اربعین‌پژوهی در پژوهشکده حج و زیارت

آیین اربعین؛ پیام‌ها و دستاوردها (ترجمه زیارةالاربعین دلالات و آفاق). مولف محمدعبدالرضاهادی الساعدی، مترجم سیدابوالقاسم غضنفری و حسن باجلان، برای پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1401، 178ص.

در این پژوهش که ترجمه‌ای فارسی از کتاب " زیارة الاربعین: دلالات و آفاق " نوشته محمد عبدالرضا هادی الساعدی است، تلاش شده جنبه‌هایی از پیامدهای فکری و جنبش‌زای این مراسم، همچون قضیه «برائت از ستمگران» و جلوه‌های منحصر به فرد آن و نیز برخی از مفاهیم تمدنی که با ذات زیارت فرخنده اربعین پیوند دارد، بررسی و تحلیل شود؛ مفاهیمی همچون «رفتار ایثارگرانه» و «کار داوطلبانه» یا «تأثیرات پیاده‌روی بر سلامت روانی و فکری و نیز بررسی دساوردهای تربیتی و آموزشی زیارت اربعین با رجوع به پژوهش‌های علمی و دانشگاهی از جمله موضوعات مورد توجه این پژوهش بوده است.

اولین همایش ملی اربعین‌پژوهی: مجموعه مقالات و چکيده‌ها).‏‫ برگزارکننده بسیج اساتید دانشگاه پیام نور، گردآورنده لطف‌الله عبداللهی، تهیه شده در پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1400، 538ص.

این کتاب شامل مجموعه‌ای از مقالات تألیف شده برای اولین همایش ملی اربعین‌پژوهی است که در اسفند ماه ۱۳۹۸ به همت دانشگاه پیام نور اهواز و با مشارکت پژوهشکده حج و زیارت و معاونت امور بین الملل بعثه مقام معظم رهبری در شهر اهواز برگزار شد.

از مجموعه ۹۰ مقاله رسیده به دبیرخانه همایش، تعداد ۲۸ مقاله کامل و ۳۴ چکیده مقاله (پوستر) پذیرفته شده، در کتاب مجموعه مقالات به چاپ رسیده است.

مقالات منتشر شده در این مجموعه در پنج محور اصلی شامل اربعین و تمدن نوین اسلامی؛ اربعین و بعد جامعه‌شناختی و روانشناختی؛ اربعین و مباحث اقتصادی؛ اربعین و حوادث تاریخی؛ و ابعاد کلامی و فقهی اربعین دسته‌بندی شده‌اند.

نگاهی به برخی ظرفیت‌های پیاده‌روی اربعین. گروهی از نویسندگان پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1399، 135ص.

این کتاب مجموعه مقالات درباره پیاده‌روی اربعین و کارکردهای آن است که به پیشنهاد معاونت بین الملل بعثه مقام معظم رهبری توسط گروه اخلاق پژوهشکده حج و زیارت تألیف و تدوین شده است.

در این مجموعه این مقالات آمده است: پیشینه راهپیمایی اربعین حسینی؛ تأثیر راهپیمایی اربعین در مبارزه با استکبار و صهیونیزم؛ اربعین نماد وحدت امت اسلامی؛ معرفی پیاده‌روی اربعین الگویی موفق در جهان اسلام برای مخاطبان خارجی؛ معرفی پدیده‌ اربعین به عنوان یک مراسم سیاسی، عبادی و تأثیر آن در انسجام و همگرایی امت اسلامی؛ زمینه‌های تقریب و همگرایی ادیان ابراهیمی در سایه پیاده‌روی اربعین؛ نقش راهپیمایی اربعین در بیداری جهان اسلام و مبارزه با چالش‌های پیش روی امت اسلامی؛ بایدها و نبایدهای پیاده‌روی اربعین.

پیاده‌روی اربعین: فرصت‌ها، آسیب‌ها و توصیه‌ها.حافظ نجفی، تهیه شده در پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1398، 248ص.

در اين پژوهش، کوشش شده است به اين سؤال پاسخ داده شود که اربعين و پياده‌روي آن، چه موقعيت‌ها و فرصت‌هاي ذي‌قيمتي را در اختيار علاقه‌مندان اباعبدالله (ع) قرار مي‌دهد و چه کاستي‌ها و آسيب‌هايي متوجه اين راهپيمايي جهاني است؟

اين کتاب در سه فصل سامان يافته است: فصل نخست عهده‌دار بيان جايگاه، ارزش و فضيلت، تاريخچه زيارت و راهپيمايي اربعين و ديدگاه انديشمندان درباره آن است؛ در فصل دوم فرصت‌هاي باز آمده از اربعين و لزوم بهره‌برداري از آن مورد تأکيد قرار گرفته است؛ در فصل سوم، کاستي‌ها و آسيب‌هايي که روند رو به رشد اربعين را تهديد مي‌کند، بررسي مي‌شود و راه حل‌هايي ارائه مي‌گردد.

