فصلنامه فرهنگ زیارت، به پله پنجاه و چهارم رسید

فصلنامه «فرهنگ زیارت» از جمله نشریات منتشره توسط پژوهشکده حج و زیارت است که در آن مقالاتی درباره ابعاد زیارت و نیز مراقد و اماکن زیارتی عتبات عالیات منتشر می‌شود. در شماره پنجاه و چهارم این فصلنامه، شش مقاله به شرح زیر منتشر شده است:

تحلیل احادیث زیارت امام رضا (ع) در «عیون اخبار الرضا (ع)
سید محمود مرویان حسینی، محمد صادق رمزی خالص، سیدعلی دلبری
چکیده:
زیارت اهل بیت(ع) حرکتی عاشقانه، عارفانه، تمدن‌ساز و اقتدارآفرین بوده است. از آنجایی کــه ایــن عمل موجب آشــنایی با مقام و منزلــت خداوند متعال و اهلبیت(ع) می‌شــود، باید به بهترین نحو و طبق دستورات اولیای الهی انجام شود تا به مقصود نهایی خود نائل گردد. در ایــن نوشــتار بــا روش تحلیلی _ توصیفی، انواع ثوابها، آداب و شــرایط زیارت امام رضا (ع) از کتــاب ارزشــمند عیــون اخبــار الرضا(ع) ذکر شــده اســت. نتایــج پژوهش حاکی از آن اســت که اگر زیارت براســاس آداب و شــرایط فرهنگ اســلامی، بر سه محور خودســازی، دگرپردازی و تمدن‌ســازی انجام شــود، عامل معنویت بخشــی مؤثر و پایدار اجتماعی می‌شــود. زیارت امام رضا7 نیز ظرفیتهای فراوانی از این فرهنگ ارزشمند اسلامی را داراست.

جایگاه اهل بیت (ع) در خواسته‌های زائران در متون زیارتی مشهور شیعه
محمدسعیدنجاتی
چکیده:
از نــکات مهــم در زیــارت معصومــان(ع) از جملــه زیارت ابی عبدالله الحســین (ع) ، بــالا بردن افــق طلــب و همــت زائــران اســت. بهتریــن راه جهت‌دهــی ایــن اهــداف و خواســته‌ها آمــوزش تعالیم اهل بیت(ع) در زیارتهای معتبری چون زیارت جامعه کبیره، زیارت عاشــورا، دعــای علقمــه و دعای پس از زیــارت ائمه (معروف به عالیة المضامین) اســت که در بر دارنده خواســته‌های دنیــوی و اخــروی مختلفــی اســت. بــا مطالعــه ایــن خواســته‌ها درمی‌یابیــم کــه اصلی‌ترین این خواســته‌ها مرتبط با پیامبر اکرم و اهل بیت(ع) اســت که ابعاد مختلفی دارد. ابعــادی چــون آبرومندی و مجاورت با اهلبیت (ع) به ویژه امام حســین(ع)، همراهی بــا آنــان در دنیــا و زندگــی بــا آنــان بعــد از رجعــت، زندگــی و همراهــی با آنــان در زندگــی و مرگ، اســتمرار محبت خالصانه اهل بیت(ع) و دشــمنی با دشمنان آنان. نویسنده در این پژوهش خواسته‌های مرتبط با اهل بیت (ع) را تبیین و بر اساس دیگر روایات بررسی می‌کند.

مدرسه سردارحسن خان در کربلا
محمدحسین خوشنویس
چکیده:
مدرســه سردارحســن خان در کربــلا از جملــه مدارس علمیه پــر خیر و برکتی اســت که بزرگانی در آن به تحصیل و تدریس پرداخته‌اند. این مدرســه در زاویه ‌ی شــمال شــرقی صحن حرم امام حســین (ع) قرار داشــته و به دست سردارحســن خان قزوینی، فرمانده لشــکر در دوره قاجار- در سال ۱۱۸۰قمری (بنا به احتمالی ۱۲۶۵قمری) - ساخته شده است. مدرســه سردارحســن خان در زمــان خود بزرگترین مدرســه علمیه در کربلا بــود. بخش عمده این مدرســه در ســال ۱۳۶۸قمری به دست استانداری کربلا و بخش دیگر آن و به طور کامل در ســال ۱۴۱۲قمری پس از اتمام انتفاضه شــعبانیه، به دســت بعثی‌ها تخریب شد. ا کنون اثری از این مدرسه باقی نیست. نویسنده در این نوشته در حد بضاعت خویش، به بیان ویژ گیهای تاریخی و بزرگان منسوب به آن پرداخته است.

