شبهه: تفاوت نداشتن اجماع نزد شيعه با ‌سنت

شبهه سوم: تفاوت نداشتن اجماع نزد شيعه با ‌سنت

نويسنده وهابي با تعجب اظهار مي­دارد که علماي شيعه در کتاب­هاي خود از اجماع به عنوان اصل بحث مي‌کنند، درحالي‌که اجماع نزد شيعه با سنت تفاوتي ندارد، جز اينکه آنان، اجماع را کاشف از سنت مي‌دانند.[1]

پاسخ شبهه سوم

اولاً حجيت سنت و قول معصوم، ذاتي و استقلالي است؛ اما حجيت اجماع نزد شيعه، استقلالي نيست؛ بلکه تبعي و به اعتبار کاشفيت آن از سنت است. افزون بر اينکه کاشف (اجماع) غير از منکشف (سنت)، و حاکي غير از محکي‌عنه است، و تفاوت سنت و اجماع از ديدگاه شيعه به اجمال و تفصيل است. ميرزاي قمي مي­نويسد:

اجماع، هر چند به لحاظ كشف از قول معصوم حجت است، خودِ «قول» معصوم نيست و تفاوت آن دو، به اجمال و تفصيل است؛ بدين معنا كه مثلاً خبر ثقه به اعتبار ادله حجيتش، قول معصوم است و مي­توان گفت الفاظ آن از زبان امام معصوم صادر شده است و معنايش نيز مد نظر امام بوده است. لذا هرگونه دلالت و لازمه‌اي كه داشته باشد، قابل انتساب به معصوم است. درحالي‌كه در اجماع چنين نيست. نمي­توانيم بگوييم امام چنين گفته است و چيزي را معيّناً به ايشان نسبت دهيم. بلكه اجمالاً مي­توانيم بگوييم امام يا پيغمبر با مفاد اجماع موافق است؛ [زيرا اجماع، محتواي کلام امام را ـ که حکم شرعي است ـ بازگو مي‌کند؛ اما اينکه با چه الفاظي بيان شده است، از اجماع به دست نمي‌آيد. به همين دليل به اجماع، دليل لبي گفته­اند].[2]

پس اجماع کاشف از سنت است نه خود آن.

.[1] قفاري، اصول مذهب الشيعة، ج1، ص405.

[2]. ر.ک: ميرزاي قمي، القوانين المحکمة في الاصول، ج2، ص234.