سفرنامه مکه معظمه (حاج میرزا حسین خان مصباح السلطنه)

از دیربـاز، یکـی از راه‌هـای مهـم شـناخت اقـوام، ملـل و جوامـع سـیاحت بـوده اسـت. در گذشـته‌های دور کـه هنـوز فناوری‌هـای ارتباطات و رسـانه‌ای نویـن شـکل نگرفتـه بـود، سـفرنامه‌ها کارکـرد منابـع دسـت اولـی را بـرای ثبـت و انتقـال خاطره‌هـا و تجربه‌هـای مسـافران و جهان‌گـردان داشـتند.
در حـوزه تمدنـی زبـان و فرهنـگ ایرانـی، میـراث قابـل توجهـی از سـفرنامه‌های فارسـی به جـا مانـده اسـت. سـفرنامه ناصـر خسـرو –قدیمی‌تریـن سـفرنامه فارسـی - ارزشـمندترین نمونـه کهـن ادبیـات سفرنامه‌نویسـی در میـراث بشـری اسـت.
بیشـتر سـفرنامه‌های فارسـی، از سـفرنامه ناصـر خسـرو گرفتـه تـا سـفرنامه‌های پرشـمار و متنوع قاجاری، با محوریت شـرح سـفر حج خانه خدا نگاشـته شده است. یکـی از سـفرنامه‌های حـج قاجـاری، کـه تـا پیـش از ایـن منتشـر نشـده، سـفرنامه مصباح السـلطنه اسـت کـه واحـد احیـای میـراث پژوهشـکده حـج و زیـارت افتخـار انتشـار بار ِ نخسـت آن را در کارنامـه خـود دارد.