تاريخ : ۱۳۹۳/۰۱/۰۷ | بازدید : ۱۹۱۱
نویسنده : | دانشنامه حج و حرمین شریفین: جلد ۱
ابوسفيان بن حارث بن قيس بن زيد
از شهيدان احد
ابوسفيان بن حارث بن قيس بن زيد بن ضَبيعه: از شهيدان احد
ابوسفيان از اوس، تيره بني‌ضبيعة بن زيد از بني‌عمرو بن عوف است.[۱] ابن حزم در انتساب وي به بني‌ضبيعة بن زيد ترديد كرده و او را ابوسفيان بن حارث بن قيس بن يزيد معرفي نموده است.[۲] با توجه به اين كه ديگران نام جد اعلاي وي را زيد گفته‌اند[۳]، ممكن است ترديد ابن حزم حاصل از آميختگي نام زيد با يزيد باشد. وي را ابوالبنات هم مي‌خوانند.[۴] نام شموس دختر نعمان بن عامر، همسر ابوسفيان، همراه ليلي، تميمه و عايشه، از دختران او، در شمار بيعت‌كنندگان با رسول خدا(ص) ديده مي‌شود.[۵]
وي از شهيدان صدر اسلام است. شهادتش را در بدر[۶]، احد[۷] يا خيبر گفته‌اند.[۸] با توجه به شواهد ذيل، شهادت او در احد قطعي مي‌نمايد: ۱. بيشتر منابع، به ويژه منابع نخستين، وي را در شمار شهيدان احد ياد كرده‌اند.[۹] ۲. آن‌جا كه نام او در زمره شهيدان احد آمده، نام نياكان و نسب او بيان شده است[۱۰]؛ اما در شمار شهيدان خيبر تنها عنوان ابوسفيان بن الحارث ديده مي‌شود، بي آن كه از نياكان وي ياد كنند.[۱۱] ۳. گزارش شده كه ابوسفيان بن حارث بن قيس با يكي از صحابه براي شركت در جنگ احد همراه بود. آن صحابي چنين دعا كرد: خدايا! مرا به سوي خانواده‌ام بازمگردان و شهادت در راه پيامبرت را روزي‌ام گردان! در برابر، ابوسفيان بن حارث اين‌گونه با معبود خويش نجوا مي‌كرد: خدايا ! جهاد همراه پيامبرت را روزي‌ام كن و مرا نزد همسر و دخترانم بازگردان! سپس ابوسفيان شهيد شد و آن صحابي زنده ماند. خبر به رسول خدا(ص) رسيد و فرمود: ابوسفيان در نيت صادق‌تر بود.[۱۲] آمده است هنگامي كه ابوسفيان بن حارث شكست مسلمانان را ديد، گفت: خدايا ! نمي‌خواهم نزد خانواده‌ام بازگردم؛ بلكه مي‌خواهم در راه تو كشته شوم. و در همين جنگ به شهادت رسيد.[۱۳]
منابع
الاستيعاب: ابن عبدالبر (م,۴۶۳ق.)، به كوشش البجاوي، بيروت، دار الجيل، ۱۴۱۲ق؛ اسد الغابه: ابن اثير علي بن محمد الجزري (م.۶۳۰ق.)، بيروت، دار الكتاب العربي؛ الاصابه: ابن حجر العسقلاني (م.۸۵۲ق.)، به كوشش علي محمد و ديگران، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۵ق؛ امتاع الاسماع: المقريزي (م.۸۴۵ق.)، به كوشش محمد عبدالحميد، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۲۰ق؛ انساب الاشراف: البلاذري (م.۲۷۹ق.)، به كوشش محمد حميد الله، دمشق، المؤسسة الثقافيه، ۱۹۵۹م؛ تاريخ الاسلام و وفيات المشاهير: الذهبي (م.۷۴۸ق.)، به كوشش عمر عبدالسلام، بيروت، دار الكتاب العربي، ۱۴۱۰ق؛ تاريخ خليفه: خليفة بن خياط (م.۲۴۰ق.)، به كوشش فواز، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۵ق؛ جمهرة انساب العرب: ابن حزم (م.۴۵۶ق.)، به كوشش گروهي از علما، بيروت، دار الكتب العلميه، ۱۴۱۸ق؛ السيرة النبويه: ابن‌هشام (م.۸-۲۱۳ق.)، به كوشش محمد محيي الدين، مصر، مكتبة محمد علي صبيح و اولاده، ۱۳۸۳ق؛ الطبقات الكبري: ابن سعد (م.۲۳۰ق.)، بيروت، دار صادر؛ المحبّر: ابن حبيب (م.۲۴۵ق.)، به كوشش ايلزه ليختن شتيتر، بيروت، دار الآفاق الجديده؛ المغازي: الواقدي (م.۲۰۷ق.)، به كوشش مارسدن جونس، بيروت، اعلمي، ۱۴۰۹ق.
حسين قاضي‌خاني
[۱]. انساب الاشراف، ج۱، ص۳۹۰؛ السيرة النبويه، ج۲، ص۳۶۴.
[۲]. جمهرة انساب العرب، ص۳۳۳.
[۳]. السيرة النبويه، ج۲، ص۱۲۳؛ تاريخ خليفه، ص۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۹۰.
[۴]. انساب الاشراف، ج۱، ص۳۶۴؛ الاصابه، ج۷، ص۱۵۴.
[۵]. الطبقات، ج۸، ص۳۴۶-۳۴۷، ۳۹۰؛ المحبّر، ص۴۱۸.
[۶]. امتاع الاسماع، ج۱۴، ص۳۴۹.
[۷]. المغازي، ج۱، ص۳۰۱؛السيرة النبويه، ج۲، ص۱۲۳؛ تاريخ خليفه، ص۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۹۰.
[۸]. تاريخ خليفه، ص۱۱۳؛ الاستيعاب، ج۴، ص۳۶۴؛ اسد الغابه، ج۵، ص۲۱۵.
[۹]. المغازي، ج۱، ص۱۱۳؛ السيرة النبويه، ج۲، ص۳۶۴؛ تاريخ خليفه، ص۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۹۰.
[۱۰]. المغازي، ج۱، ص۱۱۳؛ السيرة النبويه، ج۲، ص۳۶۴؛ تاريخ خليفه، ص۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۳۹۰.
[۱۱]. تاريخ خليفه، ص۲۹؛ تاريخ الاسلام، ج۲، ص۴۳۰.
[۱۲]. اسد الغابه، ج۵، ص۲۱۵.
[۱۳]. المغازي، ج۱، ص۱۱۳.
نویسنده: حسين قاضي‌خاني
شماره جلد: جلد ۱
پـــربـــازدیـــدهــــا
قم، خيابان ۷۵ متری عمار یاسر، خیابان شهید آیت الّله قدوسی، ساختمان حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، طبقه پنجم
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: ۳۷۱۸۶ - ۰۲۵
نمابر: ۳۷۷۶۹۹۹۴ - ۰۲۵
كد پستی: ۳۷۱۹۱۵۸۴۸۹
پست الکترونیک: info@hzrc.ac.ir
تلفن تماس: ۳۷۱۸۶ - ۰۲۵
نمابر: ۳۷۷۶۹۹۹۴ - ۰۲۵
كد پستی: ۳۷۱۹۱۵۸۴۸۹
دسـتـرسـی سـریـع
پـیـونـدهــای مـرتـبـط
