تأثیر ازدحام در احکام حج و عمره از منظر فقه مذاهب اسلامی

با گذر زمان و پیشرفت امکانات حمل و نقل و تکنولوژی، تعداد حاجیان چندین برابر سابق شده است. این حضور چشمگیر با توجه به محدود بودن مکان و زمان انجام حج، موجب شده تا ازدحام شدیدی در ایام حج ایجاد شود و حاصل این ازدحام، مشقت انجام اعمال حج است که گاه با مصدومیت و در برخی موارد با مرگ همراه است.

تحقیق حاضر درصدد است که با بررسی احکام و مناسک حج و عمره، نقش و تأثیر ازدحام را بر احکام حج بررسی کند و با بررسی ادله مذهب امامیه و تبیین حکم الهی، نگاهی به دیگر مذاهب اسلامی داشته باشد.

به اعتقاد نویسنده این کتاب، با نگاه به ادله و روایات مذهب امامیه می‌یابیم که حضرات معصومین (ع) در فرض ازدحام، احکام و مناسکی را به اصحاب خود یاد داده‌اند که می‌توان آن را حکم ثانوی مسئله نامید. از طرف دیگر، تجمع و ازدحام مسلمانان در ایام حج و محدودیت فضای اماکن حج باعث شد تا متولیان امر در صدد توسعه آنها برآیند. این تلاش به توسعه مسجدالحرام و ساخت طبقات فوقانی برای تسهیل طواف، توسعه عرضی و ارتفاعی مسعی برای تسهیل سعی، ساخت قربانگاه‌های جدید در بیرون از سرزمین منا و ساخت جمرات جدید و توسعه ارتفاعی و عرضی آن منتهی شده است. ضروری است حکم ثانوی این امور مستحدث بر پایه نقش و تأثیر ازدحام جمعیت تبیین شود.