اولویت‌های پژوهشی واحد بقیع‌پژوهی پژوهشکده حج و زیارت

موضوعات و محورهای پیشنهادی کنگره بین‌المللی بقیع آرامگاه امامان اهل بیت و اصحاب رسول الله (ص) و سومین همایش علمی پژوهشی آن «بقیع پیونددهنده مذاهب اسلامی»

حمایت از پژوهش‌های مرتبط با بقیع و سایربقاع تخریب شده حرمین

نظر به اهمیت حمایت از تولید آثار فاخر علمی و پژوهشی در عرصه بقیع، پژوهشکده حج وزیارت طی این فراخوان از کلیه پژوهشگران و دانشجویان دوره ارشد و دکتری دانشگاه ها و سطح 3و 4 حوزه علمیه دعوت می کند تا با انتخاب یکی از موضوع های نظامنامه موضوعات و محورهای علمی بقیع ،ضمن برخورداری از ثواب و پاداش معنوی احیای امر اهل بیت پیامبر اکرم، از حمایت های مادی و معنوی این پژوهشکده برخوردار شوند.

قابل ذکر است، قسمتی از این موضوعات با استفاده از لیست موضوعات پژوهشی انجمن میراث اسلامی تعیین شده است.

تعهدات مجری:

• اثر نو در قالب نظامنامه موضوعات

• تطبیق اثر با طرح مصوب براساس نظر ناظر و ارزیاب های تعیین شده در پژوهشکده

• ارائه حداقل یک مقاله از کتاب به مجلات پژوهشکده

• فروش امتیاز اثر پژوهشی به پژوهشکده حج و زیارت

• هماهنگی و دریافت مجوز از دانشگاه و مراکز علمی متبوع برای واگذاری امتیاز اثر به پژوهشکده حج و زیارت

تعهدات تشویقی پژوهشکده

• حمایت علمی با در اختیار گذاشتن اسناد و کتب فیزیکی و دیجیتال مرکز اسناد و امانت آنها طبق ضوابط کتابخانه

• حمایت علمی با معرفی اساتید راهنما و مشاور از پژوهشگران پژوهشکده با اختصاص وقت ویژه

• اولویت چاپ و تصویب و حمایت

• بالاترین قیمت برای خرید اثر در چارچوب قیمت های ابلاغی

• تبلیغ رایگان اثر در سایت ها و شبکه های تابعه

• خرید تضمینی اثربرای کتابخانه های مهم کشور(در حد بودجه واحد بقیع پژوهی)

• اولویت پذیرش برای مجلات پژوهشکده

• ثبت امتیاز برای پرونده تبلیغی در آموزش بعثه و اعزام ها

جهت کسب اطلاعات بیشتر و مشاوره در این باره با شماره تلفن 37186549-025 جناب آقای دکتر محمدسعید نجاتی (مسئول واحد بقیع پژوهی) تماس گرفته شود.

و همچنین با ایمیلbaqi1442@gmail.com می توانید ارتباط برقرار کنید.

اولویت‌های پژوهشی مورد حمایت

اول. محورهای تاریخی

محور اول: تاریخ بقیع

1. تاریخچه بقیع

• سیر تطور تاریخی بقیع
• سال‌شمار بقیع

2. تاریخ شفاهی

• تجربه زیسته
• خاطرات
• شفا یافتگان

3. مدفونان در بقیع

• علویان
• حکمرانان
• دانشمندان
• زنان مدفون در بقیع
• شخصیت‌های برجسته فرق و مذاهب

محور دوم: تخریب و بازسازی بقیع

1. تخریب اول در سال ۱۲۲۱ قمری

• تحلیل و بررسی تخریب اول بقیع
• واکنش‌ها: (حکومت‌ها و دولت‌ها، فرق و مذاهب، شخصیت‌ها)
• پیامدها (معرفتی-روان شناختی)

2. تخریب دوم در سال ۱۳۴۴ قمری

• تحلیل و بررسی تخریب دوم بقیع
• واکنش‌ها (حکومت‌ها و دولت‌ها، فرق و مذاهب، شخصیت‌ها)

• مرحوم شرف‌الدین و مسئله بقیع
• مراجع تقلید و حوزه‌های علمیه و تخریب بقیع
• واکنش نخبگان عرب نسبت به تخریب بقیع
• واکنش هند و پاکستان نسبت به تخریب بقیع
• مطالعه واکنش دولت‌های مسلمان نسبت به تخریب بقیع

