محمد بن عبدالله محض بن حسن مثنى بن امام حسن (علیه السلام)، معروف به «نفس زكيه»

محمد به کثرت زهد و عبادت و فقه و دانایی معروف بود. او در سال ۱۰۰ قمری به دنیا آمد. مادرش هند، دختر ابی‌عبیدة بن عبدالله بن زمعه، است. به دلیل آنکه در تمام سلسله والدینش کنیز وجود نداشت و سلسله مادران وی، همه از قریش بودند، به او لقب صریح قریش دادند ^{(ابن عنبه، بی‌تا، ص86)}

پدر وی، عبدالله محض، با نسبت دادن لقب مهدی به او، مردم را به بیعت با وی دعوت کرد. ازاین‌رو نامزد جمعی از بنی‌هاشم برای خلافت پس از امویان بود که با پیشی‌گرفتن بنی‌عباس به چنین مقامی نرسید؛ اما با آغاز حکومت عباسیان، حمایت عمومی در میان مردم و حتی دانشمندان و اهل حدیث برای او به وجود آمد ^{(جعفریان، 1378ش، ج1، ص70)} محمد در سال ۱۴۵قمری خروج کرد و با 250 نفر وارد مدینه شد و مردم، به فتوای مالک بن انس، با وی بیعت کردند. منصور او را ابتدا دعوت به صلح کرد، اما محمد نپذیرفت و با عده‌ای کمی از یارانش که هنوز بر بیعت خود پایدار بودند به نبرد سپاه خلیفه رفت و شکست خورد و سرانجام در روز دوشنبه، 14 رمضان سال 145قمری، کشته، و در بقيع دفن شد ^{(اصفهانی، 1385ق، 251؛ طبری، 1436ق، ج2، ص234؛ مسعودی، 1409ق، ج1، ص123)}