برگزاری نشست علمی «واکاوی معنای آمرزش گناهان متاخر در روایات زیارت امام حسین(ع)»

نشست علمی «واکاوی معنای آمرزش گناهان متاخر در روایات زیارت امام حسین علیه السلام» با ارائه حجت الاسلام و المسلمین دکتر مهدی ساجدی، مدیر گروه فقه پژوهشکده حج و زیارت و نقد حجت الاسلام و المسلمین ترکاشوند مدیر گروه کلام این پژوهشکده و با دبیری حجت السلام و المسلمین دکتر محمدسعید نجاتی در سالن نشست های این پژوهشکده برگزار شد.

نقطه کانونی این نشست روایات فراوانی از این دست بود که پاداش زیارت امام حسین علیه السلام را ( غفران ماتقدم و ما تأخر من ذنوب) می داند مانند این روایت :« وَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ الرَّزَّازُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنِ الْخَيْبَرِيِّ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْقُمِّيِّ قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ ع‏ أَدْنَى مَا يُثَابُ بِهِ زَائِرُ الْحُسَيْنِ ع بِشَطِّ الْفُرَاتِ إِذَا عَرَفَ بِحَقِّهِ وَ حُرْمَتِهِ وَ وَلَايَتِهِ أَنْ يُغْفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ.»

خلاصه سخنان دکتر ساجدی:

معمولا این روایات به گونه ای ترجمه می شوند که معنای بدوی آن آمرزش گناهان گذشته و آینده زائر سید الشهدا است. چرا که اینگونه ترجمه می شود که بالاترین ثوابی که خداوند به زائر امام حسین علیه السلام در کنار شط فرات می دهد اگر حق و حرمت و ولایت او را بشناسد، این است که خداوند گناهان گذشته یا آینده اش را می بخشاید.

این ترجمه با اشکالاتی روبرو است از جمله اینکه منجر به ترویج اباحه گری و جرئت بخشیدن افراد به معصیت با وعده بخشش گناهان گذشته و آینده زائران امام حسین علیه السلام می شود.

برای حل این مشکل روایت را با معنای زیر تفسیر می کنند:

بالاترین ثوابی که خداوند به زائر امام حسین علیه السلام در کنار شط فرات می دهد اگر حق و حرمت و ولایت او را بشناسد، این است که خداوند گناهان گذشته و آثار اخروی آن را می بخشاید و بر این اساس برای دیگر افراد به گناه کردن به امید بخشیده شدن گرفتار نمی شوند.

به نظر ایشان، این ترجمه با ظاهر روایت نیز سازگار است و بدون نیاز به تقدیر اینگونه می توان روایت را معنا کرد، از سوی دیگر این امر مبتنی بر این قاعده است که آثار اخروی گناهان افراد تنها در روز قیامت از بین می رود از این روز است که ما تأخر در این روایت به معنای همین آثار اخروی گناهان است، آثاری مانند به کندی از صراط گذشتن، به کندی به نامه عمل رسیدگی کردند و این مطلب از آیات متعددی قابل استفاده است. تفسیرهای دیگر این روایت مانند گناهان قدیمی و جدید یا توفیق توبه با ظاهر روایت سازگار نیست.

خلاصه نقد دکتر ترکاشوند:

آنچه به عنوان ظاهر روایت قابل استفاده است این ترجمه است که : بالاترین ثوابی که خداوند به زائر امام حسین علیه السلام در کنار شط فرات می دهد اگر حق و حرمت و ولایت او را بشناسد، این است که خداوند گناهان خیلی قدیمی و گناهان نزدیک زمان زیارتش را می بخشاید.

این ترجمه با ظاهر عبارت سازگارتر است و چندان نیازمند تقدیر نیست . همچنین این ترجمه است که با اباحه گری و تشویق به گناه ناسازگار است. و الا ترجمه دکتر ساجدی تاثیری در این زمینه ندارد و تفاوتی ایجاد نمی کند.

از سوی دیگر تصور بخشیده شدن گناه و باقیماندن آثار اخروی آن قابل پذیرش و هضم نیست.

درباره ما تقدم و ما تاخر نیز می توان این احتمال را داد که منظور از آن آمرزش گناهان صغیره و غیرکبیره و فحشا است .

جمع بندی حجت الاسلام دکتر نجاتی:

دوازده روایت با این مضمون در کامل الزیارات موجود است که به جزروایت مورد بحث و روایتی دیگر بقیه همه قید«عارفا بحقه » را برای ثواب این زیارت دارد وآن روایت نیز «عارفا بحقه وائتم به» است که به یک معنا است.

ازسوی دیگر ظاهر این روایت براساس معنای لغوی تقدم و تاخر با همان لغوی است که به معنای قدیمی و جدید نسبت به زیارت است. البته به نظر می رسد هردو این ترجمه ها با تشویق به گناه سازگار است و برای جلوگیری از آسیب داشتن روایات فراوانی که درباره فضائل زیارت سیدالشهدا آمده است،مانند روایات دیگری که درباره ثواب و پاداش اعمال آمده ، باید آن را به نحو مقتضی تفسیر کرد و با نگاه به منظومه آیات و روایات و تقیید این روایت هایی مانند روایت موضوع ما به روشنی باید با آیه قرآن « انما یتقبل الله من المتقین» تفسیر شود که تنها اعمالی پذیرفته است که انجام دهنده آنها دارای حداقل درجه تقوا باشند.