نوشته محسن قائمی
گردشگری مذهبی، مبتنی بر مجموعهای از قواعد و انگارههای حقوقی است که به رغم اهمیت، کمتر به بحث و گفتوگو واگذار شده و مجموعهای منضبط و احصاشده ندارد. از همینرو مسئله و ضرورت این نوشته را میتوان در تحلیل و استقرای حقوق سالمندان به مثابه زائران بقیع دانست؛ بخصوص که گاه سالمندان، انبوه عظیمی از زائران بقیع را شکل میدهند. در این نوشته، سالمندی، بیش از آنکه عارضهای شخصی و بیولوژیک قلمداد شود، وضعیتی آسیبپذیر در فرآیند زیارت مطرح میشود که نیازمند درج حقوقی ویژه نسبت به سالمندان و تکالیفی بر عهده دولتهای زائرفرست، دولت عربستان و زائران است.
نوشته توصیفی-تحلیلی پیش رو، به این نتیجه دست مییازد که سالمند، مبتنی بر ادلهای چون مصلحت و کرامت و نیز اصل برابری و منع تبعیض، از حق زیارت برخوردار است. همچنین در این نظم حقوقی، حق سلامت، تبعیض مثبت، تسهیل در دسترسی، تخفیف و حریم خصوصی، انگارههایی است که باید مد نظر دولت میزبان زائر سالمند (عربستان)، و نیز مواردی چون اولویت در تخصیص منابع دولتهای فرستنده مد نظر دولت فرستنده زائر سالمند قرار گیرد.