نشست علمی «اعتبارسنجی آراء رجالی و حدیثی ابن تیمیه نزد مسلمانان و وهابیت» برگزار شد

با همکاری مشترک پژوهشکده حج و زیارت و مؤسسه آموزشی مذاهب اسلامی وبینار علمی «اعتبارسنجی آراء رجالی و حدیثی ابن تیمیه نزد مسلمانان و وهابیت» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن آل مجدّد شیرازی روز چهارشنبه، 24 دی ماه 1399، برگزار شد.

در ابتدای این نشست، دکتر علی اکبر ضیائی رئیس پژوهشکده حج و زیارت ضمن بیان خاطره‌ای توجه و اقبال محققان و اندیشمندان غرب به ابن تیمه و آثار او را قابل توجه دانست و گفت: نه براي تقویت اسلام، بلکه برای ضربه زدن به جبهة مقاومت و بخصوص تشیع. تاکنون تحقیقات زیادی، هم در آلمان و هم در انگلستان در دانشگاه «آکسفورد» و هم در «مرکز تحقیقات ملی پاریس» و هم در اسپانیا ـ و تا آنجا که من اطلاع دارم ـ و هم در پرینستون آمریکا، به ویژه در زمینة مسائل حقوقی (منظور از «مسائل حقوقی» همان jurisprudence یا فقه است) و دیدگاه‌های ابن تیمیه صورت گرفته است.

دکتر ضیائی گفت: در یکی از گزارش‌هایی که از بنیاد آلمانی ـ اسرائیلی در آلمان منتشر شد، یکی از مسئولان آن بنیاد ابراز داشته بود که ابن قیّم جوزیه از جملة پانصد شخصیت برتر جهان اسلام است و مهم‌ است که ما بیشتر توانمان را برای مطالعه بر روی ابن قیّم بگذاریم. بعدها متوجه شدم که ابن قیّم از جهاتی نسبت به ابن تیمیه مهم‌تر است، علی‌رغم اینکه ابن قیّم، هم جنبة شاگردی ابن‌تيميه داشته و هم معاصر او بوده است، ولی از اين نظر که مقبول عام مذاهب اربعة اهل سنّت و همچنین بسیاری از علمای متصوفه و حتی کسانی است که رویکرد معنوی به دین دارند، گرايش‌هايشان نسبت به ابن قیّم بیش از ابن تیمیه است؛ به اين اعتبار که ابن تیمیه در آرائش متشدّد و متعصّب بوده و دربارة صوفیه و طرق مختلف، مواضع سختی داشته. به همین علت، ابن قیّم به عنوان جایگزین ابن تیمیه در کانون بحث اتاق‌های فکر آمریکا و اسرائیل قرار دارد و براي در دست گرفتن جریانات افراطي و نفوذ در آن‌ها و در نهایت، تشکیل داعش یا جبهه‌ای در مقابل جبهة مقاومت، توانسته‌اند از این نوع تفکرات بهره‌برداری کنند.

در ادامه این نشست علمی، حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن آل مجدّد شیرازی به عنوان سخنران نشست، به ارائه مطالب خود پرداخت.

ایشان بیان کردند: در بخش اول، بحث دربارة نظر برخی از علمای مسلمان و اهل حدیث دربارة شیوة ابن تیمیه در برخورد با احادیث است؛ یعنی نقل علمای مسلمان که شهادت داده‌اند ابن تیمیه با احادیث چه برخوردي داشته و نسبت به احکامی که بر احادیث صادر می‌کرده چه روشی داشته است؟ از ابن حجر عسقلانی، امیرالمؤمنینِ در حدیث، از عبدالحی لکهنوي عالم بزرگ احناف و همچنین از ناصرالدین البانی، که مقبول جمهور سلفی‌ها و اهل حدیث معاصر است، نظراتي را که دربارة ابن تیمیه دارند، خواهیم دید و با قضاوتشان دربارة ابن تیمیه در آراء و اقوال رجالی و حدیثی آشنا خواهيم شد.

در بخش دوم، کیفیت تعامل ابن تیمیه با راویان را بررسی خواهیم کرد؛ زيرا زماني بحث در خصوص راویان است و زماني در خصوص روایات. ابن تیمیه در برخورد با راویان، در بعضي جاها برخورد تساهلی و تسامحی دارد و در بعضی جاها، نسبت به برخی از راویان و محدثان برخورد سخت گیرانه دارد که نمونه‌هایی را عرض خواهم کرد.

در بخش سوم، نمونه‌هایی از احکام و نقدهای غیرعلمی ابن تیمیه نسبت به برخی از احادیث را ارائه می‌دهیم؛ مانند احکامی که ایشان دربارة روایات بیان کرده و احادیث و نقدهایی که نسبت به بعضی از احادیث داشته است. ما از این نمونه‌ها می‌توانیم به روش ابن تیمیه در برخورد با احادیث و در مجموع، جایگاه او در علم حدیث و اعتبار نظرات و احکامی که او دربارة احادیث صادر کرده است، پی ببریم. او در برخي جاها به راحتی از کنار حدیث می‌گذرد، ولی در برخي احادیث، به‌ويژه احادیث فضايل و مناقب، سخت‌گیری کامل دارد. در کتاب منهاج السنه نمونه‌هاي فراواني از اين برخورد او را مي‌توان يافت که ـ ان‌شاءالله ـ آنها را با نشاني ذکر خواهیم کرد.

پایان بخش این جلسه پرسش و پاسخ بین برخی شرکت کنندگان و سخنران بود.