوي از اسناد و مدارکِ يکی از مهمترين رويدادهای حج است، مي‌تواند ابزاری مهم براي پژوهشگران، هنرمندان و تحليلگران جهت خلق توليدات و آثاري جديد در ارتباط با اين رويداد باشد. از طرفی تجميع آثار و روايت‌های مرتبط با يک موضوع، باعث فهم بهتر نسل‌های بعدي از حوادث و رويدادهاي کشور می‌شود.

گفتنی است که در راستای بهره‌برداری مناسب‌تر از این مجموعه، نسخه دیجیتالی این کتاب مرجع نیز در قالب لوح فشرده‌ تهیه و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

در مرایم رونمایی از این مجموعه از پژوهشگران برتر و پیشکسوتان پژوهشکده حج و زیارت نیز تقدیر شد.