محمد بن عبدالله محض بن حسن مثنى بن امام حسن (علیه السلام)، معروف به «نفس زكيه»

محمد به کثرت زهد و عبادت و فقه و دانایی معروف بود. او در سال ۱۰۰ قمری به دنیا آمد. مادرش هند، دختر ابی‌عبیدة بن عبدالله بن زمعه، است. به دلیل آنکه در تمام سلسله والدینش کنیز وجود نداشت و سلسله مادران وی، همه از قریش بودند، به او لقب صریح قریش دادند ^{(ابن عنبه، بی‌تا، ص۸۶)}

پدر وی، عبدالله محض، با نسبت دادن لقب مهدی به او، مردم را به بیعت با وی دعوت کرد. ازاین‌رو نامزد جمعی از بنی‌هاشم برای خلافت پس از امویان بود که با پیشی‌گرفتن بنی‌عباس به چنین مقامی نرسید؛ اما با آغاز حکومت عباسیان، حمایت عمومی در میان مردم و حتی دانشمندان و اهل حدیث برای او به وجود آمد ^{(جعفریان، ۱۳۷۸ش، ج۱، ص۷۰)} محمد در سال ۱۴۵قمری خروج کرد و با ۲۵۰ نفر وارد مدینه شد و مردم، به فتوای مالک بن انس، با وی بیعت کردند. منصور او را ابتدا دعوت به صلح کرد، اما محمد نپذیرفت و با عده‌ای کمی از یارانش که هنوز بر بیعت خود پایدار بودند به نبرد سپاه خلیفه رفت و شکست خورد و سرانجام در روز دوشنبه، ۱۴ رمضان سال ۱۴۵قمری، کشته، و در بقيع دفن شد ^{(اصفهانی، ۱۳۸۵ق، ۲۵۱؛ طبری، ۱۴۳۶ق، ج۲، ص۲۳۴؛ مسعودی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۲۳)}