شبهه: اعتراض به سکوت در برابر غصب خلافت

شبهه: اعتراض به سکوت در برابر غصب خلافت

از رواياتي که درباره اختلافِ حضرت فاطمه با اميرالمؤمنين _{(علیهما السلام)} ذکر مي‌شود، اين است که وقتي حضرت فاطمه _{(علیها السلام)} براي دفاع از غصب فدک به مسجد رفت، وقتي برگشت، خطاب به اميرالمؤمنين _{(علیه السلام)} فرمود:

اي پسر ابي‌طالب، همچون جنين در شکم، از مردم پنهان شده‌اي و به‌سان متهم خانه‌نشين گشته‌اي. نوک بال‌هاي پرنده شکاري را بريدي؛ ولي به پرواز در آمده است. اين پسر ابي‌قحافه، هديه پدرم و اندک برطرف‌کنندة نياز فرزندانم را به زور از من در ربود و... .^[1]

در اين روايت، حضرت فاطمه _{(علیها السلام)} با اينکه به عصمت امام خويش علم دارد و مي‌داند که او بدون امر الهي و وصيت پيامبر _{(صلی الله علیه و آله)} کاري انجام نمي‌دهد، اعتراض مي‌کند. بنابراين اين اعتراض با عصمت حضرت زهرا _{(علیها السلام)} منافات دارد.

پاسخ شبهه

بر فرض بپذيريم چنين حادثه‌اي واقع شده، حضرت فاطمه _{(علیها السلام)} عملکرد امام علي _{(علیه السلام)} را تخطئه نکرده؛ بلکه ايشان در مقام بيان قبح عمل غاصبان حکومت است؛ يعني در واقع حضرت فاطمه _{(علیها السلام)} به وضعيتي که غاصبان خلافت و فدک پديد آورده‌ بودند و همچنين به سکوت مردم اعتراض مي‌کند؛ نه به سکوت امام خود. حضرت فاطمه _{(علیها السلام)} مي‌داند که امام علي _{(علیه السلام)} از روي ناچاري سکوت کرده است؛ مثل رفتار حضرت موسي _{(علیه السلام)} با برادر خودش هارون، که وقتي از کوه طور برگشت و ديد مردم گوساله‌پرست شدند، با اينکه مي‌دانست برادرش مقصر نيست، الواح را انداخت و موي برادرش را کشيد. اينجا در واقع حضرت موسي _{(علیه السلام)} با اين کار، شدت زشتي کار گوساله‌پرستان را به ايشان نماياند.[2]

ازاين‌رو حضرت فاطمه _{(علیها السلام)} در کنار قبر حمزه سيدالشهدا در جواب محمود بن لبيد که پرسيده بود آيا رسول خدا _{(صلی الله علیه و آله)} پيش از وفاتش، تصريحي بر امامت علي _{(علیه السلام)} داشته است و آيا از طرف ايشان نصّي بر اين مطلب وجود دارد، فرمود: «شگفتا و عجبا! آيا روز غدير خم را فراموش کرده‌ايد؟!» وي عرضه مي‌دارد: «روز غدير را مي‌دانم (و آن انکارناپذير است). از آن اسراري که رسول خدا _{(صلی الله علیه و آله)} شما را از آن باخبر کرده است، مرا آگاه کنيد». فرمود:

خدا را شاهد مي‌گيرم که شنيدم رسول خدا _{(صلی الله علیه و آله)} فرمود: علي بهترين کسي است که او را جانشين خود در ميان شما قرار مي‌دهم. علي، امام و خليفه پس از من است و دو فرزندم (حسن و حسين) و نُه تن از فرزندان حسين، پيشوايان و اماماني پاک و نيک‌اند. اگر از آنها اطاعت کنيد، شما را هدايت خواهند کرد و اگر مخالفت ورزيد، تا روز قيامت بلاي تفرقه و اختلاف ميان شما حاکم خواهد شد.

وي مي‌پرسد: «بانوي من، پس چرا علي _{(علیه السلام)} سکوت کرد و براي گرفتن حقّ خويش قيام نکرد؟» حضرت زهرا _{(علیها السلام)} در پاسخ فرمود: «اي اباعمر، رسول خدا _{(صلی الله علیه و آله)} فرمود: مَثَلِ امام (مثل علي)، همانند کعبه است که مردم به سراغ آن مي‌روند؛ نه آنکه کعبه به سراغ مردم بيايد».