مجموعه مقالات اربعین. جمعی از نویسندگان، تهیه شده در پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۴، 519ص.

مجموعه مهمترين مقالات نوشته شده درباره اربعين حسيني به زبان فارسي در نشريات كشور است. اين كتاب در دو بخش تنظيم شده است. در بخش نخست هجده مقاله از مجلات آورده شده و در بخش دوم بيست و دو مقاله مرتبط با اربعين از روزنامه ها انتخاب و منتشر شده است. همچنين «كتابشناسي توصيفي اربعين حسيني» به صورت مستقل در اين مجموعه منتشر شده است.

چراغ هدایت و پاسخ به پرسش‌های اربعین. رحمت‌الله ضیائی و مجتبی باقری، تهیه و تدوین پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، 1395، 92ص.

این کتاب پاسخ به بیست پرسش و شبهه درباره پیاده‌روی اربعین است. شبهات و سؤالاتی که نویسندگان کوشیده‌اند به آنها پاسخ مناسب دهند، عبارتند از: اساس پیاده‌‌روی اربعین؛ ثواب‌های متفاوت برای زیارت اربعین؛ نقش اهل بیت (ع) در زیارت اربعین؛ پیاده‌روی اربعین و خودآزاری؛ تعداد زائران اربعین؛ مشروعیت عزاداری؛ مشروعیت سینه‌زدن؛ نوحه‌گری در روایات؛ عزاداری و بدعت؛ عدم توانایی مزور؛ نذر برای غیر خدا؛ حدیث ارتداد و روایت حضور جابر در اربعین؛ تاریخچه اربعین؛ مکان قبر امام حسین (ع)؛ اعتبار مقتل ابومخنف؛ اربعین و سنت نبوی؛ بازنگشتن اسیران به کربلا؛ اربعین و سیاست؛ اربعین و اهل سنت؛ هزینه‌های زیارت اربعین.

فصلنامه فرهنگ زیارت (ویژه اربعین). شماره 31، تابستان 1396.

شماره 31 فصلنامه فرهنگ زيارت، ويژه تابستان ۱۳۹۶، با 9 مقاله در موضوعات مرتبط با «اربعین حسینی» و مراسم پیاده‌روی توسط پژوهشكده حج و زيارت منتشر شد. مقالات این ویژه‌نامه توسط اعضای گروه‌های علمی پژوهشکده حج و زیارت نوشته شده است.

عناوین مقالات این شماره: واکاوی آموز ههای کلامی در زیارتنامه اربعین امام حسین (ع)؛ فلسفه قیام امام حسین(علیه السلام) در زیارت اربعین؛ تاثیر پیاده روی اربعین بر خودسازی زائران؛ بازپژوهی در حکم فقهی پیاد هروی برای زیارت ائمه: اولیای الهی و اماکن مقدس؛ اربعین و اختصاص آن به امام حسین(ع)؛ راهپیمایی اربعین، همگرایی جهانی با نهضت حسینی؛ تأملی در مسیر کاروان اسرای اهل بیت(ع)؛ نقش زیارت در تربیت اجتماعی؛ آسیب شناسی میدانی مراسم پیاده روی اربعین حسینی.

فصلنامه فرهنگ زیارت (ویژه اربعین). شماره 19-20، تابستان و پاییز 1393.

نوزدهمین و بیستمین شماره فصلنامه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تاریخی فرهنگ زیارت (شماره تابستان و پاییز ۹۳) ویژه اربعین منتشر شد.. در این شمکاره مقالات پژوهشگران پژوهشکده حج و زیارت در موضوع اربعین منتشر شده است.

«اربعین؛ امتداد عاشور»، «اهمیت و فلسفه زیارت مرقد حسینی»، «نقش اربعین در احیا و گسترش نهضت امام حسین(ع)»، «ضیلت پیاده‌روی برای زیارت معصومین(ع)، «همایش جهانی اربعین»، «جایگاه زیارت اربعین در متون حدیثی و فقهی» از جمله موضوعات این ویژه‌نامه است. همچنین موضوعاتی همچون «اربعین در فرهنگ اسلامی»، «مضامین زیارت اربعین»، «وداع زیارت اربعین»، «آداب و رسوم عزاداری در عراق امروز»، پیاده‌روی اربعین حسینی در سیره و سخن بزرگان» و «اربعین حسینی در آثار و انظار علما» در این فصلنامه آمده است. در بخش دیگری از این ویژه‌نامه در خصوص زمان ورود کاروان حسینی به کربلا، جابربن عبدالله انصاری، عطیه دومین زائر اربعین، اربعین‌های خونین، آسیب‌شناسی وقایع ۱۳۴۸ قمری، انتفاضه اربعین ۱۳۹۷ قمری، کربلا تا شام، سفرنامه اربعین و اشعار حسینی بحث و بررسی شده است.