اين كتاب يك اثر سفرنامه اي ـ جغرافيايي است كه در سال 552 توسط يك عالم و فقيه برجسته حنفي به پارسي نوشته شده و ضمن آن مزارات مهم موجود در شهرهاي خراسان تا حرمين را معرفي است.
يك اثر فارسي ديگر از ميانه قرن ششم هجري و مشخصا از سال 552 منتشر شد و بر غناي زبان و ادبيات فارسي افزود. اما اين تنها يك بعد ماجراست.
نكته ديگري كه در انتشار اين اثر بايد به آن توجه كرد اين است كه با نشر لطائف الاذكار يك اثر سفرنامه اي از قرن ششم انتشار مي يابد كه در حوزه ادبيات سفرنامه اي بسيار مهم است. اين سفرنامه كه ديني نوشته شده، اثر يك مسافر حج است كه از بخارا به مكه مي رود و سر راه از شهرهاي مهمي مي گذرد و گزارشي از اماكن زيارتي بخارا، مرو، سرخس، نيشابور، بسطام، ري، همدان، كرمانشاه، بغداد و كوفه و كربلا تا مكه و مدينه بدست مي دهد.
اثر ياد شده كه متعلق به يك عالم برجسته حنفي با نام شمس الدين محمد بن عمر بن عبدالعزيز بن مازه است (متولد 511 و درگذشته 566 و از خاندان آل مازه) علاوه بر جنبه هاي سفرنامه اي، حاوي اطلاعات جغرافيايي در باره مزارات شهرهاي مهم خراسان تا بغداد است. بايد مكه و مدينه را نيز به آن ضميمه كرد.
از اينها كه بگذريم، جنبه هاي مذهبي و ديني اين اثر هم بسيار جالب است. كتاب يك خلاصه اي از باورهاي اعتقادي حنفيان خراسان را دارد. به علاوه، يك مرور بر مناسك حج. از نظر اين عالم بزرگ حنفي زيارت قبور چه مشايخ صوفيه، چه روساي مذاهب اربعه و چه ائمه شيعه در كوفه و كربلا و مدينه، مشروع و بسيار مهم است به طوري كه بخش مهمي از اين اثر بر همين محور نوشته شده است.
كتاب لطائف الاذكار ضمن آن كه بر اساس ديدگاه حنفي نوشته شده، اما نكات مهمي در باره اهل بيت (ع) دارد كه از آن جمله زيارت نامه بسيار زيبا و شيعيانه اي است كه براي ائمه بقيع (ع) آورده و در نهايت لطافت و زيبايي است. از زيارت قبر امام حسين (ع) به عنوان اميدوارترين زيارتي كه در اين راه است ياد كرده، از مزار رأس الحسين در مرو ياد كرده كه مقدسي هم در احسن التقاسيم به اين نكته اشاره دارد و از عجايب است.
كتاب براي زبان فارسي نيز گنجينه اي از لغات و تركيبات خاص خود است كه بايد اهل ادب به آن بپردازند.
نسخه منحصر اين اثر در تاجيكستان بوده و بر اساس همان نسخه و با ارجاعات فراوان به منابع و مآخذ ديگر در معرفي اشخاص و مزارات ارائه شده است.
با توجه به اهميت نثر كتاب و املاء و انشاء فارسي آن، هيچ تغييري در متن آن داده نشده و به سبك و سياقي كه در نسخه بوده عرضه شده است.
كتاب در 254 با فهارس و كتابنامه توسط نشر علم انتشار يافته است. شمس الدين محمد بن عمر بن عبدالعزيز بن مازه (م 566) نويسنده اين كتاب است كه توسط دكتر رسول جعفريان تصحيح شده است.