سپس حضرت زهرا _{(علیها السلام)} ادامه داد:

آگاه باش به خدا سوگند اگر حق را به اهلش واگذار، و از عترت رسول خدا _{(صلی الله علیه و آله)} اطاعت مي‌کردند، دو نفر هم [در حکم خداوند] با يکديگر اختلاف نمي‌کردند و امامت، همان‌گونه که پيامبر خدا _{(صلی الله علیه و آله)} معرفي فرمود، از علي _{(علیه السلام)} تا قائم ما، فرزند نهم حسين، از جانشيني به جانشيني ديگر به ارث مي‌رسيد. اما کسي را مقدّم داشتند که خدا او را کنار زده بود و کسي (علي) را کنار زدند که خدا او را مقدم داشته بود. نتيجه آن شد که محصول بعثت را انکار کردند و به بدعت‌ها روي آوردند. آنها هواپرستي را برگزيدند و بر اساس رأي و نظر شخصي عمل کردند. هلاکت و نابودي بر آنان باد.[3]

[1]. فيصل نور، الامامة و النص، ص318؛ طوسي، الامالي، ص683.

[2]. مجلسي، بحار الانوار، ج29، ص324.

[3]. «قُلْتُ هَلْ نَصَّ رَسُولُ الله قَبْلَ وَفَاتِهِ عَلَى عَلِيٍّ بِالْإِمَامَةِ قَالَتْ وَا عَجَبَاهْ أَ نَسِيتُمْ يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍّ قُلْتُ قَدْ كَانَ ذَلِكِ وَ لَكِنْ أَخْبِرِينِي بِمَا أَسَرَّ إِلَيْكِ قَالَتْ أُشْهِدُ الله تعالى لَقَدْ سَمِعْتُهُ يَقُولُ عَلِيٌّ خَيْرُ مَنْ أُخَلِّفُهُ فِيكُمْ وَ هُوَ الْإِمَامُ وَ الْخَلِيفَةُ بَعْدِي وَ سِبْطَايَ وَ تِسْعَةٌ مِنْ صُلْبِ الْحُسَيْنِ أَئِمَّةٌ أَبْرَارٌ لَئِنِ اتَّبَعْتُمُوهُمْ وَجَدْتُمُوهُمْ هَادِينَ مَهْدِيِّينَ وَ لَئِنْ خَالَفْتُمُوهُمْ لَيَكُونُ الِاخْتِلَافُ فِيكُمْ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ قُلْتُ يَا سَيِّدَتِي فَمَا بَالُهُ قَعَدَ عَنْ حَقِّهِ قَالَتْ يَا أبَا عُمَرَ لَقَدْ قَالَ رَسُولُ الله: مَثَلُ الْإِمَامِ مَثَلُ الْكَعْبَةِ إِذْ تُؤْتَى وَ لَا تَأْتِي أَوْ قَالَتْ مَثَلُ عَلِيٍّ ثُمَّ قَالَتْ أَمَا وَ الله لَوْ تَرَكُوا الْحَقَّ عَلَى أَهْلِهِ وَ اتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبِيِّهِ لَمَا اخْتَلَفَ فِي اللهِ تعالى اثْنَانِ وَ لَوَرِثَهَا سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ وَ خَلَفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتَّى يَقُومَ قَائِمُنَا التَّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ وَ لَكِنْ قَدَّمُوا مَنْ أَخَّرَهُ وَ أَخَّرُوا مَنْ قَدَّمَهُ الله حَتَّى إِذَا أَلْحَدَ الْمَبْعُوثُ وَ أَوْدَعُوهُ الْجَدَثَ الْمَجْدُوثَ وَ اخْتَارُوا بِشَهْوَتِهِمْ وَ عَمِلُوا بِآرَائِهِمْ تَبّاً لَهُمْ». (خزاز رازي، کفاية الأثر في النص علي الائمة الاثني عشر، ص199؛ حرّ عاملي، اثبات الهداة، ج3، ص117-118)