نوشته مجتبی حیدری (عضو گروه اخلاق و اسرار پژوهشکده حج و زیارت)
میقات حج، شماره ۱۱۷، پاییز ۱۴۰۰، صص 32-7
حج به عنوان عبادتی جمعی، که مسلمانان از همه اقطار عالم در آن حضور مییابند و آنجا با یکدیگر در ارتباط و کنش متقابل قرار دارند، از ابعاد جامعهشناختی مهمی برخوردار است و از این جهت قابل بحث و مطالعه است؛ چنانکه بعضی از نویسندگان نیز به تألیف و تحقیق دربارة جنبه جامعهشناختی حج پرداخته و آن را حائز اهمیت ویژه دانستهاند.
یکی از مباحث مطرح در این زمینه، آثار و کارکردهای جامعهشناختی حج است. نگاهی گذرا به مناسک و اسرار حج و تطبیق آن با مفاهیم جامعهشناختی، برخی از کارکردهای جامعهشناختی حج را در برابر دیدگان ما قرار میدهد. برخی از مهمترین این کارکردها از این قرارند: تأثیرگذاری بر ارتباطات اجتماعی مسلمانان، افزایش انسجام اجتماعی مسلمانان، تقویت امنیت اجتماعی جهان اسلام، ایفای نقش در اعتماد اجتماعی مسلمانان، افزایش پویایی جامعه اسلامی، تقویت کنترل اجتماعی در جامعه، افزایش نشاط اجتماعی در جامعه، جهتدهی به قشربندی اجتماعی مسلمانان، و تقویت ارزشها در جامعه اسلامی.
واژههای کلیدی: کارکردهای حج، کارکردهای جامعهشناختی حج، جامعهشناسی حج.