• مطالعه نقش و واکنش انگلستان نسبت به تخریب بقیع
• پژوهش درروند تخریب بقیع
• واکنش شخصیت‌های ملی و مذهبی ایران نسبت به مسئلهٔ تخریب بقیع
• مطالعه واکنش پیروان فرق و مذاهب اسلامی مختلف نسبت به تخریب بقیع
• واکاوی ریشه‌ها و روش‌های اقدامات وهابیان در راستای تخریب بقیع و سایر آثار تاریخی، اسلامی
• بررسی مقایسه‌ای واکنش علمای شیعه و سنی در کشورهای مختلف
• سیر تخریب آثار اسلامی در حرمین در دوره دوم سعودی
• تحلیل و مطالعه رویکردهای جهان اسلام، نسبت به تخریب بقیع

• پیامدها

• واکاوی انعکاس تخریب بقیع در مطبوعات جهان اسلام

3. بازسازی بقیع

• تبیین تلاش‌های صورت گرفته برای بازسازی و علل ناکامی آن
• بازسازی یا حفظ وضعیت فعلی مراقد بقیع اولویت‌ها، انگیزه‌ها
• تلاش‌های مرحوم طالقانی درباره بازسازی بقیع
• مطالعه نقش بهائیت در تخریب بقیع
• نقش دولت‌ها در بازسازی بقیع (دولت عثمانی و...)
• تلاش شخصیت‌ها در بازسازی بقیع (مرحوم شرف‌الدین مراجع تقلید مرحوم طالقانی و...)
• بازسازی بقیع در نگاه مذاهب

محور سوم: تاریخ اجتماعی فرهنگی_ بقیع

1. بقیع با مرتبط‌های فرهنگ خرده

1. بزرگداشت بقیع درسیره مسلمانان

2. بازشناسی جایگاه فرهنگی مدفونان بقیع

3. بررسی تاریخی تعامل شیعیان ساکن عربستان با آرامگاه بقیع

4. تاریخ فرهنگی بقیع در صدر اسلام

5. مناسبات بقیع با شهرها و مناطق مهم جهان اسلام (اصفهان و بقیع؛ مصر و بقیع و ... اوقاف، مدفونان شاخص، واکنش‌ها نسبت به تخریب و ...)

6. خرده‌فرهنگ‌های مسلمانان در تکریم قبور بقیع

• فرهنگ خاک‌سپاری در بقیع و آداب آن
• آیین و شیوه خاک‌سپاری
• دفن شیعیان در بقیع
• حمل جنازه از دیگر مناطق به بقیع
• فرهنگ سوگواری در بقیع (شیون و ...)
• فرهنگ دفن در مجاورت بزرگان در بقیع
• زیارت بقیع و آداب آن در مذاهب مختلف اسلامی.

7. جایگاه و زیارت بقیع میان صوفیان و عارفان جهان اسلام.

8. جایگاه بقیع در نگاه مفسران؛ فقیهان؛ مورخان؛ مستشرقان و...

بقیع فرهنگی تاریخ.2

1. تاریخ فرهنگی بقیع در قرون میانه اسلامی

2. تاریخ فرهنگی بقیع در دوران معاصر

3. تطور تاریخ فرهنگی بقیع (صدر اسلام؛ قرون میانه اسلامی؛ معاصر)

4. خدمات حکومت‌های مسلمان به بقیع از ابتدا تا امروز (باهدف کسب مشروعیت از راه بزرگداشت بقیع)

• نقش بقیع در اقتصاد حجاز

5. نقش بقیع در فرهنگ حجاز

6. نقش بقیع در فرهنگ و تمدن اسلامی

• جایگاه فرهنگی ائمه مدفون در بقیع
• جایگاه فرهنگی نام‌آوران علمی مدفون در بقیع همچون مالک بن انس و.

7. رفتارشناسی متولیان بقیع با زائران

8. نظام اداری مالی بقیع در دوره‌های مختلف:

أ‌. متولیان بقیع

ب‌. بواب (دربان‌های) بقیع

ت‌. قسمت غسالخانه و آماده‌سازی اموات (اداره تجهیز جنائز)

ث‌. درآمدهای بقیع و کیفیت هزینه کرد آن‌ها

محور چهارم: منابع و مؤاخذ

1. بقیع در میراث مکتوب شیعه

منابع عام: منابع تفسیری منابع روایی، منابع فقهی، منابع تاریخی، منابع جغرافیایی، منابع

ادبی، سفرنامه‌ها

منابع اختصاصی: کتب، مقالات، پایان‌نامه، رساله و نرم‌افزارها و سخنرانی‌های اختصاصی درباره بقیع

2. بقیع در میراث مکتوب اهل سنت

• منابع عام: منابع تفسیری منابع روایی، منابع فقهی منابع تاریخی، منابع جغرافیایی منابع

• ادبی، سفرنامه‌ها

• منابع اختصاصی: کتب، مقالات، پایان‌نامه، رساله و نرم‌افزارها و سخنرانی‌های اختصاصی درباره بقیع