زیارت اهل بیت(ع) و تکامل جامعه اسلامی
مجتبی حیدری
چکیده:
در اینکــه کمال جامعه در چیســت و چگونه میتوان به آن دســت یافــت، میان صاحبنظران و نیــز ادیــان مختلــف اختلاف وجود دارد. مکاتــب الهی کمال جامعه را در حرکت آن به ســوی خــدا و معنویــت و ســعادت ابدی تعریف می‌کننــد و هر عاملی که جامعه را در این مســیر یاری کند، ارج می‌نهند. از جملــه عواملــی کــه می‌توانــد جامعــه را بــه ســوی کمــال ســوق دهــد، زیــارت مراقــد مطهــر اهــل بیــت(ع) اســت. زائــران آن مراقــد مقــدس، کــه از ایــن طریــق رو به ســوی کمــال حرکت می‌کنند، موجب تعالی و تکامل جامعه نیز می شوند. در این نوشتار راه‌هایی را که زیارت مراقد اهلبیت(ع) از طریق آنها موجب حرکت جامعه به سوی کمال میشود، بررسی شده است

سالکان مجذوب و مجذوبان سالک در نهضت حسینی
محمدجواد رودگر
چکیده:
ســالک در اثــر حرکــت وجــودی و صیــرورت از عالــم کثــرت و شــوائب مادیت به ســمت وحدت خلــوص و رهایــی از هرگونــه تعلقات و تعیّنات به مقام شــناخت و شــهود نائل می‌شــود. حرکت انفســی و شــدن سالک در نظام «جذبه و ســلوک» گاهی به شیوه «مجذوب محض»، گاهی به روش «سلوک ِ محض»، گاهی با روش «مجذوب ِ سالک» و گاهی نیز با شیوه «سالک مجذوب» تحقق می‌یابد.. در میان اقســام چهارگانه دو قســم ِ اخیر از اصالت و اهمیت ویژه‌ای در ســاحت ســلوک تــا شــهود برخــوردار اســت. اکنــون پرســش محــوری این اســت کــه ســلوک مجذوبانه و مجذوب ِ سالکانه چیست و در نهضت حسینی سالکان ِ مجذوب و مجذوبان سالک کیستند؟ روش نوشتار حاضر در پاسخ به پرسش یادشده نقلی دینی و تاریخی است و خروجی یا برونداد آن عبارت است از:
1.«جذبه و سلوک» در نهضت حسینی امامت مدار است؛ 2.اصحاب امام حضور بالفعل و فعال داشتند؛ 3. این سلوک، در دیار جلوت و جهاد در راه خدا دیده می‌شود.

مهارت خودآ گاهی روحانیون کاروانهای زیارتی با تأکید بر واکاوی خلاهای مهارتی
داود حسینی
چکیده:
یکــی از مهارتهــای بنیــادی بــرای هــر فــرد، بــه ویــژه روحانیــان کاروانهــای حــج و زیــارت، خودآ گاهــی بــه توانایی خــود در درک ویژ گیهای فردی و اجتماعی خویش اســت؛ به گونه‌ای کــه بتواند نســبت بــه نقاط قوت و ضعــف، علائق و تمایــات، نیازها و احتیاجات و ســایر ابعاد وجــودی خویــش، شــناخت صحیــح پیدا کنــد و در پرتو این خودشناســی به ســازگاری فردی و اجتماعی دست یابد. در این مقاله نویســنده با روش تحلیلی _ توصیفی بعد از اشــاره به محورهای مهم خودآ گاهی بــه یکی از محورهای اساســی آن، یعنی خلاهای مهارتی می‌پــردازد. ضعف دانش، کم ظرفیتی و پاییــن بــودن آســتانه تحمــل، ورود به مباحث مالی، چشم داشــت از دیگــران، توجه به اغنیا و ثروتمنــدان و ترجیــح آنهــا بــر فقــرا، عدم مطابقــت قول و عمل، طــرح مطالــب اختلاف انگیز ، نداشــتن روحیــه عذرخواهــی در مقابل اشــتباهات و رعایت نکردن شــئونات روحانیت، اموری هستند که در مهارت خودآ گاهی باید به آنها توجه و به عنوان یک خلاء و چالش بر طرف شود.