نشست علمی «مطالعات زیارت در آکادمیای غرب» برگزار شد

نشست علمی «مطالعات زیارت در آکادمیای غرب»، روز دوشنبه (۱۵ آبان 1401) با سخنرانی سرکار خانم دکتر امیزیزدانی در سالن نشست‌های تخصصی پژوهشکده حج و زیارت برگزار شد.

ارائه دهنده این نشست، سرکار خانم حمیده امیریزدانی، پژوهشگر حوزه مطالعات «دین، سفر و زیارت» است که از ایشان مقاله‌هایی در مجلات تخصصی منتشر یا در همایش‌های ملی و بین‌المللی ارائه شده و اخیراً نیز کتابی به عنوان «ایمان در جاده» (قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1400) به قلم ایشان منتشر شده است.

خانم امیریزدانی در آغاز، مطالعات زیارت (pilgrimage studies) را حوزه مطالعاتیِ بدیعی به شمار آورد که در جهان غرب، از سوی طیف وسیعی از پژوهشگران مورد اقبال قرار گرفته و از سال ۱۹۸۰ میلادی تا به امروز، در دپارتمان‌ها و مؤسسه‌های آموزشی ـ پژوهشی، پرونده مستقلی را به خود اختصاص داده است.

ایشان، یکی از عمده‌ترین دلایل این اهتمام فزاینده به حوزه مطالعات زیارت را، بازگشت دوباره انسانِ سرگشته به ساحت دین و نزدیکی به امر قدسی در قرن بیست و یکم به شمار آورد.

امیریزدانی در ادامه، جغرافیای بحث خود را در آکادمیای غرب به طور مشخص ذیل دو حوزه آمریکای شمالی و اروپای غربی، در دو محور اصلی مباحث آموزشی و آثار پژوهشی جدید در موضوع زیارت‌پژوهی در آکادمیای غرب مطرح کرد.

به گفته امیریزدانی، دپارتمان‌‌های آموزشی غرب چندین سال است که نه لزوماً در دپارتمان‌های الهیات و دین‌شناسی، بلکه گاه در دپارتمان‌های علوم اجتماعی و تاریخ و باستان‌شناسی، در مقاطع تحصیلات تکمیلی و یا کارشناسی خود، واحدی را تحت عنوان مطالعات زیارت عرضه می‌کنند و نمونه‌هایی از این مباحث آموزشی را می‌توان‌ در دانشگاه‌های بوستون، تیندال (مونترال)، فردهام (نیویورک)، اسلو (نروژ) و دانشگاه‌های اوپسالا، گوتنبرگ و براون در کشور سوئد مشاهده کرد.

خانم امیریزدانی، پرسش‌هایی نظیر اینکه زیارت چیست و زائر کیست؟ زیارت در جهان معاصر چه وجوهی را در بر می‌گیرد؟ سفرنوشته‌های زیارت چه مطالبی را به ما از جهان پیشامدرن عرضه می‌دارند؟ و‌ پرسش‌هایی از این دست را در بخش نظری، و برنامه‌های سفر آموزشی ـ زیارتی (همچون معبد کوم‌پوستل در اسپانیا) در بخش عملی این واحد‌ها به شمار آورد.

این پژوهشگر حوزه مطالعات زیارت و گردشگری دینی، با تأکید بر اینکه آثار ‌منتشر شده در دهه‌های اخیر، رشد فزاینده‌ای در حوزه زیارت‌‌پژوهی با رویکرد تطبیقی ادیان داشته است، برای نمونه به کتاب‌های انتشارات راتلج تحت عنوان سری «مطالعات زیارت، سفر و گردشگری» اشاره کرد که تا کنون نزدیک ۱۶ جلد از آن به چاپ رسیده است.

خانم امیریزدانی با اشاره به عناوینی نظیر: «زیارت در پارک‌های ملی آمریکا» یا «زیارت در بازارهای تجاری»، این نکته را یادآوری کرد که برخی از فضاهای آکادمیک، به دنبال توسعه معنایی یا در حال صورت‌بندی جدیدی از «زیارت» هستند و پیامدهای این نحوه نگرش به مفهوم کلاسیک «زیارت» چه می‌تواند باشد.

امیریزدانی در پایان، آثار دیگری همچون «زیارت در چشم‌اندازی جهانی»، «درباره زیارت و زیارت‌پژوهی» و یا «ماندگاری امر قدسی (زیارت کاتولیک‌های آلمانی: ۱۸۳۲-۱۹۳۷)» را از دیگر آثار ارزشمند جدید در این حوزه به شمار آورد که در دانشگاه‌ تورنتو و انتشارات راتلج منتشر شده‌اند.