3. بقیع در آثار مستشرقان

• منابع عام: منابع تاریخی و جغرافیایی و... درباره بقیع
• منابع خاص: کتاب‌ها، مداخل دانش‌نامه‌ها و دایرالمعارفها و... درباره بقیع

5. بقیع در ترازوی تحقیق

محور پنجم سند پژوهی بقیع:

1. معرفی خلأهای پژوهشی در تاریخ و سند شناسی بقیع

2. آسیب‌شناسی مطالعات بقیع

3. آرشیو اسناد بقیع

• آرشیو اسناد بقیع در کتابخانه‌ها، مطبوعات و موزه‌های جهانی (هند و ...)
• آرشیو اسناد بقیع در کتابخانه‌ها، مطبوعات و موزه‌های جهان اسلام (ایران، عراق و مصر و عمان؛ و مصر و ترکیه و...)

4. انعکاس تخریب بقیع در اسناد حکومتی

ششم محور جغرافیای تاریخی و اماکن بقیع

1. بررسی فرصت‌ها و نیازهای پژوهشی حوزه بقیع و قبور تخریب‌شده

2. سیرتطور ابنیه ساخته‌شده در بقیع

3. ترسیم دقیق‌ترین نقشه از بقیع و تهیه اندازه‌ها برای تهیه ماکت سه‌بعدی

4. جانمایی اماکن بقیع

5. سازندگان و تعمیرکنندگان بقعه‌های بقیع

1. نقشه اماکن و معماری بقیع (قبور –اماکن خانه‌ها و.)

2. اعتبار سنجی اماکن بقیع (قبور –اماکن خانه‌ها و.)

3. نظام معماری بقیع (نظام کلی معماری تحولات تاریخی و...)

خانه‌های بقیع:

• خانه‌های علویان
• خانه‌های سایر افراد

مساجد بقیع:

تاریخ ساخت و توسعه بقعه‌ی اهل‌بیت ساخت و توسعه سایر بقعه‌های بقیع (توصیف بیرون و داخل بقعه‌های بقیع)

1- ترتیب و چینش قبور اهل‌بیت

2- گونه شناسی فرهنگی مقابر بقیع (مقابر خانوادگی و صنفی)

3- سنگ‌قبرهای بقیع...

دوم. محورهای حقوقی _فقهی

محورهای فقهی

• پاسخ به شبهات خاص بقیع مانند موقوفه بودن زمین حرم‌های بقیع، ممانعت ساخت بقعه از زیارت سایر قبور،
• حکم زیارت‌نامه‌های خوانده‌شده در بقیع
• نقد استدلال قاضی بلیهد و رشید رضا درباره تخریب بقیع.
• حکم انتقال جنائز به بقیع از نگاه مذاهب فقهی مختلف
• بررسی نقدها و ردیه های استدلال قاضی بلیهد
• مفهوم اهانت به اهل‌بیت و اصحاب پیامبر و مصادیق آن در تخریب بقیع
• ضرورت بازسازی بقاع بقیع از نگاه فقه اسلامی

محور حقوق و روابط بین‌الملل

برخی موضوعات قابل‌بررسی در این محورهای عبارت است از:

• امکان‌سنجی ثبت بقیع و قبرستان ابوطالب در فهرست آثار بین‌المللی یونسکو.
• مبانی و راهکارهای حقوقی مطالبه بازسازی بقیع.
• امکان‌سنجی همکاری با واحد حفظ اماکن مقدسه سازمان همکاری اسلامی (آیسسکو) در موضوع بقیع
• امکان‌سنجی ثبت زیارت بقیع به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس
• پیگیری زیارت آزادانه اصحاب و ائمه مدفون در بقیع.
• مبانی حضور بانوان برای زیارت ائمه و اصحاب مدفون در بقیع.
• زیارت بقیع و قبرستان ابوطالب از منظر حقوق بین‌المللی گردشگری.
• مطالعه مقایسه‌ای پرونده‌های حقوقی میراث فرهنگی و انسانی مربوط به بقیع.
• ساز وکارهای حقوقی مطالبه بازسازی بقیع از دولت سعودی.
• فرایند پیگیری و دادرسی موضوعات میراث فرهنگی با تمرکز بر موضوع بقیع.
• سازوکارهای ثبت میراث معنوی با تمرکز بر موضوع بقیع.
• مطالعه سیاست دوگانه عربستان سعودی در قبال اماکن تاریخی مذهبی و اماکن باستانی.
• راهکارهای سیاسی فشار بین‌المللی جهت تجدیدنظر دولت سعودی در حفظ و احیای میراث اسلامی.
• بررسی آثار سیاسی و اجتماعی بازسازی بقیع.
• تبیین جایگاه مسئله بقیع در روابط سیاسی ایران و عربستان
• نقش و فرایند مذاکرات سیاسی جهت تعامل در موضوعات فرهنگی با تمرکز بر موضوع بقیع
• رابطه اماکن زیارتی با مؤلفه‌های جغرافیای سیاسی، مطالعه موردی بقیع.
• سازوکار حقوق بین‌الملل علیه دولت سعودی جهت مقابله با تخریب و بازسازی بقیع.
• مسئولیت بین‌المللی ناشی از نقض حقوق زائران بقیع
• امکان‌سنجی دستورالعمل واحد ناظر بر مدیریت گردشگری مناطق گردشگری (با تمرکز بر بقیع) میان کشورهای اسلامی
• مسئولیت کشورهای میزبان، در دسترسی آزاد و انجام مناسک از پرتو قواعد حقوق بین‌الملل (با تأکید بر بقیع)

سوم. محورهای علوم اجتماعی و مردم‌شناسی

• مقایسه تحلیلی بازخوردهای رسانه‌ای تخریب‌های میراثی در اقصی نقاط جهان٬ با تخریب بقیع.
• تحلیل محتوای اخبار رسانه‌ها درباره تخریب قبور بقیع.
• تحلیل اخبار و مطالب منتشره در فضای مجازی در مورد تخریب بقیع و سایر اماکن مقدس حرمین.
• تحلیل میزان آگاهی مسلمانان از موضوع و تاریخچه تخریب بقیع.
• مخاطب‌شناسی و سنخ‌شناسی ارتباطی مخاطبان با موضوع بقیع.
• جایگاه بقیع در آیین‌های مذهبی.
• مطالعه ظرفیت‌های نمادسازی در موضوع بقیع.
• مقایسه نمادهای دینی و فرهنگی در سایر ادیان و مذاهب با بقیع.
• مطالعات افکار سنجی زائران و روحانیون کاروان در مورد بقیع
• آسیب­شناسی رفتاری و اعتقادی روحانیون و زائران در بقیع
• رفتارشناسی حجاج در مواجهه با بقیع
• نیازسنجی حجاج درباره بقیع
• خاطرات و سیره سیاسی – اجتماعی بزرگان در بقیع
• روش­ها و ظرفیت­های تبلیغی در قبرستان بقیع
• جامعه­شناسی تاریخی بقیع
• میراث دینی و هویت تمدنی در قبرستان بقیع
• اماکن مذهبی و گردشگری مذهبی با تمرکز بر قبرستان بقیع
• بقیع و عامل وحدت­بخشی و همگرایی در جهان اسلام
• مقایسه تطبیقی مراقد و قبرستان­های تاریخی در ادیان و ملل
• راهکارهای یادسپاری مسئله بقیع در افکار عمومی
• راهکارهای آشنا کردن نسل جوان با مسئله بقیع
• راهکارهای طرح مسئله بقیع برای کودکان و نوجوانان
• راهکارهای طرح مسئله بقیع در رسانه‌ها
• چرایی طرح مسئله بقیع برای افکار عمومی بین‌المللی
• راهکارهای طرح مسئله بقیع برای افکار عمومی بین‌الملل
• چرایی یادسپاری مسئله بقیع در افکار عمومی
• چرایی آشنا کردن نسل جوان با مسئله بقیع
• چرایی طرح مسئله بقیع برای کودکان و نوجوانان
• چرایی طرح مسئله بقیع در رسانه‌ها
• طیف­‌بندی، جریان شناسی و گونه شناسی مدفونان در بقیع
• روش­ها و رویکردهای شیعه ستیزی با تمرکز بر تخریب بقیع

چهارم. محورهای مهندسی و معماری

برخی موضوعات قابل‌بررسی در این محورهای عبارت است از:

• تاریخ تحولات معماری بقیع
• سبک‌شناسی معماری بقیع
• مبانی نظری معماری بقیع
• بقیع در طرح جامع شهر مدینه
• طراحی آینده بقیع در مدینه
• تدوین الگوهای معماری حرم مطهر ائمه بقیع
• تبیین همخوانی معماری آرمانی بقیع با شهرسازی مدینه منوره و حرم نبوی
• ماکت‌سازی و عرضه مدل سه‌بعدی بقعه اهل‌بیت علیهم‌السلام در قالب جورچین و کاردستی‌های دانش‌آموزی
• هنر اسلامی در بقیع
• اخلاق هنر و معماری در بقیع
• نقش شیعیان در معماری بقیع
• میزان وام‌گیری و تقلید در معماری بقیع
• نقشه‌های بقیع
• نگاره‌ها و تابلوهای بقیع در ادوار مختلف اسلامی

دانلود فرم طرحنامه پژوهشی